(Čl. 8) Pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života
(Čl. 8-1) Poštovanje porodičnog života
(Čl. 8-1) Poštovanje doma
(Čl. 8-2) Mešanje
(Čl. 8-2) Neophodno u demokratskom društvu
(Čl. 8-2) Sprečavanje kriminala
(Čl. 8-2) Sprečavanje nereda
(Čl. 10) Sloboda izražavanja - Opšta
(Čl. 10-1 / ICCPR-19) Sloboda izražavanja
(Čl. 10-2) Mešanje
(Čl. 10-2) Neophodno u demokratskom društvu
(Čl. 10-2) Sprečavanje zločina
(Čl. 10-2) Sprečavanje nereda
(Čl. 41) Pravično zadovoljenje - opšte

Tematske ključne reči

VS deskriptori

Zbirke

Sudska praksa
Presuda ESLJP
Veće

Sažetak

Predstavku je podnelo dvoje luksemburških državljana Robert Remen i An Mari-Šmit. Prvi podnosilac je, pre svega, naveo da je bilo povređeno njegovo pravo koje uživa kao novinar da ne otkrije svoje novinarske izvore. Podnositeljka predstavke načelno se pritužila na neopravdano mešanje u njeno pravo na poštovanje njenog doma.

Prvi podnosilac predstavke je postupajući u svojstvu novinara 21. jula 1998. godine objavio članak u dnevnom listu Lecburger žurnal pod naslovom „Ministar W. osuđen za utaju poreza. On je u članku tvrdio da je ministar prekršio sedmu, osmu i devetu Božju zapovest jer je počinio prevare sa porezom na dodatnu vrednost i da bi se za političara koji pripada političkoj desnici moglo očekivati da ozbiljnije shvata Božje zapovesti koje je tako brižljivo sročio Mojsije. Dodao je da je ministru izrečena novčana kazna od 100.000 luksemburških franaka. U zaključku je naveo da je ministrovo ponašanje bilo posebno sramotno s obzirom na činjenicu da je reč o javnoj ličnosti koja bi trebalo da pruža primer drugima.

Nakon što je objavljen članak prvog podnosioca predstavke, usledila su dva niza sudskih postupaka. Ministar je 24. jula 1998. pokrenuo pred Okružnim sudom postupak za naknadu štete protiv prvog podnosioca predstavke i lista Lecburger žurnal tvrdeći da su oni prekršili zakon kada su objavili informaciju o novčanoj kazni i kada su izneli komentare koji su predstavljali napad na njegovu čast. U presudi od 31. marta 1999. Okružni sud je odbacio ministrovu tužbu uz obrazloženje da objavljeni članak spada u sferu slobode štampe. U presudi od 27. februara 2002. Apelacioni sud je poništio presudu Okružnog suda. Ministar je 4. avgusta 1998. podneo krivičnu tužbu. Javni tužilac je 21. avgusta 1998. tražio od istražnog sudije da otvori istragu povodom onoga za šta se sumnjalo da predstavlja delikt prvog podnosioca predstavke koji je objavio informacije koje su otkrivene povredom poslovne tajne, a tu povredu poslovne tajne učinilo je nepoznato lice ili lica prekršivši profesionalno poverenje. Javni tužilac je takođe zahtevao od istražnog sudije da sprovede ili organizuje sprovođenje pretresa doma i drugih objekata koji eventualno pripadaju prvom podnosiocu predstavke, poslovnih prostorija Lecburger žurnal i kancelarija Odeljenja za registraciju i državnu imovinu, nakon čega su izvršeni razni pretresi. Prvi podnosilac predstavke je 21. oktobra 1998. zatražio odluku kojom će biti poništeni nalozi za pretres izdati 9. oktobra 1998. i sve istražne radnje koje su dotad u skladu s tim nalozima preduzete, posebno pretresi koji su sprovedeni 19. oktobra 1998. godine. Pored argumenata zasnovanih na unutrašnjem pravu, on se pozvao na povredu člana 10. Konvencije naglasivši da ima pravo na zaštitu svojih novinarskih izvora. Okružni sud je odbacio obe predstavke. Dvema presudama donetim 3. marta 1999. Apelacioni sud je odbio žalbe koje su bile izjavljene na naloge od 9. decembra 1998. Istražni sudija je 19. oktobra 1998. izdao hitni nalog za pretres kancelarije podnositeljke predstavke, koja je bila pravni zastupnik prvog podnosioca predstavke u postupku pred domaćim sudovima. Tokom tog pretresa istražitelji su zaplenili pismo direktora Odeljenja za registraciju i državnu imovinu upućenog predsedniku vlade od 23. jula 1998. Na pismu je rukom dopisana sledeća napomena: „Šefovima odeljenja. Pismo dostavljamo u poverenju radi vaše orijentacije.” Podnosioci predstavke su objasnili da je pismo upućeno anonimno uredništvu Lecburger žurnala i da je prvi podnosilac predstavke odmah prosledio to pismo svome advokatu, g-đi Šmit, koja je u ovom predmetu pred ESLJP podnositeljka predstavke.

Podnositeljka predstavke je 13. januara 1999. podnela zahtev za nalog kojim će se nalog za pretres staviti van snage i tom prilikom je, između ostalog, tvrdila da je prekršeno načelo kojim se jemči nepovredivost advokatske kancelarije i povlastica u pogledu čuvanja poverljivosti koje se odnose na komunikaciju između advokata i njihovih klijenata. Taj njen zahtev Okružni sud je odbio 9. marta 1999. godine. Okružni sud je, pre svega, istakao da istražne sudije imaju ovlašćenje da izvrše pretres, čak i u domovima i kancelarijama lica kojima profesionalna dužnost nalaže da dobijaju poverljive informacije i koja imaju zakonsku obavezu da dobijene informacije ne obelodanjuju i, drugo, da su bile poštovane sve odredbe Zakona o advokatima Luksemburga. Operacija pretresa i zaplene izvršena je u prisustvu istražnog sudije, jednog predstavnika Javnog tužilaštva i predsednika Advokatske komore. Pored toga, prisustvo predsednika Advokatske komore i komentari za koja je on smatrao da je neophodno da ih iznese u vezi sa zaštitom poslovne tajne koja se odnosi na zaplenjene dokumente evidentirani su u izveštaju policijskog odeljenja. U presudi od 20. maja 1999. Apelacioni sud je većajući na zatvorenoj sednici odbacio žalbu izjavljenu protiv naloga od 9. marta 1999.

U obraćanju ESLJP, prvi podnosilac predstavke je tvrdio da je pravo koje on ima kao novinar da odbije da otkrije svoje izvore prekršeno raznim pretresima. S tim u vezi on se pozvao na član 10. Konvencije.

Prvi podnosilac predstavke je naveo da su pretresi predstavljali mešanje u njegova prava zajemčena članom 10. Konvencije. Ti pretresi su sprovedeni kako bi se otkrio identitet lica koje je odgovorno za navodnu povredu poslovne tajne, drugačije rečeno, novinarskog izvora informacija. Sporne mere su bile nesrazmerne i morale su da odvrate novinare od obavljanja njihove osnovne funkcije, a to je da budu ’čuvari javnog interesa’ i da javnost neprestano obaveštavaju o pitanjima od javnog interesa. Identitet lica odgovornog za povredu poslovne tajne poverenja mogao se otkriti drugim sredstvima, na primer tako što bi se ispitali zvaničnici Odeljenja za registraciju i državnu imovinu. Pored toga, postoji obilje dokaza da ti pretresi nisu bili neophodni za sprečavanje nereda ili kriminala i ti dokazi se mogu naći već u samoj činjenici da istražni i tužilački organi nisu preduzeli nikakve dalje mere i korake nakon što su izvršeni pretresi o kojima je reč.

U ovom konkretnom slučaju ESLJP zaključuje da su pretresi doma i radnog mesta prvog podnosioca predstavke nesumnjivo predstavljali mešanje u njegova prava zajamčena članom 10. stav 1. Te mere su preduzete kako bi se ustanovili identiteti službenika Odeljenja za registraciju i državnu imovinu koji su radili na dosijeu u vezi sa novčanom kaznom izrečenom ministru. S tim u vezi ESLJP smatra da činjenica da pretresi nisu urodili plodom ne lišava te pretrese njihove svrhe – a njihova svrha je bila da se utvrdi identitet lica koja su odgovorna za povredu poslovne tajne, drugačije rečeno, da se utvrdi identitet novinarskog izvora. Što se mešanja tiče, ESLJP smatra da je mešanje o kome je reč bilo preduzeto „u legitimnom cilju” sprečavanja nereda ili kriminala. Glavno pitanje je stoga da li je sporno mešanje bilo „neophodno u demokratskom društvu kako bi se taj cilj ostvario. ESLJP na samom početku ističe da pretresi u ovom konkretnom slučaju nisu bili izvršeni da bi se pronašli dokazi krivičnog dela koje je počinio prvi podnosilac predstavke u nekom drugom svojstvu osim u svom svojstvu novinara. Naprotiv, cilj je bio da se identifikuju lica koja su odgovorna za navodnu povredu poslovne tajne i za potonje protivpravne radnje koje je prvi podnosilac predstavke izvršio tokom obavljanja svoje dužnosti. Prema tome, mere o kojima je reč nesumnjivo spadaju u polje zaštite novinarskih izvora.

ESLJP je saglasan sa navodima iznetim u podnesku podnosioca predstavke – koji država nije osporila – da su postojale i druge mere osim pretresa doma i radnog mesta podnosioca predstavke (na primer ispitivanje službenika Odeljenja za registraciju i državnu imovinu) koje su mogle omogućiti istražnom sudiji da utvrdi ko su počinioci dela na koja se upućuje u podnescima javnog tužioca. Država je u celosti propustila da dokaže da domaće vlasti nisu bile u mogućnosti da ustanove da li je, pre svega, uopšte došlo do povrede poslovne tajne i, drugo, da li je bilo mogućno ustanoviti manipulisanje informacijama koje su na taj način pribavljene preduzimanjem nekih drugih mera, a ne pretresom doma i radnog mesta podnosioca predstavke. ESLJP smatra da, čak i kada ne urodi plodom, pretres koji se sprovodi da bi se otkrio novinarski izvor predstavlja drastičniju meru od naloga da se otkrije identitet izvora. Razlog je u tome što istražitelji koji su nenajavljeni upali na radno mesto novinara naoružani nalogom za pretres imaju veoma široka ovlašćenja jer, po definiciji, imaju pristup celokupnoj dokumentaciji koju novinar poseduje. ESLJP naglašava da „ograničenja poverljivosti novinarskih izvora zahtevaju njegovu najveću moguću pažnju”. Stoga ESLJP smatra da su pretresi doma i radnog mesta prvog podnosioca predstavke podrili zaštitu izvora u značajnoj meri. U svetlu navedenog, ESLJP zaključuje da Država nije dokazala da je održana ravnoteža između dvaju konkurentnih interesa – interesa zaštite izvora, s jedne strane, i interesa da se spreče i kazne krivična dela, s druge strane, da se sporne mere moraju smatrati nesrazmernima, te da je njima kao takvima bilo povređeno pravo prvog podnosioca predstavke na slobodu izražavanja, onako kako je to pravo zajemčeno članom 10. Konvencije.

Podnositeljka predstavke pritužila se da je pretres koji je izvršen u njenim poslovnim prostorijama predstavljao neopravdano mešanje u njeno pravo na poštovanje njenog doma. Takođe je tvrdila da je zaplena pisma predstavljala povredu prava na poštovanje „prepiske između advokata i njegovog klijenta”. Pritom se pozvala na član 8. Konvencije.

To mešanje se ne može smatrati mešanjem koje je „u skladu sa zakonom” zato što Zakon o advokatima ne ispunjava kvalitativne zahteve člana 8. Ona je navela da to mešanje svakako nije bilo neophodno. Nalozi za pretres su bili naročito široko formulisani. U nečemu što je, na kraju krajeva, bio sasvim običan – makar i krajnje ispolitizovan – slučaj, sredstva koja su domaće vlasti primenile na samom početku istrage bila su nesrazmerna, posebno onda kada se uzme u obzir potonji propust istražnog sudije da deluje.
ESLJP pre svega ponavlja da se zaštita koju pruža član 8. može na primer proširiti na kancelarije pripadnika određene profesije. ESLJP nalazi da je mešanje bilo „u skladu sa zakonom” u odnosu na važeći pravni okvir. Takođe utvrđuje da se mešanjem o kojem je reč težilo „legitimnom cilju”, konkretno sprečavanju nemira ili kriminala. Kada je reč o „neophodnosti” mešanja, ESLJP primećuje da je pretres u ovom slučaju bio propraćen posebnim procesnim mehanizmima zaštite. Nalog je izvršen u prisustvu istražnog sudije, predstavnika javnog tužioca i predsednika Advokatske komore. Pored toga, prisustvo predsednika Advokatske komore i komentari za koje je on smatrao da je neophodno da ih iznese u vezi s pitanjem zaštite profesionalne tajne bili su evidentirani u zapisniku policijskog odeljenja.

Sud navodi da je krajnja svrha pretresa bilo da se utvrdi novinarski izvor preko advokata tog novinara. Stoga je pretres kancelarije podnositeljke predstavke imao određeni uticaj na prava prvog podnosioca predstavke prema članu 10. Konvencije. Štaviše, pretres kancelarije podnositeljke predstavke bio je nesrazmeran cilju kome se težilo, naročito u tom smislu što je sproveden u tako ranoj fazi postupka. U svetlu navedenog i iz razloga koji su jednim delom analogni razlozima utvrđenim u odnosu na povredu člana 10 u odnosu na prvog podnosioca, ESLJP smatra da su bila povređena prava podnositeljke predstavke prema članu 8. Konvencije.

Preuzmite presudu u pdf formatu

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

ČETVRTO ODELJENJE

PREDMET ROEMEN I SCHMIT PROTIV LUKSEMBURGA

(Predstavka br. 51772/99)

PRESUDA

STRAZBUR

25. februar 2003.

PRAVNOSNAŽNO

25. maj 2003.

Ova presuda će postati pravnosnažna pod okolnostima utvrđenim u članu 44. stav 2. Konvencije.

Ova presuda je prevedena na srpski jezik u okviru zajedničkog programa Evropske unije i Saveta Evrope „Horizontal Facility za Zapadni Balkan i Tursku 2019-2022” i projekta „Sloboda izražavanja i sloboda medija u Srbiji (JUFREX)”. Ovaj nezvanični prevod se objavljuje uz podršku Evropske unije i Saveta Evrope, ali pod isključivom odgovornošću prevodioca (Alpha Team One).

Izraženi stavovi ne izražavaju nužno mišljenja Evropske unije.

U predmetu Remen i Šmit protiv Luksemburga, Evropski sud za ljudska prava (Četvrto odeljenje) zasedajući u veću u čijem su sastavu bili:

Ser Nikolas Braca (Nicolas Bratza), predsednik,
g. M. Pelompa (M. Pellonpää),
gđa E. Palm,
gđa V. Stražnjica (V. Strážnická),
g. M. Fišbah (M. Fischbach),
g. Ž. Kasadeval (J. Casadevall),
g. S. Pavlovski (S. Pavlovschi), sudije,
i g. M. O’Boil (M. O’Boyle), sekretar Odeljenja,

Posle rasprave iza zatvorenih vrata 4. februara 2003,

Izriče sledeću presudu koja je doneta navedenog datuma:

POSTUPAK

Predmet je formiran na osnovu predstavke (br. 51772/99) koju je protiv Velikog Vojvodstva Luksemburga Evropskom sudu za ljudska prava (u daljem tekstu: ESLJP ili Sud) po osnovu člana 34. Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljem tekstu: Konvencija) podnelo dvoje luksemburških državljana Robert Remen (Robert Roemen) (u daljem tekstu: prvi podnosilac predstavke) i, kao drugi podnosilac, An Mari-Šmit (Anne-Marie Schmit) (u daljem tekstu: podnositeljka predstavke) 23. avgusta 1999.
Podnosioce predstavke pred Sudom je zastupao D. Špilman (D. Spielmann) iz Advokatske komore Luksemburga. Državu Luksemburg (u daljem tekstu: Država) zastupao je njen zastupnik pred ESLJP R. Notar (R. Nothar) iz Advokatske komore Luksemburga.
Prvi podnosilac je, pre svega, naveo da je bilo povređeno njegovo pravo koje uživa kao novinar da ne otkrije svoje novinarske izvore. Podnositeljka predstavke načelno se pritužila na neopravdano mešanje u njeno pravo na poštovanje njenog doma.
Predstavka je poverena Drugom odeljenju Suda (Pravilo 52. stav 1. Poslovnika Suda). U okviru tog odeljenja formirano je veće koje će odlučivati o predmetu (član 27. stav 1. Konvencije) kako je to utvrđeno Pravilom 26. stav 1.
Odlukom od 12. marta 2002. veće je predstavku proglasilo delimično prihvatljivom.
ESLJP je odlučio, nakon konsultacija sa strankama u sporu, da nije potrebno ročište o meritumu (Pravilo 59. stav 3. in fine), a stranke su pismeno odgovorile na komentare koje su i jedna i druga imale u vezi s meritumom.
ESLJP je 1. novembra 2001. promenio sastav svojih odeljenja (Pravilo 25. stav 1). Ovaj predmet je poveren novoformiranom Četvrtom odeljenju (Pravilo 52. stav 1).

ČINJENICE

I. OKOLNOSTI PREDMETA

Podnosioci predstavke su rođeni 1945, odnosno 1963. godine i žive u Luksemburgu.
Prvi podnosilac predstavke je postupajući u svojstvu novinara 21. jula 1998. godine objavio članak u dnevnom listu Lecburger žurnal (Lëtzebuerger Journal) pod naslovom „Ministar W. osuđen za utaju poreza” (Minister W. der Steuerhinterziehung überführt). On je u članku tvrdio da je ministar prekršio sedmu, osmu i devetu Božju zapovest jer je počinio prevare sa porezom na dodatnu vrednost (PDV). Dodao je i da bi se za političara koji pripada političkoj desnici moglo očekivati da ozbiljnije shvata Božje zapovesti koje je tako brižljivo sročio Mojsije. Dodao je da je ministru izrečena novčana kazna od 100.000 luksemburških franaka. U zaključku je naveo da je ministrovo ponašanje bilo posebno sramotno s obzirom na činjenicu da je reč o javnoj ličnosti koja bi trebalo da pruža primer drugima.
Podnosioci predstavke su predočili dokumente iz kojih se vidi da je ministru o kome je reč direktor Odeljenja za registraciju i državnu imovinu (Administration de l’enregistrement et des domaines) 16. jula 1998. zaista izrekao novčanu kaznu, shodno članu 77. stav 2. Zakona o PDV, od 12. februara 1979. Rešenje o kazni uručeno je ministru 20. jula 1998. Takođe se vidi da je ministar 27. jula 1998. izjavio Okružnom sudu žalbu na rešenje o novčanoj kazni. U presudi od 3. marta 1999. Okružni sud je presudio da novčana kazna nije bila opravdana zato što nije počinjen delikt iz člana 77. stav 2. Zakona o PDV, od 12. februara 1979. Žalba na tu presudu izjavljena je Vrhovnom sudu pravde. Stranke nisu dostavile nijednu drugu informaciju u vezi sa razvojem tih postupaka.
Odluka od 16. jula 1998. bila je predmet komentara i u drugim listovima, kao što je dnevnik Republiken Loren (Le Républicain Lorrain) i nedeljnik Lecerburger Land (d’Lëtzebuerger Land). Jedan liberalni poslanik u Parlamentu takođe je postavio poslaničko pitanje u vezi s tom temom.
Nakon što je objavljen članak prvog podnosioca predstavke, usledila su dva niza sudskih postupaka.
Ministar je 24. jula 1998. pokrenuo pred Okružnim sudom postupak za naknadu štete protiv prvog podnosioca predstavke i lista Lecburger žurnal tvrdeći da su oni prekršili zakon kada su objavili informaciju o novčanoj kazni i kada su izneli komentare koji su predstavljali napad na njegovu čast. U presudi od 31. marta 1999. Okružni sud je odbacio ministrovu tužbu uz obrazloženje da objavljeni članak spada u sferu slobode štampe. U presudi od 27. februara 2002. Apelacioni sud je poništio presudu Okružnog suda.
Ministar je 4. avgusta 1998. podneo krivičnu tužbu.
Javni tužilac je 21. avgusta 1998. tražio od istražnog sudije da otvori istragu povodom onoga za šta se sumnjalo da predstavlja delikt prvog podnosioca predstavke koji je objavio informacije koje su otkrivene povredom poslovne tajne, a tu povredu poslovne tajne učinilo je nepoznato lice ili lica prekršivši profesionalno poverenje. Javni tužilac je u svom podnesku naveo: „Istragom bi trebalo utvrditi koji je državni službenik ili koji su državni službenici iz Odeljenja za registraciju i državnu imovinu bili na neki način umešani u predmet i imali pristup dokumentima.” Javni tužilac je takođe zahtevao od istražnog sudije da sprovede ili organizuje sprovođenje pretresa doma i drugih objekata koji eventualno pripadaju prvom podnosiocu predstavke, poslovnih prostorija Lecburger žurnal i kancelarija Odeljenja za registraciju i državnu imovinu.
Potom su izvršeni razni pretresi.

A. Pretres doma i radnog mesta prvog podnosioca predstavke

Istražni sudija je 19. oktobra 1998. izdao dva naloga za pretres u domu i na radnom mestu prvog podnosioca predstavke; istražiteljima je izdato uputstvo da „pretresu i zaplene sve predmete, dokumente, predmete i/ili druge stvari koje pomažu [mogle bi da pomognu] u utvrđivanju istine o gore navedenim deliktima ili čija bi upotreba omela [mogla da omete] napredak u istrazi”. U prvom nalogu precizno je utvrđeno da treba izvršiti pretres „doma i ostalih objekata Roberta Remena… svako mesto na kome bi se on mogao naći i automobil koji mu pripada ili koji on koristi”.
Oba naloga za pretres izvršena su 19. oktobra 1998. ali nije nađen ni jedan jedini dokaz.
Prvi podnosilac predstavke je 21. oktobra 1998. zatražio odluku kojom će biti poništeni nalozi za pretres izdati 9. oktobra 1998. i sve istražne radnje koje su dotad u skladu s tim nalozima preduzete, posebno pretresi koji su sprovedeni 19. oktobra 1998. godine. Pored argumenata zasnovanih na unutrašnjem pravu, on se pozvao na povredu člana 10. Konvencije naglasivši da ima pravo na zaštitu svojih novinarskih izvora.
Okružni sud, koji je zasedao na zatvorenoj sednici, odbacio je obe predstavke u dva rešenja koja je doneo 9. decembra 1998. Okružni sud je istakao da se ministar pritužio zbog čitavog niza stvari, uključujući to što su službenici Odeljenja za registraciju i državnu imovinu nezakonito obelodanili informacije prvom podnosiocu predstavke, a on ih je potom koristio na klevetnički način u svom novinarskom članku vređajući time ugled i čast ministra o kome je reč. Ta pitanja mogu da uđu u polje definicije različitih krivičnih dela, uključujući povredu poslovne tajne, povredu poreske tajne, manipulaciju, krađu, povredu ugleda i časti i krivičnu klevetu. Okružni sud je saopštio da je državnim službenicima zabranjeno na osnovu člana 11. Kodeksa državnih službenika centralne i lokalne vlasti (Statut général des fonctionnaires) da obelodanjuju bilo kakve informacije koje su poverljive po svojoj prirodi, a koje su oni saznali tokom obavljanja svojih službeničkih dužnosti. Prema Opštem poreskom zakonu krivično je delo obelodaniti poverljive poreske informacije, kao što je prema članu 458. Krivičnog zakonika krivično delo ako bilo ko dalje širi neku poverljivu informaciju koju sazna u sklopu svojih profesionalnih dužnosti. Kada je reč o deliktu manipulacije, Okružni sud je naveo da se član 505. Krivičnog zakonika primenjuje na svakoga ko bilo kakvim sredstvima svesno izvlači korist iz izvršenja teškog krivičnog dela (crime) ili drugog težeg prestupa (délict). Prema mišljenju pravnih komentatora i prema precedentnim predmetima iz te oblasti, manipulacija odnosno dalje raspolaganje stvarima do kojih se došlo na nedozvoljen način može obuhvatiti i nematerijalnu imovinu, kao što su potraživanja, ali i proizvodne tajne ili materijal koji spada u domen poslovne tajne. S tim u vezi činjenica da nisu bile potpuno utvrđene sve okolnosti u kojima su ta saznanja stečena nije bila od velikog značaja ako je onaj ko je tim informacijama manipulisao bio svestan njihovog nezakonitog porekla; kategorizacija primarnog delikta tu nije relevantna. Okružni sud je ustanovio da je istražni sudija zadužen za predmetnu istragu imao pravo da naloži da se preduzmu istražne mere radi pribavljanja dokaza koji će potkrepiti inkriminišuće dokaze koje je taj istražni sudija već posedovao. Okružni sud je dodao da nije bio prekršen član 10. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava jer se navedenim pretresima – koji su naloženi da bi se prikupili dokazi i ustanovila istina u vezi s mogućim krivičnim delima koja su mogla pomoći da se omogući ili koja su neposredno omogućila objavljivanje novinskog članka – nije bila povređena sloboda istraživanja niti sloboda štampe.
Dvema presudama donetim 3. marta 1999. Apelacioni sud je na zatvorenoj sednici odbio žalbe koje su bile izjavljene na naloge od 9. decembra 1998.

B. Pretres kancelarije podnositeljke predstavke

Istražni sudija je 19. oktobra 1998. izdao hitni nalog za pretres kancelarije podnositeljke predstavke, koja je bila pravni zastupnik prvog podnosioca predstavke u postupku pred domaćim sudovima.
Tokom tog pretresa istražitelji su zaplenili pismo direktora Odeljenja za registraciju i državnu imovinu upućenog predsedniku vlade od 23. jula 1998. Na pismu je rukom dopisana sledeća napomena: „Šefovima odeljenja. Pismo dostavljamo u poverenju radi vaše orijentacije.” Podnosioci predstavke su objasnili da je pismo upućeno anonimno uredništvu Lecburger žurnala i da je prvi podnosilac predstavke odmah prosledio to pismo svome advokatu, g-đi Šmit, koja je u ovom predmetu pred ESLJP podnositeljka predstavke.
Dana 21. oktobra 1998. podnet je zahtev da nalog za pretres i sve potonje istražne radnje budu odloženi.
Okružni sud je na zatvorenoj sednici prihvatio taj zahtev uz obrazloženje da izveštaj policije o izvršenju naloga od 19. oktobra 1998. nije sadržao komentare potpredsednika Advokatske komore, koji je prisustvovao tom pretresu i svim radnjama preduzetim u okviru pretresa, čime je bio prekršen član 35. Zakona o advokatima. Okružni sud je presudio da zaplena koja je izvršena 19. oktobra 1998. nije bila valjana i naložio je da pismo od 23. jula 1998. bude vraćeno podnositeljki predstavke.
Pismo je vraćeno 11. januara 1999. godine.
Međutim, istog dana je istražni sudija izdao novi nalog za pretres sa uputstvom da se „pretresu i zaplene svi predmeti, dokumenti, imovina i/ili druge stvari koji bi mogli pomoći u utvrđivanju istine u vezi sa gore navedenim krivičnim delima ili koji bi mogli omesti napredak istrage i, naročito, dokument koji nosi datum od 23. jula 1998. i koji sadrži rukopisnu napomenu šefovima odeljenja”. Istog dana, samo nešto kasnije, predmetno pismo je zaplenjeno.
Podnositeljka predstavke je 13. januara 1999. podnela zahtev za nalog kojim će se nalog za pretres staviti van snage i tom prilikom je, između ostalog, tvrdila da je prekršeno načelo kojim se jemči nepovredivost advokatske kancelarije i povlastica u pogledu čuvanja poverljivosti koje se odnose na komunikaciju između advokata i njihovih klijenata. Taj njen zahtev Okružni sud je odbio većajući na zatvorenoj sednici 9. marta 1999. godine. Okružni sud je, pre svega, istakao da istražne sudije imaju ovlašćenje da izvrše pretres, čak i u domovima i kancelarijama lica kojima profesionalna dužnost nalaže da dobijaju poverljive informacije i koja imaju zakonsku obavezu da dobijene informacije ne obelodanjuju i, drugo, da su bile poštovane sve odredbe člana 35. Zakona o advokatima od 10. avgusta 1991. godine. Operacija pretresa i zaplene izvršena je u prisustvu istražnog sudije, jednog predstavnika Javnog tužilaštva i predsednika Advokatske komore. Pored toga, prisustvo predsednika Advokatske komore i komentari za koja je on smatrao da je neophodno da ih iznese u vezi sa zaštitom poslovne tajne koja se odnosi na zaplenjene dokumente evidentirani su u izveštaju policijskog odeljenja.
U presudi od 20. maja 1999. Apelacioni sud je većajući na zatvorenoj sednici odbacio žalbu izjavljenu protiv naloga od 9. marta 1999.

C. Period koji je usledio nakon izvršenih pretresa

U pismu od 23. jula 1999. prvi podnosilac predstavke se kod istražnog sudije raspitivao o tome kako napreduje predmet. On se pritom pritužio da nisu preduzeti nikakvi drugi koraci i podsetio je sudiju da ne treba da gubi iz vida odredbe člana 6. Konvencije. Slično formulisani podsetnik poslao je i 27. septembra 2000. godine.
Podnosioci predstavke su 3. oktobra 2000. dostavili ESLJP kopiju članka objavljenog u izdanju nedeljnika d’Lecburger land od 29. septembra 2000. Godine, koji je sadržao i sledeći tekst:

„... istraga u slučaju V. tako se završila pretresom doma službenika Odeljenja za registraciju i državnu imovinu, inače člana Socijalističke stranke, kao i presretanjem dolaznih i odlaznih telefonskih poziva barem još dva člana [Socijalističke stranke] ...”

Prvi podnosilac predstavke je 18. aprila 2001. godine poslao novi podsetnik istražnom sudiji, koji mu je u odgovoru upućenom 23. aprila 2001. naveo sledeće: „Sudska istraga se nastavlja.”
Nakon što je od prvog podnosioca predstavke dobio pismo od 13. jula 2001. godine, istražni sudija mu je istog dana odgovorio da je policijska istraga završena i da je istražni dosije upravo poslat javnom tužiocu da bi on izneo svoje komentare i zapažanja.
Prvi podnosilac predstavke se 16. oktobra 2001. godine obratio javnom tužiocu i podsetio ga na odredbe člana 6. Konvencije, uz napomenu da iako je istraga u njegovom slučaju trajala već tri godine, on još nije optužen.
Prvi podnosilac predstavke je 13. novembra 2001. godine dobio poziv kojim mu je naloženo da se pojavi na saslušanju 30. novembra 2001. u vezi sa krivičnim delima koja su navedena u pritužbi. Obavešten je da ima pravo da pored njega na saslušanju bude advokat.
Istražni sudija je 30. novembra 2001. optužio prvog podnosioca predstavke za „manipulisanje informacijama dobijenim povredom profesionalne tajne”.
Podnosioci predstavke su podneli na uvid članak objavljen u listu Le kotidjen (Le Quotidien), od 9. januara 2002, u kome je otkriveno da predsednik Vlade „smatra da su metodi koje je primenio istražni sudija u istrazi povodom povrede poslovne tajne bili ’nesrazmerni’”.
Iz rešenja koje je 1. jula 2002. godine doneo Okružni sud većajući na zatvorenoj sednici ispostavlja se da su optužbe koje su bile podnete protiv prvog podnosioca predstavke proglašene ništavima i da je spis predmeta upućen nadležnom istražnom sudiji sa uputstvom da ili okonča ili nastavi istragu.
Podnosilac predstavke je 14. januara 2003. poslao ESLJP pismo istražnog sudije od 9. januara 2003, u kome ga istražni sudija obaveštava da je „sudska istraga upravo okončana”.

II. MERODAVNO UNUTRAŠNJE PRAVO

A. Opšta pravila kojima se uređuje pitanje pretresa i plenidbe

Član 65. Zakonika o krivičnoj istrazi glasi kako sledi: „Pretresi se sprovode na bilo kom mestu na kome se mogu naći predmeti koji bi mogli biti od pomoći za utvrđivanje istine.”
Član 66. Zakonika o krivičnoj istrazi utvrđuje sledeće: „Istražni sudija sprovodi zaplenu svih predmeta, dokumenata, stvari i drugih stavki iz člana 31. stav 3. ovog zakona,” Član 31. stav 3. utvrđuje da se može zapleniti: „… i, u celini uzev, sve što može biti od pomoći za utvrđivanje istine, čije korišćenje može omesti napredak istrage ili što podleže konfiskaciji ili restituciji.”

B. Pretresi i plenidbe u kancelarijama advokata

Član 35. stav 3. Zakona o advokatima, od 10. avgusta 1991. godine, glasi kako sledi:

Radna mesta advokata i svi oblici komunikacije između advokata i njihovih klijenata nepovredivi su. Ako se u građanskopravnom postupku ili u krivičnoj istrazi preduzme mera protiv advokata ili u odnosu na advokata u okolnostima koje su utvrđene zakonom, ta mera se ne može primeniti ni na koji drugi način do u prisustvu predsednika Advokatske komore ili njegovog predstavnika ili nakon što oni budu propisno pozvani.

Predsednik Advokatske komore ili njegov predstavnik može izneti svoje komentare vlastima koje su naložile meru u pogledu zaštite profesionalne poverljivosti. Zapisnik sa zaplene i pretresa ništav je ako ne sadrži objavu da su predsednik Advokatske komore ili njegov predstavnik prisustvovali pretresu i zapleni ili da su bili propisno pozvani, kao i sve komentare za koje oni smatraju da je neophodno da ih iznesu.

PRAVO

I. NAVODNA POVREDA ČLANA 10. KONVENCIJE

Prvi podnosilac predstavke je tvrdio da je pravo koje on ima kao novinar da odbije da otkrije svoje izvore prekršeno raznim pretresima. S tim u vezi on se pozvao na član 10. Konvencije, koji glasi kako sledi:

1. Svako ima pravo na slobodu izražavanja. Ovo pravo uključuje slobodu posedovanja sopstvenog mišljenja, primanja i saopštavanja informacija i ideja bez mešanja javne vlasti i bez obzira na granice. Ovaj član ne sprečava države da zahtevaju dozvole za rad televizijskih, radio i bioskopskih preduzeća.

2. Pošto korišćenje ovih sloboda povlači dužnosti i odgovornosti, ono se može podvrgnuti formalnostima, uslovima, ograničenjima ili kaznama propisanim zakonom i neophodnim u demokratskom društvu u interesu nacionalne bezbednosti, teritorijalnog integriteta ili javne bezbednosti, radi sprečavanja nereda ili kriminala, zaštite zdravlja ili morala, zaštite ugleda ili prava drugih, sprečavanja otkrivanja obaveštenja dobijenih u poverenju, ili radi očuvanja autoriteta i nepristrasnosti sudstva.

A. Komentari stranaka

1. Prvi podnosilac predstavke

Prvi podnosilac predstavke je naveo da su pretresi predstavljali mešanje u njegova prava zajemčena članom 10. Konvencije. Ti pretresi su sprovedeni kako bi se otkrio identitet lica koje je odgovorno za navodnu povredu poslovne tajne, drugačije rečeno, novinarskog izvora informacija. Sporne mere su bile nesrazmerne i morale su da odvrate novinare od obavljanja njihove osnovne funkcije, a to je da budu ’čuvari javnog interesa’ i da javnost neprestano obaveštavaju o pitanjima od javnog interesa. Identitet lica odgovornog za povredu poslovne tajne poverenja mogao se otkriti drugim sredstvima, na primer tako što bi se ispitali zvaničnici Odeljenja za registraciju i državnu imovinu. Pored toga, postoji obilje dokaza da ti pretresi nisu bili neophodni za sprečavanje nereda ili kriminala i ti dokazi se mogu naći već u samoj činjenici da istražni i tužilački organi nisu preduzeli nikakve dalje mere i korake nakon što su izvršeni pretresi o kojima je reč.

2. Država

Država je navela da, potpuno suprotno tvrdnjama podnosioca predstavke, postupci domaćih vlasti nisu predstavljali povredu njegovih prava prema članu 10. Konvencije. Ti pretresi nisu bili plodonosni jer jedini dokument koji je zaplenjen nije bio onaj dokument koji je prvi podnosilac predstavke koristio kao izvor za svoj novinski članak. U svakom slučaju, svako preduzeto mešanje bilo je propisano zakonom, konkretno članom 65. Zakonika o krivičnoj istrazi, i tim mešanjem se težilo legitimnom cilju sprečavanja nereda ili kriminala. Mešanje je takođe bilo neophodno u demokratskom društvu i bilo je srazmerno cilju kome se težilo. Pristup primenjen u predmetu Goodwin protiv Ujedinjenog Kraljevstva (Presuda, od 27. marta 1996, Reports of Judgments and Decisions 1996-II) nije mogao da se primeni u ovom slučaju. Prvo, od podnosioca predstavke nije traženo da otkrije svoj izvor pod pretnjom izricanja novčane kazne, nego je on samo bio podvrgnut pretresu tokom koga je zaplenjen jedan jedini dokument. Drugo, cilj kome se težilo mešanjem u ovom konkretnom slučaju bio je daleko važniji od cilja zaštite ekonomskih interesa privatnog preduzeća, što je bio slučaj u predmetu Goodwin. Istraga povodom navoda o povredi poslovne tajne bila je neposredno relevantna za valjano funkcionisanje javnih institucija. Sprečavanje i kažnjavanje tog krivičnog dela, prema tome, predstavljalo je „nasušnu društvenu potrebu” koja opravdava to mešanje.

B. Procena ESLJP

1. Opšta načela

Sloboda izražavanja predstavlja jedan od osnovnih temelja demokratskog društva i zaštitni mehanizmi koji se obezbeđuju štampi imaju poseban značaj. Zaštita novinarskih izvora jedan je od kamena temeljaca slobode štampe. Bez takve zaštite izvori bi bili odvraćeni od pružanja pomoći štampi u obaveštavanju javnosti u pitanjima od javnog interesa. Usled toga bi mogla biti podrivena presudno važna uloga štampe kao čuvara javnog interesa, što bi se moglo negativno odraziti na njenu sposobnost da pruža tačne i pouzdane informacije. Imajući na umu važnost zaštite novinarskih izvora za slobodu štampe u demokratskom društvu mešanje ne može biti u skladu sa članom 10. Konvencije ako nije opravdano pretežnim zahtevom u javnom interesu. Ograničenja poverljivosti novinarskih izvora zahtevaju najpomniju pažnju ESLJP. Kada ESLJP obavlja svoju nadzornu funkciju, nije njegov zadatak da zauzima mesto nacionalnih vlasti nego da u skladu sa svojim sposobnostima prosuđivanja preispita sa stanovišta člana 10. odluke koje su donete. Pritom ESLJP mora sagledati „mešanje” koje je povod za predstavku u svetlu predmeta u celini i mora ustanoviti da li su razlozi koje su navele nacionalne vlasti kako bi obrazložile i opravdale to mešanje zaista „relevantni i dovoljni” (vidi Goodwin, gore navedeno, str. 500−501, stavovi 39−40).

2. Primena gore navedenih načela

U ovom konkretnom slučaju ESLJP zaključuje da su pretresi doma i radnog mesta prvog podnosioca predstavke nesumnjivo predstavljali mešanje u njegova prava zajamčena članom 10. stav 1. Te mere su preduzete kako bi se ustanovili identiteti službenika Odeljenja za registraciju i državnu imovinu koji su radili na dosijeu u vezi sa novčanom kaznom izrečenom ministru. S tim u vezi ESLJP smatra da činjenica da pretresi nisu urodili plodom ne lišava te pretrese njihove svrhe – a njihova svrha je bila da se utvrdi identitet lica koja su odgovorna za povredu poslovne tajne, drugačije rečeno, da se utvrdi identitet novinarskog izvora.
Postavlja se pitanje da li se to mešanje može opravdati sa stanovišta člana 10. stav 2. Stoga je neophodno razmotriti da li je ono bilo propisano „zakonom”, da li se njime težilo legitimnom cilju prema tom stavu i da li je bilo „neophodno u demokratskom društvu” (vidi Lingens protiv Austrije, Presuda, od 8. jula 1986, Series A br. 103, str. 24−25, stavovi 34−37).
Prvi podnosilac predstavke nije ničim osporio tvrdnju Države da je mešanje bilo „propisano zakonom”, u ovom slučaju članovima 65. i 66. Zakonika o krivičnoj istrazi. Stoga ESLJP ne vidi nijedan razlog da donese drugačije stanovište.
ESLJP smatra da je mešanje o kome je reč bilo preduzeto „u legitimnom cilju” sprečavanja nereda ili kriminala.
Glavno pitanje glasi da li je sporno mešanje bilo „neophodno u demokratskom društvu kako bi se taj cilj ostvario. Stoga se mora utvrditi da li se tim mešanjem izlazilo u susret nasušnoj društvenoj potrebi, da li je ono bilo srazmerno legitimnom cilju kome se težilo i da li su razlozi koje su nacionalne vlasti navele da bi to mešanje opravdale i obrazložile bili relevantni i dovoljni.
ESLJP na samom početku ističe da pretresi u ovom konkretnom slučaju nisu bili izvršeni da bi se pronašli dokazi krivičnog dela koje je počinio prvi podnosilac predstavke u nekom drugom svojstvu osim u svom svojstvu novinara. Naprotiv, cilj je bio da se identifikuju lica koja su odgovorna za navodnu povredu poslovne tajne i za potonje protivpravne radnje koje je prvi podnosilac predstavke izvršio tokom obavljanja svoje dužnosti. Prema tome, mere o kojima je reč nesumnjivo spadaju u polje zaštite novinarskih izvora.
Obrazlažući zbog čega odbijaju zahteve podnosioca predstavke da se pretresi stave van snage domaći sudovi su zastupali stanovište da nije bilo povrede člana 10. Konvencije. Oni su dakle smatrali da su pretresi – koji su naloženi da bi se prikupili dokazi i ustanovila istina o mogućim krivičnim deliktima koji su doveli do objavljivanja novinskog članka i olakšali to objavljivanje – nisu predstavljali povredu slobode izražavanja niti povredu slobode štampe.
ESLJP primećuje da je u svom novinskom članku podnosilac predstavke objavio utvrđenu činjenicu koja se odnosila na novčanu kaznu izrečenu ministru odlukom direktora Odeljenja za registraciju i državnu imovinu. Prema tome, nema nikakve sumnje u to da je novinar pritom komentarisao temu od javnog interesa i da mešanje o kome je reč „ne može biti kompatibilno sa članom 10. Konvencije osim ukoliko je opravdano pretežnim zahtevom u javnom interesu” (vidi Fressoz and Roire protiv Francuske [GC], br. 29183/95, ECHR 1999-I).
U podnescima javnog tužioca od 21. avgusta 1998. ukazano je da su istrage započete u isto vreme povodom navoda iznetih protiv službenika Odeljenja za registraciju i državnu imovinu i protiv podnosioca predstavke kako bi se ustanovili identiteti lica odgovornog za navodnu povredu poslovne tajne i primaoca informacija koje su na taj način pribavljene. Pretresi doma podnosioca predstavke i njegovog radnog mesta izvršeni su ubrzo nakon što su ti podnesci dostavljeni. Međutim, nije izvršen nijedan nalog protiv službenika Odeljenja za registraciju i državnu imovinu sve do nekog kasnijeg datuma.
ESLJP je saglasan sa navodima iznetim u podnesku podnosioca predstavke – koji država nije osporila – da su postojale i druge mere osim pretresa doma i radnog mesta podnosioca predstavke (na primer ispitivanje službenika Odeljenja za registraciju i državnu imovinu) koje su mogle omogućiti istražnom sudiji da utvrdi ko su počinioci dela na koja se upućuje u podnescima javnog tužioca. Država je u celosti propustila da dokaže da domaće vlasti nisu bile u mogućnosti da ustanove da li je, pre svega, uopšte došlo do povrede poslovne tajne i, drugo, da li je bilo mogućno ustanoviti manipulisanje informacijama koje su na taj način pribavljene preduzimanjem nekih drugih mera, a ne pretresom doma i radnog mesta podnosioca predstavke.
Po mišljenju ESLJP, postoji suštinska razlika između ovog predmeta i predmeta Goodwin. U potonjem predmetu, nalog da otkrije informacije uručen je novinaru i od njega je tom prilikom zatraženo da otkrije identitet osobe koja ga je informisala, dok su u ovom slučaju pretresi izvršeni u domu i na radnom mestu prvog podnosioca predstavke. ESLJP smatra da, čak i kada ne urodi plodom, pretres koji se sprovodi da bi se otkrio novinarski izvor predstavlja drastičniju meru od naloga da se otkrije identitet izvora. Razlog je u tome što istražitelji koji su nenajavljeni upali na radno mesto novinara naoružani nalogom za pretres imaju veoma široka ovlašćenja jer, po definiciji, imaju pristup celokupnoj dokumentaciji koju novinar poseduje. ESLJP naglašava da „ograničenja poverljivosti novinarskih izvora zahtevaju njegovu najveću moguću pažnju” (vidi Goodwin, gore navedeno, str. 500−501, stav 40). Stoga ESLJP smatra da su pretresi doma i radnog mesta prvog podnosioca predstavke podrili zaštitu izvora u još većoj meri nego što su to učinile sporne mere preduzete u predmetu Goodwin.
U svetlu svega navedenog, ESLJP zaključuje da Država nije dokazala da je održana ravnoteža između dvaju konkurentnih interesa – interesa zaštite izvora, s jedne strane, i interesa da se spreče i kazne krivična dela, s druge strane. S tim u vezi ESLJP želi ponovo naglasiti da „razlozi koje moraju uzeti u obzir institucije Konvencije kada preispituju slučajeve na osnovu člana 10. stav 2, pomeraju balans konkurentnih interesa u korist interesa demokratskog društva za obezbeđivanje slobode štampe (ibid., str. 502, stav 45).
Stoga ESLJP smatra da iako razlozi na koje se domaće vlasti pozivaju mogu biti smatrani „relevantnima”, oni ipak nisu „dovoljni” da opravdaju pretres doma i radnog mesta prvog podnosioca predstavke.
Stoga ESLJP zaključuje da se sporne mere moraju smatrati nesrazmernima, te da je njima kao takvima bilo povređeno pravo prvog podnosioca predstavke na slobodu izražavanja, onako kako je to pravo zajemčeno članom 10. Konvencije.

II. NAVODNA POVREDA ČLANA 8. KONVENCIJE

Podnositeljka predstavke pritužila se da je pretres koji je izvršen u njenim poslovnim prostorijama predstavljao neopravdano mešanje u njeno pravo na poštovanje njenog doma. Takođe je tvrdila da je zaplena pisma predstavljala povredu prava na poštovanje „prepiske između advokata i njegovog klijenta”. Pritom se pozvala na član 8. Konvencije, koji glasi kako sledi:

1. Svako ima pravo na poštovanje svog… doma….

2. Javne vlasti neće se mešati u vršenje ovog prava sem ako to nije u skladu sa zakonom i neophodno u demokratskom društvu u interesu nacionalne bezbednosti, javne bezbednosti ili ekonomske dobrobiti zemlje, radi sprečavanja nereda ili kriminala, zaštite zdravlja ili morala, ili radi zaštite prava i sloboda drugih.

A. Podnesci strana u sporu

1. Drugi podnosilac predstavke

Podnositeljka predstavke je navela da su pretres i zaplena dokumenta koji joj je bio poveren u vezi sa odbranom prvog podnosioca predstavke predstavljali mešanje u njena prava zajamčena članom 8. stav 1. Konvencije. To mešanje se ne može smatrati mešanjem koje je „u skladu sa zakonom” zato što Zakon o advokatima ne ispunjava kvalitativne zahteve člana 8. Drugi podnosilac predstavke je naveo da, u svakom slučaju, to mešanje nije bilo neophodno. Nalozi za pretres su bili naročito široko formulisani. U nečemu što je, na kraju krajeva, bio sasvim običan – makar i krajnje ispolitizovan – slučaj, sredstva koja su domaće vlasti primenile na samom početku istrage bila su nesrazmerna, posebno onda kada se uzme u obzir potonji propust istražnog sudije da deluje.

2. Država

Država je smatrala da je, čak i ako se pretpostavi da je pretres bio mešanje u prava podnositeljke predstavke prema članu 8, to mešanje bilo opravdano sa stanovišta stava 2. tog člana. Mešanje je bilo u skladu sa zakonom i njime se težilo legitimnom cilju, konkretno sprečavanju i kažnjavanju krivičnog dela. Konačno, to je bilo neophodno u demokratskom društvu. Nalozi za pretres bili su usko formulisani tako da su se odnosili samo na pretres kojim se tragalo za jednim jedinim dokumentom i zaplenom tog jednog dokumenta. Krivična dela zbog kojih je pretres pokrenut bila su teška krivična dela jer su dovela u pitanje samo funkcionisanje državnih institucija, i to je činilac koji je opravdao odluku istražnog sudije da preduzme svaku meru za koju je smatrao da može pomoći u utvrđivanju istine.

B. Procena ESLJP

ESLJP pre svega ponavlja da se zaštita koju pruža član 8. može na primer proširiti na kancelarije pripadnika određene profesije (vidi Niemietz protiv Nemačke, Presuda, od 16. decembra 1992, Series A br. 251-B, str. 34, stav 30).
ESLJP prihvata navode podnositeljke predstavke da su pretres njene advokatske kancelarije i zaplena dokumenta koji se odnosio na dosije njenog klijenta predstavljali mešanje u njena prava koja su zajamčena članom 8. stav 1. Konvencije.
ESLJP nalazi da je mešanje bilo „u skladu sa zakonom” zato što se članovi 65. i 66. Zakonika o krivičnoj istrazi odnose na pretrese i zaplene u celini uzev, dok se članom 35. stav 3. Zakona od 10. avgusta 1991. utvrđuje postupak koji se mora slediti kod pretresa i plenidbe u kancelariji ili domu jednog advokata.
ESLJP takođe utvrđuje da se mešanjem o kojem je reč težilo „legitimnom cilju”, konkretno sprečavanju nemira ili kriminala.
Kada je reč o „neophodnosti” mešanja, ESLJP ponavlja da se „izuzeci utvrđeni u članu 8. stav 2. moraju usko tumačiti, kao i [da] potreba za njima u nekom konkretnom slučaju mora biti uverljivo dokazana (vidi, Crémieux protiv Francuske, Presuda, od 25. februara 1993, Series A br. 256-B, str. 62, stav 38).
ESLJP primećuje da je, za razliku od situacije u predmetu Niemietz, pretres u ovom slučaju bio propraćen posebnim procesnim mehanizmima zaštite. Nalog je izvršen u prisustvu istražnog sudije, predstavnika javnog tužioca i predsednika Advokatske komore. Pored toga, prisustvo predsednika Advokatske komore i komentari za koje je on smatrao da je neophodno da ih iznese u vezi s pitanjem zaštite profesionalne tajne bili su evidentirani u zapisniku policijskog odeljenja.
S druge strane, ESLJP mora da konstatuje da je nalog za pretres koji je izdat 11. januara 1999. godine bio formulisan relativno široko. U njemu je istražni sudija izdao uputstvo istražiteljima da prilikom „pretresu traže i zaplene sve predmete, dokumente, imovinu i/ili druge stvari koje bi mogle pomoći u utvrđivanju istine u vezi sa gore navedenim krivičnim delima ili čija bi upotreba mogla da omete napredak istrage i, naročito, dokument koji nosi datum od 23. jula 1998. i ima na sebi rukom ispisanu belešku upućenu šefovima odeljenja”. Prema tome, takvom formulacijom istražiteljima su data relativno široka ovlašćenja (vidi Crémieux, gore navedeno).
Što je najvažnije, krajnja svrha pretresa bilo je da se utvrdi novinarski izvor preko advokata tog novinara. Stoga je pretres kancelarije podnositeljke predstavke imao određeni uticaj na prava prvog podnosioca predstavke prema članu 10. Konvencije. Štaviše, pretres kancelarije podnositeljke predstavke bio je nesrazmeran cilju kome se težilo, naročito u tom smislu što je sproveden u tako ranoj fazi postupka.
U svetlu svega navedenog i iz razloga koji su jednim delom analogni razlozima utvrđenim u prvom delu ove presude, ESLJP smatra da su bila povređena prava podnositeljke predstavke prema članu 8. Konvencije.

III. PRIMENA ČLANA 41. KONVENCIJE

Član 41. Konvencije glasi kako sledi:

Kada Sud utvrdi prekršaj Konvencije ili protokola uz nju, a unutrašnje pravo visoke strane ugovornice u pitanju omogućava samo delimičnu odštetu, Sud će, ako je to potrebno, pružiti pravično zadovoljenje oštećenoj stranci.

A. Obeštećenje

Oboje podnosilaca predstavke podneli su zahtev za obeštećenje od po 5.000 evra na ime nematerijalne štete koju su pretrpeli. Oni su naveli da su pretresi koji su izvršeni predstavljali traumatično iskustvo koje je privuklo veliku medijsku pažnju i nanelo štetu njihovom ugledu.
Država je osporila iznose koje su zahtevali podnosioci predstavki.
Presuđujući na ravnopravnoj osnovi, kako to nalaže član 41, ESLJP je svakom podnosiocu predstavke dosudio iznos od po 4.000 evra na ime nematerijalne štete.

B. Sudski i ostali troškovi

Prvi podnosilac predstavke potraživao je 35.176,97 evra na ime sudskih i ostalih troškova. On je predočio dva računa za advokatski honorar. Prvi račun koji nosi datum od 17. januara 2002. i sadrži potvrdu o honoraru isplaćenom gđi Šmit za postupak pred domaćim sudovima u iznosu od 25.547,56 evra. Drugi račun nosi datum od 3. aprila 2002. i na njemu je fakturisan iznos od 9.629,41 evro na ime advokatskih usluga u postupku pred ESLJP. Prvi podnosilac predstavke je takođe naveo da će morati da plati i naknadu za advokatske usluge u ostatku postupka pred ESLJP i po tom osnovu budućih troškova potraživao je još 1.000 evra.
Podnositeljka predstavke nije podnela nikakav zahtev za naknadu sudskih i ostalih troškova.
Država je osporila iznose koje je potraživao prvi podnosilac predstavke.
ESLJP je ponovio da podnosilac predstavke može tražiti naknadu sudskih i ostalih troškova samo u meri u kojoj su ti troškovi stvarno i nužno postojali i u meri u kojoj su razumni u pogledu iznosa (vidi Bottazzi protiv Italije [GC], br. 34884/97, stav 30, ECHR 1999-V). U ovom slučaju, na osnovu informacija koje poseduje i na osnovu gore navedenih kriterijuma, ESLJP smatra da je iznos od 11.629,41 evro razuman i dosuđuje ga prvom podnosiocu predstavke.

C. Zatezna kamata

ESLJP smatra da je primereno da zatezna kamata bude zasnovana na osnovnoj kamatnoj stopi Evropske centralne banke uvećanoj za tri procentna poena.

SA SVIH NAVEDENIH RAZLOGA ESLJP JEDNOGLASNO

1. Zaključuje da je bio prekršen član 10. Konvencije u odnosu na prvog podnosioca predstavke;

2. Zaključuje da je bio prekršen član 8. Konvencije u odnosu na podnositeljku predstavke;

3. Zaključuje

(a) da je tužena država dužna da prvom podnosiocu predstavke u roku od tri meseca od datuma kada ova presuda postane pravnosnažna u skladu sa članom 44. stav 2. Konvencije isplati sledeće iznose:

(i) 4.000 evra (četiri hiljade evra) na ime nematerijalne štete;

(ii) 11.629,41 evro (jedanaest hiljada šest stotina dvadeset devet evra i četrdeset jedan cent) na ime sudskih i ostalih troškova;

(b) da je tužena država dužna da podnositeljki predstavke u roku od tri meseca od dana kada ova presuda postane pravnosnažna u skladu sa članom 44. stav 2. Konvencije plati 4.000 evra (četiri hiljade evra) na ime nematerijalne štete;

(c) da će se od isteka gore pomenutog roka od tri meseca do namirenja novčane obaveze primenjivati zatezna kamata na pomenute iznose po stopi koja odgovara najnižoj kamatnoj stopi na zajmove Evropske centralne banke u periodu docnje, uvećana za tri procentna poena;

4. Odbacuje ostatak zahteva podnosilaca predstavki za pravično zadovoljenje.

Sačinjeno na francuskom jeziku i objavljeno u pismenoj formi 25. februara 2003, u skladu sa Pravilom 77. stavovi 2. i 3 Poslovnika Suda.

Majkl O’Bojl (Michael O’Boyle) Ser Nikolas Braca (Sir Nicolas Bratza)
Sekretar Predsednik

FOURTH SECTION

CASE OF ROEMEN AND SCHMIT v. LUXEMBOURG

(Application no. 51772/99)

JUDGMENT

STRASBOURG

25 February 2003

FINAL

25/05/2003

This judgment will become final in the circumstances set out in Article 44 § 2 of the Convention.

In the case of Roemen and Schmit v. Luxembourg, The European Court of Human Rights (Fourth Section), sitting as a Chamber composed of:

SirNicolas Bratza, President,
MrM. Pellonpää,
MrsE. Palm,
MrsV. Strážnická,
MrM. Fischbach,
MrJ. Casadevall,
MrS. Pavlovschi, judges,
and Mr M. O’Boyle, Section Registrar,

Having deliberated in private on 4 February 2003,

Delivers the following judgment which was adopted on that date:

PROCEDURE

1. The case originated in an application (no. 51772/99) against the Grand Duchy of Luxembourg lodged with the Court under Article 34 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (“the Convention”) by two Luxembourgish nationals, Mr Robert Roemen (“the first applicant”) and Ms Anne-Marie Schmit (“the second applicant”), on 23 August 1999.

2. Before the Court, the applicants were represented by Mr D. Spielmann, of the Luxembourgish Bar. The Luxembourgish Government (“the Government”) were represented by their Agent, Mr R. Nothar, of the Luxembourgish Bar.

3. The first applicant alleged, in particular, that his right, as a journalist, not to disclose his sources had been violated. The second applicant principally complained of an unjustified interference with her right to respect for her home.

4. The application was allocated to the Second Section of the Court (Rule 52 § 1 of the Rules of Court). Within that Section, the Chamber that would consider the case (Article 27 § 1 of the Convention) was constituted as provided in Rule 26 § 1.

5. By a decision of 12 March 2002 the Chamber declared the application partly admissible.

6. The Court decided, after consulting the parties, that no hearing on the merits was required (Rule 59 § 3 in fine) and the parties replied in writing to each other’s observations on the merits.

7. On 1 November 2001 the Court changed the composition of its Sections (Rule 25 § 1). This case was assigned to the newly composed Fourth Section (Rule 52 § 1).

THE FACTS

I. THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE

8. The applicants were born in 1945 in 1963 respectively and live in Luxembourg.

9. On 21 July 1998 the first applicant, acting in his capacity as a journalist, published an article in Lëtzebuerger Journal, a daily newspaper, under the headline “Minister W. convicted of tax fraud” (Minister W. der Steuerhinterziehung überführt). He alleged in the article that the minister had broken the Seventh, Eighth and Ninth Commandments by committing value-added tax (VAT) frauds. He went on to say that a politician from the right might have been expected to take the rules so carefully drawn up by Moses more seriously. He added that a fiscal fine of 100,000 Luxembourg francs had been imposed on the minister. He said in conclusion that the minister’s conduct was particularly shameful in that it involved a public figure, who should have set an example.

10. The applicants produced documents showing that the fine had been imposed on the minister concerned on 16 July 1998 by the Director of the Registration and State-Property Department (Administration de l’enregistrement et des domaines), pursuant to section 77(2) of the VAT Act of 12 February 1979. The decision had been served on the minister on 20 July 1998. It also appears that on 27 July 1998 the minister appealed to the District Court against the fine. In a judgment of 3 March 1999, the District Court ruled that the fine was not justified as the offence under section 77(2) of the VAT Act of 12 February 1979 had not been made out. An appeal was lodged against that judgment to the Supreme Court of Justice. The parties have not furnished any further information regarding developments in those proceedings.

11. The decision of 16 July 1998 was the subject of comment in other newspapers, such as the daily Le Républicain Lorrain and the weekly d’Lëtzebuerger Land. A Liberal member of Parliament also tabled a parliamentary question on the matter.

12. Two sets of court proceedings were issued following the publication of the first applicant’s article.

13. On 24 July 1998 the minister brought an action in damages in the District Court against the first applicant and Lëtzebuerger Journal, arguing that they had been at fault in publishing the information concerning the fiscal fine and making comments which he said constituted an attack on his honour. In a judgment of 31 March 1999, the District Court dismissed the minister’s action on the ground that the article came within the sphere of freedom of the press. In a judgment of 27 February 2002, the Court of Appeal overturned the District Court’s judgment.

14. On 4 August 1998 the minister lodged a criminal complaint.

15. On 21 August 1998 the public prosecutor requested the investigating judge to open an investigation into a suspected offence by the first applicant of handling information disclosed in breach of professional confidence, and by a person or persons unknown of breach of professional confidence. The public prosecutor stated in his submissions: “The investigation and inquiries should determine which civil servant or civil servants from the Registration and State-Property Department had any involvement in the case and access to the documents.” The public prosecutor also requested the investigating judge to carry out or arrange for searches of the first applicant’s home and any appurtenances, the offices of Lëtzebuerger Journal and the Registration and State-Property Department offices.

16. Various searches were then carried out.

A. The searches of the first applicant’s home and workplace

17. On 19 October 1998 the investigating judge issued two warrants for searches to be made of the first applicant’s home and workplace, the investigators being instructed to “search for and seize all objects, documents, effects and/or other items that [might] assist in establishing the truth with respect to the above offences or whose use [might] impede progress in the investigation”. The first order specified that the places to be searched were “Robert Roemen’s home and appurtenances, ..., any place in which he may be found and cars belonging to or used by him”.

18. Both warrants were executed on 19 October 1998, but no evidence was found.

19. On 21 October 1998 the first applicant applied for orders setting aside the warrants issued on 9 October 1998 and all the investigative steps taken pursuant thereto, in particular the searches carried out on 19 October 1998. In addition to arguments based on domestic law, he alleged a violation of Article 10 of the Convention, emphasising that he was entitled to protect his journalistic sources.

20. The District Court, sitting in closed session, dismissed both applications in two orders of 9 December 1998. It noted that the minister had complained of a number of matters, including the unlawful disclosure of information to the first applicant by Registration and State-Property Department officials, which the first applicant had allegedly gone on to use in a calumnious and defamatory newspaper article. Those matters were capable of falling within the definition of various criminal offences, including breach of professional confidence, breach of fiscal confidentiality, theft, handling, calumny and criminal defamation. The District Court said that civil servants were prohibited by Article 11 of the Central and Local Government Service Code (statut général des fonctionnaires) from disclosing any information that was confidential by nature which they had acquired in the course of their duties. It was a criminal offence under the General Tax Act to disclose confidential fiscal information and an offence under Article 458 of the Criminal Code for anyone receiving confidential information as part of their professional duties to divulge it. As to the handling offence, the District Court said that Article 505 of the Criminal Code applied to anyone who, by whatever means, knowingly benefited from the proceeds of a serious crime (crime) or other major offence (délit). According to legal commentators and the leading cases, handling could extend to intangible property, such as claims, but also manufacturing secrets or material covered by professional privilege. In that connection, the fact that the circumstances in which the property had been obtained had not been fully established was of little relevance if the alleged handler was aware of its unlawful origin; the classification of the primary offence was immaterial. The District Court found that the investigating judge in charge of the investigation had been entitled to order an investigative measure to obtain corroboration of the incriminating evidence already in his possession. It added that there had been no violation of Article 10 of the European Convention on Human Rights, since the searches – which had been ordered to assemble evidence of and establish the truth concerning possible criminal offences that may have led to or facilitated the publication of a newspaper article – had not infringed freedom of expression or freedom of the press.

21. By two judgments of 3 March 1999, the Court of Appeal, sitting in closed session, dismissed appeals that had been lodged against the orders of 9 December 1998.

B. The search of the second applicant’s office

22. On 19 October 1998 the investigating judge issued a search warrant for immediate execution at the offices of the second applicant, who was the first applicant’s lawyer in the domestic proceedings.

23. In the course of the search, the investigators seized a letter of 23 July 1998 from the Director of the Registration and State-Property Department to the Prime Minister bearing a handwritten note: “To the Heads of Division. Letter transmitted in confidence for your guidance.” The applicants explained that the letter had been sent anonymously to the editorial staff of Lëtzebuerger Journal and the first applicant had immediately passed it on to his lawyer, the second applicant.

24. On 21 October 1998 an application was made to have the search warrant and all subsequent investigative steps set aside.

25. The District Court, sitting in closed session, granted that application on the ground that, in breach of section 35 of the Lawyers Act, the report of the police department that had executed the warrants on 19 October 1998 did not contain the observations of the Vice President of the Bar Council, who was present during the search and seizure operations. The District Court ruled that the seizure carried out on 19 October 1998 was invalid and ordered the letter of 23 July 1998 to be returned to the second applicant.

26. The letter was returned on 11 January 1999.

27. However, on the same day the investigating judge issued a fresh search warrant with instructions to “search for and seize all objects, documents, effects and/or other items that might assist in establishing the truth with respect to the above offences or whose use might impede progress in the investigation and, in particular, the document dated 23 July 1998 bearing the manuscript note to the heads of division”. The letter was seized once again later that day.

28. On 13 January 1999 the second applicant applied for an order setting the warrant aside, arguing, inter alia, that there had been a breach of the principle guaranteeing the inviolability of a lawyer’s offices and of the privilege attaching to communications between lawyers and their clients. That application was dismissed by the District Court, sitting in closed session, on 9 March 1999. It noted, firstly, that investigating judges were empowered to carry out searches even at the homes or offices of persons whose professional duties required them to receive information in confidence and who were legally bound not to disclose it and, secondly, that the provisions of section 35 of the Lawyers Act of 10 August 1991 had been complied with. The search and seizure operations had been executed in the presence of an investigating judge, a representative of the public prosecutor’s office and the President of the Bar Council. In addition, the presence of the President of the Bar Council and the observations he had considered it necessary to make regarding the protection of the professional confidence attaching to the documents to be seized had been recorded in the police department’s report.

29. In a judgment of 20 May 1999, the Court of Appeal, sitting in closed session, dismissed an appeal against the order of 9 March 1999.

C. The period following the searches

30. In a letter of 23 July 1999, the first applicant enquired of the investigating judge as to progress in the case. He complained that no other steps had been taken and reminded the judge that he was not supposed to disregard the provisions of Article 6 of the Convention. He sent a similarly worded reminder on 27 September 2000.

31. On 3 October 2000 the applicants provided the Court with an article from the 29 September 2000 edition of the weekly newspaper d’Lëtzebuerger Land, containing the following extract:

“... the inquiry in the W. case has thus just ended with a search of the home of a Registration and State-Property Department official, a member of the Socialist Party, and the logging of the incoming and outgoing telephone calls of at least two other members of the [Socialist Party] ...”

32. On 18 April 2001 the first applicant sent a further reminder to the investigating judge, who stated in a reply of 23 April 2001: “The judicial investigation is continuing.”

33. Following a letter from the first applicant dated 13 July 2001, the investigating judge informed him the same day that the police inquiries had finished and that the investigation file had just been sent to the public prosecutor for his submissions.

34. On 16 October 2001 the first applicant referred the public prosecutor to the terms of Article 6 of the Convention and reminded him that although the investigation in the case had taken three years, he had yet to be charged.

35. On 13 November 2001 the first applicant received a summons requiring him to attend for questioning on 30 November 2001 in connection with the offences referred to in the complaint. He was informed that he was entitled to have a lawyer present.

36. The first applicant was charged by the investigating judge on 30 November 2001 with “handling information received in breach of professional confidence”.

37. The applicants produced an article from the 9 January 2002 edition of the newspaper Le Quotidien, which revealed that the Prime Minister “considered that the methods employed by the investigating judge in the investigation into a breach of professional confidence were ‘disproportionate’ ”.

38. An order made on 1 July 2002 by the District Court, sitting in closed session, reveals that the charges against the first applicant were ruled to be null and void and that the case file was sent to the investigating judge with jurisdiction with instructions either to end or to continue the investigation.

39. On 14 January 2003 the applicant sent the Court a letter from the investigating judge dated 9 January 2003 informing him that “the judicial investigation [had] just ended”.

II. RELEVANT DOMESTIC LAW

A. General rules governing searches and seizures

40. Article 65 of the Criminal Investigation Code provides: “Searches shall be carried out in any place in which objects that would assist in establishing the truth may be found.”

41. Article 66 of that Code provides: “The investigating judge shall carry out the seizure of all objects, documents, effects and other items referred to in Article 31 § 3”. Article 31 § 3 provides that the following may be seized: “... and generally, anything which may assist in establishing the truth, whose use may impede progress in the investigation or which is liable to confiscation or restitution.”

B. Searches and seizures at lawyers’ offices

42. Section 35(3) of the Lawyers Act of 10 August 1991 provides:

“Lawyers’ workplaces and all forms of communication between lawyers and their clients shall be inviolable. If in civil proceedings or a criminal investigation a measure is taken against or in respect of a lawyer in the circumstances defined by law, such measure shall not be implemented other than in the presence of the President of the Bar Council or his or her representative or after they have been duly convened.

The President of the Bar Council or his or her representative may submit observations to the authorities which ordered the measures regarding the protection of professional confidence. A record of a seizure or search shall be null and void unless it contains a statement that the President of the Bar Council and his or her representative were present or had been duly convened and any observations they considered it necessary to make.”

THE LAW

I. ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 10 OF THE CONVENTION

43. The first applicant argued that his right as a journalist to refuse to reveal his sources had been violated by the various searches. In that connection, he relied on Article 10 of the Convention, which provides:

“1. Everyone has the right to freedom of expression. This right shall include freedom to hold opinions and to receive and impart information and ideas without interference by public authority and regardless of frontiers. This Article shall not prevent States from requiring the licensing of broadcasting, television or cinema enterprises.

2. The exercise of these freedoms, since it carries with it duties and responsibilities, may be subject to such formalities, conditions, restrictions or penalties as are prescribed by law and are necessary in a democratic society, in the interests of national security, territorial integrity or public safety, for the prevention of disorder or crime, for the protection of health or morals, for the protection of the reputation or rights of others, for preventing the disclosure of information received in confidence, or for maintaining the authority and impartiality of the judiciary.”

A. Submissions of the parties

1. The first applicant

44. The first applicant submitted that the searches constituted an interference with his rights guaranteed under Article 10 of the Convention. They had been conducted in order to discover the identity of the person responsible for the alleged breach of professional confidence, in other words the journalist’s source of information. The impugned measures had been disproportionate and were liable to deter journalists from performing their essential role as “watchdogs” to keep the public informed on matters of public interest. The identity of the person responsible for the breach of professional confidence could have been discovered by other means, for instance by questioning officials from the Registration and State-Property Department. In addition, ample proof that the searches had not been necessary for the prevention of disorder or crime was to be found in the investigating and prosecuting authorities’ failure to take further action once the searches had been carried out.

2. The Government

45. The Government said that, on the contrary, the actions of the domestic authorities had not interfered with the first applicant’s rights under Article 10. The searches had been unproductive, as the sole document seized was not one the first applicant had used as a source for his newspaper article. Any interference had, in any event, been prescribed by law, namely Article 65 of the Criminal Investigation Code, and pursued the legitimate aim of preventing disorder or crime. It had also been necessary in a democratic society and was proportionate to the aim pursued. The approach followed in Goodwin v. the United Kingdom (judgment of 27 March 1996, Reports of Judgments and Decisions 1996-II) could not be applied in the instant case. Firstly, the first applicant had not been required to reveal his source on pain of a fine, but had merely been subjected to a search that had resulted in the seizure of a single document. Secondly, the aim pursued by the interference in the instant case was far more important than that of protecting the economic interests of a private undertaking, as in Goodwin. The investigation into an allegation of breach of professional confidence was of direct relevance to the proper functioning of public institutions. The prevention and punishment of that offence thus constituted a “pressing social need” that justified the interference.

B. The Court’s assessment

1. General principles

46. Freedom of expression constitutes one of the essential foundations of a democratic society and the safeguards to be afforded to the press are of particular importance. The protection of journalistic sources is one of the cornerstones of freedom of the press. Without such protection, sources may be deterred from assisting the press in informing the public on matters of public interest. As a result the vital public-watchdog role of the press may be undermined and the ability of the press to provide accurate and reliable information may be adversely affected. Having regard to the importance of the protection of journalistic sources for press freedom in a democratic society, an interference cannot be compatible with Article 10 of the Convention unless it is justified by an overriding requirement in the public interest. Limitations on the confidentiality of journalistic sources call for the most careful scrutiny by the Court. The Court’s task, in exercising its supervisory function, is not to take the place of the national authorities but rather to review under Article 10 the decisions they have taken pursuant to their power of appreciation. In so doing, the Court must look at the “interference” complained of in the light of the case as a whole and determine whether the reasons adduced by the national authorities to justify it are “relevant and sufficient” (see Goodwin, cited above, pp. 500-01, §§ 39-40).

2. Application of the above principles

47. In the present case, the Court finds that the searches of the first applicant’s home and workplace indisputably constituted an interference with his rights guaranteed by paragraph 1 of Article 10. The measures were intended to establish the identities of the Registration and State-Property Department officials who had worked on the file concerning the imposition of a fiscal fine on the minister. In that connection, the Court considers that the fact that the searches proved unproductive did not deprive them of their purpose, namely to establish the identity of the person responsible for the breach of professional confidence, in other words, the journalist’s source.

48. The question is whether that interference can be justified under paragraph 2 of Article 10. It is therefore necessary to examine whether it was “prescribed by law”, pursued a legitimate aim under that paragraph and was “necessary in a democratic society” (see Lingens v. Austria, judgment of 8 July 1986, Series A no. 103, pp. 24-25, §§ 34-37).

49. The first applicant did not dispute the Government’s assertion that the interference was “prescribed by law”, in this instance Articles 65 and 66 of the Criminal Investigation Code. The Court accordingly sees no reason to reach a different view.

50. The Court considers that the interference pursued the “legitimate aim” of the prevention of disorder or crime.

51. The main issue is whether the impugned interference was “necessary in a democratic society” to achieve that aim. It must therefore be determined whether the interference met a pressing social need, whether it was proportionate to the legitimate aim pursued and whether the reasons given by the national authorities to justify it were relevant and sufficient.

52. The Court notes at the outset that the searches in the instant case were not carried out in order to seek evidence of an offence committed by the first applicant other than in his capacity as a journalist. On the contrary, the aim was to identify those responsible for an alleged breach of professional confidence and any subsequent wrongdoing by the first applicant in the course of his duties. The measures thus undoubtedly came within the sphere of the protection of journalistic sources.

53. In dismissing the applicant’s applications to have the searches set aside, the domestic courts held that there had been no violation of Article 10 of the Convention. They thus considered that the searches – which had been ordered to assemble evidence of and establish the truth concerning possible criminal offences that had led to and facilitated the publication of a newspaper article – had not infringed freedom of expression or freedom of the press.

54. The Court notes that in his newspaper article the applicant published an established fact concerning a fiscal fine that had been imposed on a minister by decision of the Director of the Registration and State-Property Department. There is, therefore, no doubt that he was commenting on a subject of general interest and that an interference “cannot be compatible with Article 10 of the Convention unless it is justified by an overriding requirement in the public interest” (see Fressoz and Roire v. France [GC], no. 29183/95, ECHR 1999-I).

55. The public prosecutor’s submissions of 21 August 1998 indicate that investigations were started simultaneously into allegations against officials from the Registration and State-Property Department and the applicant in order to establish the identities of the person responsible for an alleged breach of professional confidence and of the recipient of the information so obtained. The searches of the applicant’s home and workplace were carried out shortly after those submissions were made. However, no warrants were executed against officials from the Registration and State-Property Department until a later date.

56. The Court agrees with the applicant’s submission – which the Government have not contested – that measures other than searches of the applicant’s home and workplace (for instance, the questioning of Registration and State-Property Department officials) might have enabled the investigating judge to find the perpetrators of the offences referred to in the public prosecutor’s submissions. The Government have entirely failed to show that the domestic authorities would not have been able to ascertain whether, in the first instance, there had been a breach of professional confidence and, subsequently, any handling of information thereby obtained without searching the applicant’s home and workplace.

57. In the Court’s opinion, there is a fundamental difference between this case and Goodwin. In the latter case, an order for discovery was served on the journalist requiring him to reveal the identity of his informant, whereas in the instant case searches were carried out at the first applicant’s home and workplace. The Court considers that, even if unproductive, a search conducted with a view to uncover a journalist’s source is a more drastic measure than an order to divulge the source’s identity. This is because investigators who raid a journalist’s workplace unannounced and armed with search warrants have very wide investigative powers, as, by definition, they have access to all the documentation held by the journalist. The Court reiterates that “limitations on the confidentiality of journalistic sources call for the most careful scrutiny by the Court” (see Goodwin, cited above, pp. 500-01, § 40). It thus considers that the searches of the first applicant’s home and workplace undermined the protection of sources to an even greater extent than the measures in issue in Goodwin.

58. In the light of the foregoing, the Court reaches the conclusion that the Government have not shown that the balance between the competing interests, namely the protection of sources on the one hand and the prevention and punishment of offences on the other, was maintained. In that connection, the Court would reiterate that “the considerations to be taken into account by the Convention institutions for their review under paragraph 2 of Article 10 tip the balance of competing interests in favour of the interest of democratic society in securing a free press (ibid., p. 502, § 45).

59. The Court is thus of the opinion that while the reasons relied on by the domestic authorities may be regarded as “relevant”, they were not “sufficient” to justify the searches of the first applicant’s home and workplace.

60. It therefore finds that the impugned measures must be regarded as disproportionate and that they violated the first applicant’s right to freedom of expression, as guaranteed by Article 10 of the Convention.

II. ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 8 OF THE CONVENTION

61. The second applicant complained that the search carried out at her offices constituted an unjustified interference with her right to respect for her home. She also argued that the seizure of the letter had infringed the right to respect for “correspondence between a lawyer and his or her client”. She relied on Article 8 of the Convention, which reads as follows:

“1. Everyone has the right to respect for his private and family life, his home and his correspondence.

2. There shall be no interference by a public authority with the exercise of this right except as such as is in accordance with the law and is necessary in a democratic society in the interests of national security, public safety or the well-being of the country, for the protection of health or morals, or for the protection of the rights and freedoms of others.”

A. Submissions of the parties

1. The second applicant

62. The second applicant said that the search and the seizure of a document that had been entrusted to her in connection with the first applicant’s defence constituted an interference with her rights guaranteed by paragraph 1 of Article 8 of the Convention. That interference could not be regarded as being “in accordance with the law”, since the Lawyers Act did not satisfy the qualitative requirements of Article 8. The second applicant said that in any event the interference had not been necessary. The search warrants had been drafted in particularly wide terms. In what was, after all, an ordinary – albeit highly politicised – case, the means employed by the domestic authorities at the beginning of the investigation had been disproportionate, particularly when the investigating judge’s subsequent failure to act was taken into account.

2. The Government

63. The Government maintained that even supposing that the search amounted to an interference with the second applicant’s rights under Article 8, it had been justified under paragraph 2 of that provision. The interference was in accordance with the law and pursued a legitimate aim, namely the prevention and punishment of criminal offences. Lastly, it had been necessary in a democratic society. The search warrants had been drafted in narrow terms covering only the search for and seizure of a single document. The offences that had triggered the search were serious ones, as they called into question the very functioning of the State institutions, a factor that justified the investigating judge’s taking any measure which he considered would assist in establishing the truth.

B. The Court’s assessment

64. The Court reiterates, firstly, that the protection afforded by Article 8 may extend, for instance, to the offices of a member of a profession (see Niemietz v. Germany, judgment of 16 December 1992, Series A no. 251-B, p. 34, § 30).

65. It accepts the second applicant’s submission that the search of her law offices and seizure of a document relating to her client’s file constituted an interference with her rights, as guaranteed under paragraph 1 of Article 8 of the Convention.

66. It finds that that interference was “in accordance with the law”, since Articles 65 and 66 of the Criminal Investigation Code deal with searches and seizures in general, whereas section 35(3) of the Act of 10 August 1991 lays down the procedure to be followed for searches and seizures at a lawyer’s office or home.

67. It also finds that the interference pursued a “legitimate aim”, namely the prevention of disorder or crime.

68. As to the “necessity” for the interference, the Court reiterates that “the exceptions provided for in paragraph 2 of Article 8 are to be interpreted narrowly, and [that] the need for them in a given case must be convincingly established” (see Crémieux v. France, judgment of 25 February 1993, Series A no. 256-B, p. 62, § 38).

69. The Court notes that, unlike Niemietz, the search in the present case was accompanied by special procedural safeguards. The warrant was executed in the presence of an investigating judge, a representative of the public prosecutor and the President of the Bar Council. In addition, the President of the Bar Council’s presence and the observations he considered it necessary to make on the question of the protection of professional confidence were recorded in the police department’s report.

70. On the other hand, the Court is bound to note that the search warrant issued on 11 January 1999 was drafted in relatively wide terms. In it, the investigating judge instructed the investigators to “search for and seize all objects, documents, effects and/or other items that might assist in establishing the truth with respect to the above offences or whose use might impede progress in the investigation and, in particular, the document dated 23 July 1998 bearing the manuscript note to the heads of division”. It thus granted them relatively wide powers (see Crémieux, cited above).

71. Above all, the ultimate purpose of the search was to establish the journalist’s source through his lawyer. Thus, the search of the second applicant’s offices had a bearing on the first applicant’s rights under Article 10 of the Convention. Moreover, the search of the second applicant’s offices was disproportionate to the intended aim, particularly as it was carried out at such an early stage of the proceedings.

72. In the light of the foregoing and for reasons analogous in part to those set out in Part I of this judgment, the Court holds that there has been a violation of the second applicant’s rights under Article 8 of the Convention.

III. APPLICATION OF ARTICLE 41 OF THE CONVENTION

73. Article 41 of the Convention provides:

“If the Court finds that there has been a violation of the Convention or the Protocols thereto, and if the internal law of the High Contracting Party concerned allows only partial reparation to be made, the decision of the Court shall, if necessary, afford just satisfaction to the injured party.”

A. Damage

74. The applicants each claimed 5,000 euros (EUR) for the non-pecuniary damage they had suffered. They said that the searches had proved a traumatic experience that had attracted considerable media attention and damaged their reputations.

75. The Government disputed the figures put forward by the applicants.

76. Ruling on an equitable basis, as required by Article 41, the Court awarded each of the applicants EUR 4,000 for non-pecuniary damage.

B. Costs and expenses

77. The first applicant claimed EUR 35,176.97 for costs and expenses. He produced two fee notes. The first, dated 17 January 2002 and containing a statement of the legal fees paid to Ms Schmit for the proceedings in the domestic courts, came to EUR 25,547.56. The second was dated 3 April 2002 and was for EUR 9,629.41 for fees incurred in the proceedings before the Court. The first applicant argued that he would also have to pay legal fees for the remainder of the proceedings before the Court and sought a payment on account of future costs and expenses in the sum of EUR 1,000.

78. The second applicant made no claim for costs or expenses.

79. The Government disputed the amounts claimed by the first applicant.

80. The Court reiterates that an applicant may recover his costs and expenses only in so far as they have been actually and necessarily incurred and are reasonable as to quantum (see Bottazzi v. Italy [GC], no. 34884/97, § 30, ECHR 1999-V). In the present case, on the basis of the information in its possession and the above-mentioned criteria, the Court considers the sum of EUR 11,629.41 to be reasonable and awards the first applicant that amount.

C. Default interest

81. The Court considers it appropriate to base the rate of the default interest to be paid on outstanding amounts on the marginal lending rate of the European Central Bank, to which should be added three percentage points.

FOR THESE REASONS, THE COURT UNANIMOUSLY

1. Holds that there has been a violation of Article 10 of the Convention with respect to the first applicant;

2. Holds that there has been a violation of Article 8 of the Convention with respect to the second applicant;

3. Holds

(a) that the respondent State is to pay the first applicant, within three months from the date on which the judgment becomes final according to Article 44 § 2 of the Convention, the following amounts:

(i) EUR 4,000 (four thousand euros) for non-pecuniary damage;

(ii) EUR 11,629.41 (eleven thousand six hundred and twenty-nine euros forty-one cents) for costs and expenses;

(b) that the respondent State is to pay the second applicant, within three months from the date on which the judgment becomes final according to Article 44 § 2 of the Convention, EUR 4,000 (four thousand euros) for non-pecuniary damage;

(c) that from the expiry of the above-mentioned three months until settlement simple interest shall be payable on the above amounts at a rate equal to the marginal lending rate of the European Central Bank during the default period plus three percentage points;

4. Dismisses the remainder of the applicants’ claims for just satisfaction.

Done in French, and notified in writing on 25 February 2003, pursuant to Rule 77 §§ 2 and 3 of the Rules of Court.

Michael O’Boyle Sir Nicolas Bratza
Registrar President

Nema povezane prakse za ovu presudu.

Sažmi komentare

Komentari

Relevantni komentari iz drugih presuda

Član 8 | DIC | Damnjanović protiv Srbije

Presuda je povezana sa presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev 2999/1999 od 4.9.2019. godine, kojom se odbija kao nesosnovana revizija tužilje-protivtužene, izjevljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 119/19 od 04.04.2019. godine.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilјa i tuženi su zaklјučili brak 06.05.2012. godine iz kog braka imaju maloletnog sina. Živeli su u kući u zajednici sa majkom i babom tuženog. Do prestanka bračne zajednice došlo je 04.09.2017. godine, kada je tužilјa napustila bračnu zajednicu. Bračni odnosi su ozbilјno i trajno poremećeni, nema izgleda da se bračna zajednica nastavi. Tužilјa, kada je napustila bračnu zajednicu prijavila je policiji tuženog za nasilјe u porodici. Navela je da je poslednje dve godine u braku bila u svađi sa tuženim, stalno su se raspravlјali, a tuženi je držao za ruke i drmao zbog čega su joj ostajale modrice, kao i da je dete često prisustvovalo ovim svađama. Po napuštanju zajednice otišla je da živi kod svojih roditelјa. Navodi tužilјe u pogledu vršenja nasilјa u porodici nisu ničim bili potkreplјeni. Presudom Osnovnog suda u Jagodini P2 411/17 od 24.12.2018. godine u stavu prvom izreke, brak zaklјučen dana 06.05.2014. je razveden na osnovu člana 41. Porodičnog zakona. U stavu drugom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tuženog-protivtužioca pa je zajedničko maloletno dete stranaka sin poveren ocu koji će samostalno vršiti roditelјsko pravo. Obavezana je tužena-protivtužilјa da na ime svog doprinosa u izdržavanju deteta plaća mesečno određeni novčani iznos. Presudom je uređen je način održavanja ličnih odnosa detat sa majkom. Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 119/19 od 04.04.2019. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilјe-protivtužene i potvrđena presuda Osnovnog suda u Jagodini P2 411/17 od 24.12.2018.

Ceneći navode revizije, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su nižestepeni sudovi na potpuno utvrđeno činjenično stanje, pravilno primenili materijalno pravo, a pri čemu su se shodno citiranim propisima prevashodno rukovodili interesima maloletnog deteta, pravilno ocenjujući da je u interesu deteta da za sada ostane u domaćinstvu kod oca, tj. da se vršenje roditelјskog prava nad maloletnim poveri njegovom ocu a da majka ima pravo viđanja sa detetom, budući da je otac ostvario bolju emocionalnu povezanost sa detetom.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 8 | DIC | Gardel protiv Francuske

Presuda je povezana sa rešenjem Gž 3189/19 od 22.08.2019. godine Apelacionog suda u Beogradu, kojom se odbija kao neosnovana žalba tužioca i potvrđuje rešenje Višeg suda u Beogradu P.br. 11293/18 od 11.12.2018. godine u parnici tužioca AA protiv tužene Republike Srbije radi kršenja lјudskih prava jer je tužena svojim dopisom dostavile lične podatke tužioca i njegove porodice Komisiji Federacije BiH.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 8 | DIC | Jurišić protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa rešenjem Ržg 2/16 od 17.06.2016. godine Apelacionog suda u Novom Sadu, kojim se žalba predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Somboru posl. br.R4p.2/16 od 26.5.2016. godine se odbacuje kao neblagovremena.

Pobijanim prvostepenim rešenjem odbijen je prigovor predlagača B.Đ. kojim je tražio da se utvrdi da mu je u postupku koji se vodi pred Višim sudom u Somboru pod posl. brojem P.32/2014 povređeno pravo na suđenje u razumnom roku. Protiv ovog rešenja predlagač je izjavio žalbu u kojoj predlaže da Apelacioni sud naloži Višem sudu u Somboru postupanje po tužbi ovde predlagača u nepresuđenom delu kojim je tražena naknada materijalne štete, iz razloga što je predlagač starija i bolesna osoba pa je neophodna posebna hitnost u postupanju.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 8 | DIC | Kostić protiv Srbije

Odluka Ustavnog suda Republike Srbije\r\nhttps://ustavni.sud.rs/sudska-praksa/baza-sudske-prakse/pregled-dokumenta?PredmetId=16038\r\nkojom se usvaja ustavna žalba D.K. i utvrđuje da su u izvršnom postupku pred osnovnim sudom povređena prava roditelja i pravo na suđenje u razumnom roku

Član 8 | DIC | Milovanović protiv Srbije

Član 8 | DIC | Tomić protiv Srbije

Član 10 | DIC | Medžlis Islamske Zajednice Brčko i drugi protiv Bosne i Hercegovine

Predmet prosledjen Velikom veću. Odluka doneta 2017. godine

Član 10-2 | DIC | Delfi AS protiv Estonije

Presuda je povezana sa presudom Gž 5984/2017 od 15. 05. 2018. Apelacionog suda u Nišu, kojom se odbija žalba tužioca V.A. iz N., i potvrđuje presuda Osnovnog suda u Nišu 29P 325/15 od 24.08.2017. godine, kojom je odbijen tužbeni zahtev tužioca za isplatu nematerijalne štete za pretrplјeni strah, pretrplјeni duševni bol zbog umanjenja životne aktivnosti i na ime pretrplјenog stresa zbog okolnosti da je protiv njega podneta krivična prijava zbog zbog krivičnog dela primanja mita i krivičnog dela trgovine uticajem, pa je istom pokrenut krivični postupak i rešenjem istražnog sudije tužiocu je određen pritvor. Tužilac je u pritvoru proveo 75 dana, nakon čega je protiv njega podignuta optužnica zbog krivičnog dela primanja mita. Nakon ovoga, Sektor unutrašnje kontrole policije-Uprave za poslove unutrašnje kontrole policije, podneo je protiv tužioca još jednu krivičnu prijavu, a sada zbog krivičnog dela zloupotreba službenog položaja iz čl.359 st.1 KZ u saizvršilaštvu u vezi čl.33 KZ. Obaveštenjem OJT Niš 16Kt 4650/13 od 09.07.2014. godine tužilac je pismeno obavešten da je navedena krivična prijava odbačena jer prijavlјeno delo nije krivično delo koje se goni po službenoj dužnosti. Tužilac je u tužbi i tokom postupka naveo je usled navedene krivične prijave od 03.12.2013. godine trpeo strah, stres i duševni bol.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 10-2 | DIC | Delfi AS protiv Estonije

Presuda je povezana sa presudom Kzz 1174/2018 od 25.10.2018. godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojom se odbija kao neosnovan zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivlјenog AA, podnet protiv pravnosnažnih presuda Osnovnog suda u Nišu 1K 933/17 od 15.11.2017. godine i Višeg suda u Nišu Kž1 139/18 od 24.04.2018. godine.

Presudom Osnovnog suda u Nišu 1K 933/17 od 15.11.2017. godine, okrivlјeni AA, oglašen je krivim zbog izvršenja krivičnog dela oštećenje tuđih prava iz člana 220. stav 2. KZ, za koje mu je izrečena uslovna osuda, kojom mu je utvrđena kazna zatvora u trajanju od 3 (tri) meseca sa rokom provere od 1 godine od dana pravnosnažnosti presude, i da treba da isplati u roku od 30 dana od dana pravnosnažnosti navedene presude privatnom tužiocu-oštećenom BB, određeni iznos sa pripadajućom kamatom, kao i troškove parničnog postupka shodno presudi Osnovnog suda u Nišu 33P 8299/10 od 30.05.2012. godine i rešenju o izvršenju 6I 3260/13 od 15.04.2013. godine. Istom presudom, okrivlјeni je obavezan da između ostalog isplati privatnom tužiocu BB, na ime nužnih troškova krivičnog postupka, presudom navedeni iznos od 263.250,00 dinara, sve u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti navedene presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Presudom Višeg suda u Nišu Kž1 139/18 od 24.04.2018. godine, odbijena je kao neosnovana žalba branioca okrivlјenog AA, a presuda Osnovnog suda u Nišu 1K 933/17 od 15.11.2017. godine, je potvrđena.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 10-2 | DIC | Filipović protiv Srbije

Presuda je navedena u rešenju Gž 1786/2018 od 28.05.2018. godine Apelacionog suda u Krgujevcu, kojim se ukida presuda Višeg suda u Kruševcu P.br.8/13 od 22.1.2014. godine u stavu prvom i četvrtom izreke i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Presudom Višeg suda u Kruševcu P.br.8/13 od 22.1.2014. godine u stavu prvom izreke delimično je usvojen tužbeni zahtev tužioca „AA“ iz …, pa je obavezan tuženi „BB“ iz …, da tužiocu na ime naknade nematerijalne štete zbog pretrplјenih duševnih bolova zbog povrede časti i ugleda, plati iznos od 150.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na ovaj iznos počev od 22.01.2014. godine. Stavom drugim izreke odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca „AA“ iz …, u delu u kome je tražio da se tuženi „BB“ iz …, obaveže da mu na ime naknade nematerijalne štete zbog pretrplјenih duševnih bolova zbog povrede časti i ugleda plati iznos od još 350.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na ovaj iznos. Stavom trećim izreke utvrđeno je da je tužba tužioca „AA“ iz …, podneta sudu 18.05.2012. godine, protiv „VV“ iz …, povučena. Stavom četvrtim izreke obavezan je tuženi „BB“ iz … da tužiocu „AA“ iz …, naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 90.100,00 dinara.

Tužilac „AA“ je po zanimanju diplomirani sociolog, i u toku 2006. godine i u vreme kada je realizovana adaptacija …., a i sada obavlјa poslove sekretara Crvenog krsta opštine …. Tuženi „BB“ je novinar i glavni i odgovorni urednik mesečnog lista … i dopisnik dnevnog lista ….

U mesečnom listu …, broj 34 iz novembra 2011. godine, objavlјen je članak pod naslovom: “MUP da ispita adaptaciju … u …, u kome je navedeno: da je za adaptaciju … u … potrošeno preko 80.000 evra; da je adaptacija … išla preko Crvenog krsta u …; da je opština … za rekonstrukciju odvojila 4,6 miliona dinara, a da je rekonstrukciju pomogla i američka nevladina organizacija … sa više od 60.000 dolara, te se navodi i procena vrednosti radova koja je znatno niža. U istom listu …, broj 35, decembar/januar 2011/2012 godine, objavlјen je članak u kome je navedeno: da se iz dokumentacije o izgradnji … koja je dospela u posed redakcije … jasno vidi da je na pomolu još jedna župska afera, koju su godinama brižlјivo skrivali čelnici opštine …; da je u tekstu dalјe naznačeno da je „AA“, sekretar organizacije Crvenog krsta tvrdio da je adaptacija … koštala oko 14.000 evra i da opština … za taj posao nije izdvojila ni dinar… Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaklјučio da je tužilac zbog objavlјivanja navedenih članaka trpeo duševne bolove zbog povrede časti i ugleda i da je za tu štetu odgovoran tuženi.

Sloboda izražavanja zagarantovana je i članom 10 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu lјidskih prava i osnovnih sloboda, a Evropski sud za lјudska prava kroz svoje odluke utvrdio je opšta načela koja se primenjuju da bi se ocenilo da li je mešanje u ostvarivanje prava na slobodu izražavanja „neophodno u demokratskom društvu“ u smislu člana 10 stav 2 Konvencije.

Svaka informacija koja je objavlјena smatra se da je pripremlјena s dužnom pažnjom kada je novinar u dobroj veri, uložio napore da proveri elemente svoje priče, čije je objavlјivanje u javnom interesu (Koprivica protiv Crne Gore, br. 41158/09). Potrebno je napraviti pažlјivu razliku između činjenica i vrednosnih sudova. Postojanje činjenica se može dokazati, dok istinitost vrednosnih sudova nije dokaziva ( Lingens protiv Austrije,1986,tačka 46). Čak i kada neka izjava predstavlјa vrednosni sud, srazmernost mešanja može zavisiti od toga da li postoji dovolјna činjenična osnova za spornu izjavu, budući da vrednosni sud bez činjenične osnove koja bi ga potkrepila može biti preteran. Imajući u vidu da mediji igraju naročito važnu ulogu u društvu kao „čuvari javnog interesa“, iako mediji prekorače određene granice, posebno u vezi sa ugledom i pravima drugih, njihova je dužnost da saopštavaju „ na način dosledan njihovim obavezama i odgovornostima“, informacije i ideje o svim pitanjima od javnog interesa. Prema stavovima Evropskog suda za lјudska prava, redovni sudovi ne treba previše strogo da ocenjuju profesionalno ponašanje novinara, jer to kasnije može dovesti do odvraćanja od funkcije informisanja javnosti, budući da jedna sudska odluka može imati uticaj ne samo na pojedinačan slučaj, već na medije u celini (Tolstoy Mloslavski protiv Velike Britanije, br.18139/91; Tešić protiv Srbije, br.4678/07 i 50591/12; Filipović protiv Srbije, br.27935/05)).

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde i ovde

Član 10-2 | DIC | Koprivica protiv Crne Gore

Član 10-2 | DIC | Miljević protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa presudom Rev 466/2017 od 21.09.2017. godine, Vrhovnog kasacionog suda, kpjom se odbija kao neosnovana revizija tužilaca izjavlјena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 88/16 od 24.08.2016. godine.

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 221/2012 od 23.10.2015. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužiocu AA na ime naknade nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti isplati iznos od 100.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocu BB na ime naknade nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti isplati iznos od 50.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do isplate. Stavom trećim izreke, odbijen je deo tužbenog zahteva tužioca AA preko dosuđenog iznosa od 100.000,00 dinara do traženog iznosa od 400.000,00 dinara na ime naknade nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti i deo tužbenog zahteva tužioca BB preko dosuđenog iznosa od 50.000,00 dinara do traženog iznosa od 200.000,00 dinara na ime pretrplјene nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da solidarno tužiocima naknadi troškove postupka u iznosu od 156.850,00 dinara.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 88/16 od 24.08.2016. godine, žalba tužene je usvojena, a žalba tužilaca odbijena, pa je presuda Višeg suda u Novom Sadu P 221/2012 od 23.10.2015. godine u pobijanom usvajajućem delu odluke o tužbenim zahtevima (st. 1. i 2. izreke) i delu odluke o troškovima postupka (stav 4. izreke) preinačena, tako što su odbijeni tužbeni zahtevi da se obaveže tužena da isplati naknadu nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti tužiocu AA u iznosu od 100.000,00 dinara i tužiocu BB u iznosu od 50.000,00 dinara, sve to sa zakonskom zateznom kamatom počev od presuđenja pa do isplate, kao i zahtev tužilaca da im tužena solidarno naknadi troškove parničnog postupka u iznos od 156.850,00 dinara, a tužioci su obavezani da tuženoj naknade troškove prvostepenog postupka, i to tužilac AA u iznosu od 98.933,00 dinara, a tužilac BB u iznosu od 49.467,00 dinara. Prvostepena presuda je potvrđena u preostalom pobijanom odbijajućem delu odluke o tužbenim zahtevima tužilaca (stav 3. izreke). Stavom drugim izreke drugostepene presude, tužioci su obavezani da tuženoj naknade troškove žalbenog postupka, i to tužilac AA u iznosu od 12.000,00 dinara, a tužilac BB u iznosu od 6.000,00 dinara

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 10-2 | DIC | Tešić protiv Srbije

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3033/2019 od 05.09.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1. 65/17 od 18.04.2018. godine, stavom prvim izreke, tužena je obavezana da tužiocu naknadi štetu koja je izazvana povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Osnovnog suda u Vranju I 1022/09 u iznosu od 69.702,00 dinara, na ime troškova parničnog postupka u iznosu od 27.376,00 dinara i na ime troškova izvršnog postupka u iznosu od 19.600,00 dinara, pripadajućom kamatom. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu u kom je odlučeno o glavnoj stvari, dok je preinačena odluka o troškovima parničnog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 627/2020 od 07.02.2020. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine.

Rešenjem Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine, odbijena je žalba punomoćnika predlagača izjavlјena protiv rešenja Osnovnog suda u Leskovcu R4 I 109/19 od 09.09.2019. godine, kojim je odbijen prigovor predlagača za ubrzanje postupka, zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku u predmetu tog suda I 7838/10, kao neosnovan.
Protiv navedenog rešenja, predlagač je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešnog i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se revizija smatra izuzetno dozvolјenom, u skladu sa odredbom član 404. ZPP.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Stojanović protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3050/2019 od 18.09.2019. godine godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine i odbija kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine, obavezana je tužena da tužiocu plati na ime naknade imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Opštinskog suda u Vranju
I br. 1012/09 (ranije I. br. 850/05) iznose sa zateznom kamatom od dospeća pa do isplate bliže navedene u izreci pod 1. Tužana je obavezana da tužiocu na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 24.000,00 dinara.
Viši sud u Vranju je presudom Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine odbio kao neosnovanu žalbu tužene i potvrdio presudu Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine. Odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde