(Čl. 7) Kažnjavanje samo na osnovu zakona
(Čl. 7-1) Teža kazna
(Čl. 7-1) Retroaktivnost
(Čl. 7-1) Vreme kada je delo izvršeno činjenjem ili nečinjenjem
(Čl. 41) Pravično zadovoljenje - opšte

Tematske ključne reči

VS deskriptori

Zbirke

Sudska praksa
Presuda ESLJP
Veće

Sažetak

Predmet proističe iz predstavke (br. 17440/90) protiv Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Severne Irske koju je Komisiji 22. juna 1990. godine, podneo britanski državljanin g. Piter Velč (Peter Welch).
Gospodin Velč je uhapšen 3. novembra 1986. godine, na osnovu sumnje da je umešan u krivična dela u vezi s trgovinom opojnim drogama. On je 4. novembra optužen za krivična dela uvoza velike količine kanabisa. Tužilac je izjavio, pre februara 1987. godine, da ne raspolaže s dovoljno dokaza za podizanje optužnice protiv g. Velča za krivično delo posedovanja i stavljanja u promet veće količine kokaina. Nakon dalje istrage, uključujući i sudsko veštačenje, dodatni dokazi su izašli na videlo i 24. februara 1987. godine podnosilac predstavke je optužen za krivično delo posedovanja kokaina s namerom da ga dalje distribuira, za koje se tvrdi da je počinjeno 3. novembra 1986. godine. Zatim, 5. maja 1987. godine, optužen je za udruživanje, u periodu od 1. januara do 3. novembra 1986. godine, u cilju nabavke kokaina s namerom dalje distribucije. On je 24. avgusta proglašen krivim po pet tačaka optužnice i izrečena mu je jedinstvena zatvorska kazna u trajanju od dvadeset i dve godine. Povrh toga, postupajući sudija je izdao rešenje za trajno oduzimanje imovine, shodno Zakonu o krivičnim delima u vezi s trgovinom opojnim drogama iz 1986. godine u iznosu od 66.914 funti sterlinga. U slučaju neplaćanja ovog iznosa, podnosilac predstavke bi morao da odsluži kaznu zatvora u trajanju od dve godine po izdržavanju prvobitno izrečene zatvorske kazne.
Operativne odredbe Zakona iz 1986. godine stupile su na snagu 12. januara 1987. godine. Zakon se primenjuje samo na one krivične postupke koji su pokrenuti posle ovog datuma.
Apelacioni sud je 11. juna 1990. godine umanjio jedinstvenu zatvorsku kaznu izrečenu g. Velču za dve godine. Povrh toga, Apelacioni sud je rešenje o trajnom oduzimanju umanjio za iznos od 7.000 funti sterlinga, na 59.914 funti sterlinga
Podnosilac predstavke se žalio protiv rešenja o trajnom oduzimanju imovine koje je doneto u odnosu na njega, tvrdeći da ono predstavlja nametanje retroaktivne krivične kazne, što je u suprotnosti sa članom 7. Sud je zaključio da član 7 jeste prekršen, ali se ovaj zaključak odnosi samo na retroaktivnu primenu relevantnih zakonskih odredbi i ni na koji nači ne dovodi u pitanje ovlašćenje suda da donese rešenja o trajnom oduzimanju imovine prositekle iz krivičnog dela.

Preuzmite presudu u pdf formatu

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

SUD (VEĆE)

PREDMET

VELČ protiv UJEDINJENOG KRALJEVSTVA

(Predstavka br. 17440/90)

PRESUDA

STRAZBUR

9. februar 1995. godine

U predmetu Velč protiv Ujedinjenog Kraljevstva^[1], Evropski sud za ljudska prava, zasedajući, u skladu sa članom 43 (čl. 43) Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljem tekstu: „Konvencija”) i relevantnim odredbama Poslovnika Suda A^[2], u Veću u čijem sastavu su bili:

g. R. RISDAL (RYSSDAL), Predsednik,
g. F. MATŠER (MATSCHER),
g. R. MEKDONALD (MACDONALD)
g. J. DE MEJER (DE MAYER),
g. I. FOJGEL (FOIGHEL),
g. R. PEKANEN (PEKANNEN),
Ser Džon FRILEND (FREELAND)
g. L. VILDHABER (WILDHABER),
g. K. JUNGVIRT (JUNGWIERT), i
g. H. PECOLD (PETZOLD), Sekretar,

Posle razmatranja predmeta na sednicama zatvorenim za javnost, 26. oktobra 1994. godine i 25. januara 1995. godine, Izriče sledeću presudu koja je usvojena poslednjeg pomenutog datuma:

POSTUPAK

Predmet je 15. januara 1994. godine Sudu uputila Evropska komisija za ljudska prava (u daljem tekstu „Komisija”) pre isteka roka od tri meseca predviđenog stavom 1 člana 32 i članom 47 Konvencije. Predmet proističe iz predstavke (br. 17440/90) protiv Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Severne Irske koju je Komisiji 22. juna 1990. godine, shodno članu 25, podneo britanski državljanin g. Piter Velč (Peter Welch).
Komisija se u svom zahtevu pozvala na članove 44 i 48 i na deklaraciju kojom je Ujedinjeno Kraljevstvo priznalo obaveznu nadležnost Suda (član 46). Predmet njenog zahteva jeste dobijanje odluke o tome da li predmetne činjenice ukazuju na to da je tužena Država prekršila svoje obaveze po osnovu člana 7 Konvencije.
U odgovoru na upit postavljen shodno stavu 3 (d) pravila 33 Poslovnika Suda A, podnosilac predstavke je izjavio da želi da uzme učešće u postupku pred Sudom i u tu svrhu imenovao advokata koji će ga zastupati (pravilo 30).
U sudsko veće su po službenoj dužnosti bili uključeni Ser Džon Frilend, izabrani britanski sudija (shodno članu 43 Konvencije) i g. R. Risdal, Predsednik Suda (pravilo 21 stav 3 (b)). Predsednik je 28. januara 1994. godine u prisustvu Sekretara, žrebom odredio imena preostale sedmorice sudija, i to: g. F. Matšer, g. Mekdonalda, g. N. Valtikosa, g. I. Fojgela, g. R. Pekanen, g. L. Vildhabera i g.Jungvirta (član 43 in fine Konvencije i pravilo 21 stav 4). Kasnije je g. J. De Mejer, sudija na zameni, zamenio g. Valtikosa, koji nije bio u mogućnosti da uzme učešće u daljem razmatranju predmeta (pravilo 22 stav 1 i pravilo 24 stav 1).
Kao Predsednik sudskog veća (pravilo 21 stav 5), g. Risdal, je preko Sekretara, konsultovao zastupnika Države Ujedinjenog Kraljevstva (u daljem tekstu: Država), advokata podnosioca predstavke i delegata Komisije o organizaciji postupka (član 37 stavovi 1 i 38). Prema nalogu koji je zatim usledio, Sekretar je 20. juna 1994. godine primio podnesak Države i podnesak podnosioca predstavke, 24. juna. Podnesak podnosioca predstavke, shodno članu 50, primljen je 15. septembra. Sekretar Komisije je obavestio Sud da će delegat Komisije izneti svoja zapažanja na raspravi.
U skladu sa odlukom Predsednika Suda, javna rasprava je održana 24. oktobra 1994. godine, u Sudu u Strazburu. Neposredno pred početak rasprave Sud je održao pripremnu sednicu.

Pred Sudom su istupali:

(a) u ime Države

g. M. Iton (EATON), Ministarstvo inostranih poslova, u svojstvu zastupnika,
g. A. Mouzes (MOSES), QC3 u svojstvu advokata,

g. H. Džajls (GILES), Ministarstvo unutrašnjih poslova,
g. P. Valans (VALLANCE), Ministarstvo unutrašnjih poslova,
g. S. Džouns (JONES), Ministarstvo unutrašnjih poslova, u svojstvu pravnih savetnika;

(b) u ime Komisije

g. Gaukur Jerundson (Gaukur JÖRUNDSSON),u svojstvu delegata;

(c) u ime podnosilaca predstavke

g. B. Emerson (EMMERSON), u svojstvu advokata,
g. R. Ater (ATTER), pravni savetnik,
g. J. Kuper (COOPER), u svojstvu pravnog savetnika.

Sudu su se obratili g. Gaukur Jerundson, g. Emerson i g. Mouzes i dati su odgovori na pitanja koja su postavili Predsednik Suda i jedan od sudija.

ČINJENICE

I. OKOLNOSTI SLUČAJA

Gospodin Velč je uhapšen 3. novembra 1986. godine, na osnovu sumnje da je umešan u krivična dela u vezi s trgovinom opojnim drogama. On je 4. novembra optužen za krivična dela uvoza velike količine kanabisa. Tužilac je izjavio, pre februara 1987. godine, da ne raspolaže s dovoljno dokaza za podizanje optužnice protiv g. Velča za krivično delo posedovanja i stavljanja u promet veće količine kokaina.
Nakon dalje istrage, uključujući i sudsko veštačenje, dodatni dokazi su izašli na videlo i 24. februara 1987. godine podnosilac predstavke je optužen za krivično delo posedovanja kokaina s namerom da ga dalje distribuira, za koje se tvrdi da je počinjeno 3. novembra 1986. godine. Zatim, 5. maja 1987. godine, optužen je za udruživanje, u periodu od 1. januara do 3. novembra 1986. godine, u cilju nabavke kokaina s namerom dalje distribucije.
Gospodin Velč je 24. avgusta proglašen krivim po pet tačaka optužnice i izrečena mu je jedinstvena zatvorska kazna u trajanju od dvadeset i dve godine. Povrh toga, postupajući sudija je izdao rešenje za trajno oduzimanje imovine, shodno Zakonu o krivičnim delima u vezi s trgovinom opojnim drogama iz 1986. godine (u daljem tekstu: „Zakon iz 1986. godine”) u iznosu od 66.914 funti sterlinga. U slučaju neplaćanja ovog iznosa, podnosilac predstavke bi morao da odsluži kaznu zatvora u trajanju od dve godine po izdržavanju prvobitno izrečene zatvorske kazne. Operativne odredbe Zakona iz 1986. godine stupile su na snagu 12. januara 1987. godine. Zakon se primenjuje samo na one krivične postupke koji su pokrenuti posle ovog datuma.
Apelacioni sud je 11. juna 1990. godine umanjio jedinstvenu zatvorsku kaznu izrečenu g. Velču za dve godine. Povrh toga, Apelacioni sud je rešenje o trajnom oduzimanju umanjio za iznos od 7.000 funti sterlinga, na 59.914 funti sterlinga.

II. RELEVANTNO DOMAĆE PRAVO

Svrha Zakona iz 1986. godine jeste da postojeća ovlašćenja u pogledu konfiskacije proširi kako bi se sudu omogućilo da prati novac stečen nezakonitom trgovinom opojnim drogama koji je „opran” i na taj način pretvoren u legitimnu imovinu. Kao što je rekao Ministar unutrašnjih poslova, koji je predlog zakona predstavio Donjem domu:

„Ustremivši se na novac stečen trgovinom opojnim drogama, nameravamo da takvu trgovinu učinimo mnogo manje privlačnom. Nameravamo da sprečimo mogućnost da dobit od jedne operacije trgovine opojnom drogom bude usmerena na finansiranje sledeće, ali i ono što je isto tako važno, da otklonimo osećanje povređenosti koje obični ljudi osećaju pri samoj pomisli da trgovci drogom, koji su možda uništili dečije živote, uživaju u dobiti koju su time ostvarili.

…

Nama je ovaj zakon potreban zato što se ispostavilo da su ovlašćenja za trajno oduzimanje imovine u važećem zakonu neodgovarajuća. Sudovi ne mogu da nalože trajno oduzimanje imovinske koristi stečene izvršenjem krivičnog dela nakon što je ta imovinska korist pretvorena u neki drugi oblik imovine – u kuću, akcije i udele, ili u neka druga imovinska dobra. Slučaj Operacija Džuli bio je jedan od notornih primera kako sudovi nisu bili u stanju, kako su to želeli, da osuđene trgovce drogom liše imovinske koristi stečene izvršenjem krivičnih dela… Ovaj predlog zakona je osmišljen tako da ispravi ove nepravilnosti. Sudovima će biti data ovlašćenja da trajno oduzmu imovinsku korist čak i kada je ona pretvorena u neki drugi oblik imovine.” (Hansard od 21. januara 1986. godine, Cols 242 i 243).

A. Zakon o krivičnim delima u vezi s trgovinom opojnim drogama iz 1986. godine

Relevantni delovi Zakona iz 1986. godine predviđaju sledeće:

„1. Rešenje o trajnom oduzimanju imovine

(1) (…) kada se neko lice pojavi pred Porotnim krivičnim sudom Krune (Crown court, porotni krivični sud koji postupa u predmetima veće težine kao prvostepeni, predstavljajući i apelacionu instancu prema odlukama nižih sudova, prim. prev.) na izricanju kazne za jedno ili više krivičnih dela u vezi s trgovinom opojnim drogama (a da tom licu prethodno nije izrečena kazna ili da u odnosu na njega nije vođen kakav postupak u vezi s osuđujućom presudom koja mu je izrečena za krivično delo, ili u zavisnosti od slučaja, za neko od datih krivičnih dela), sud će postupiti na sledeći način:

(2) sud najpre utvrđuje da li je to lice steklo neku korist od trgovine opojnim drogama;

(3) u svrhu tumačenja ovog Zakona, lice koje je ma kada (bilo pre ili posle početka primene ovog člana zakona) primilo novčana sredstva ili neki drugi oblik nadoknade u vezi s nezakonitom trgovinom opojnim drogama koju je izvršilo to ili neko drugo lice, tako steklo korist od trgovine opojnim drogama.

(4) kada sud utvrdi da je to lice steklo imovinsku korist, sud pre izricanja kazne (…) utvrđuje (…) iznos koji se mora platiti na osnovu ovog člana.

(5) Sud zatim, u vezi s pomenutim krivičnim delom ili krivičnim delima –

(a) donosi rešenje kojim se nalaže da to lice isplati iznos (…)

2. Procena imovinske koristi stečene trgovinom opojnim drogama

(1) u svrhu tumačenja ovog Zakona –

(a) bilo koja primljena novčana sredstva ili neki drugi vid nadoknade koju primi neko lice (bilo pre ili posle početka primene člana 1 ovog Zakona) u vezi s trgovinom opojnim drogama, koju obavi on ili neko drugo lice, predstavlja njegovu imovinsku korist stečenu trgovinom opojnim drogama, i

(b) vrednost njegove imovinske koristi stečene trgovinom drogom jeste ukupna vrednost novčanih isplata ili drugih oblika nadoknade.

(2) Sud može, da bi utvrdio da li je optuženi stekao korist od nezakonite trgovine opojnim drogama, i ako jeste, u cilju procene vrednost tako stečene imovinske koristi, da izvede sledeće pretpostavke, osim ako se bilo koja od pretpostavki pokaže kao netačna u slučaju optuženog.

(3) Te pretpostavke su:

(a) da je lice u pitanju primilo neku imovinu za koju sud smatra -

(i) da ju je optuženi posedovao u bilo kom trenutku nakon donošenja osuđujuće presude, ili

(ii) da mu je preneta u svojinu u periodu od šest godina pre pokretanjem postupka protiv tog lica,

(iii) da je primio predmetnu imovinu najranije od momenta koji sud zaključi kao vreme prenosa, i to kao isplatu ili nadoknadu u vezi s trgovinom opojnim drogama koju je on obavio,

(b) da su svi njegovi rashodi od početka tog perioda namirivani od isplata koje je primio u vezi s nezakonitom trgovinom opojnim drogama koju je obavio, i

(c) da u cilju vršenja procene vrednosti bilo koje imovine koju je primio, ili za koju se sumnja da je primio kao nadoknadu u bilo kom periodu, smatra da je dobio tu imovinu bez drugih udela (…)

(…)

4. Iznos za naplatu na osnovu rešenja o trajnom oduzimanju imovine

(1) Pod uslovima iz stava (3) dole u tekstu, iznos koji treba da plati optuženi jeste iznos koji Porotni sud proceni da predstavlja vrednost imovinske koristi optuženog, stečene nezakonitom trgovinom opojnim drogama.

(2) Kada se sud uveri u pogledu svih onih stvari koje su relevantne pri utvrđivanju vrednosti raspoložive imovine u vreme izdavanja rešenja o trajnom oduzimanju imovine (…) sud može izdati potvrdu kojom daje mišljenje suda u vezi s pomenutim stvarima i to će i učiniti kada se uveri na način koji je pomenut u stavu (3) dole u tekstu.

(3) Kada se sud uveri da je vrednost raspoložive imovine u vreme izdavanja rešenja za trajno oduzimanje manja od iznosa za koji je sud procenio da predstavlja vrednost imovinske koristi koju je stekao trgovinom opojnim drogama, iznos koji u slučaju optuženog treba da bude plaćen shodno rešenju o trajnom oduzimanju imovine jeste onaj iznos koji sud smatra da je na taj način mogao biti ostvaren.”

B. Diskreciono pravo sudije u prvostepenom postupku

Prilikom utvrđivanja iznosa u rešenju o trajnom oduzimanju imovine sudija u prvostepenom postupku može uzeti u obzir stepen krivice počinioca krivičnog dela. Na primer, u predmetu R. v. Porter ([1990] 12 Criminal Appeal Reports (odmeravanje kazne) 377) Apelacioni sud je zaključio da u slučaju da se pred sudom zajedno nađe više saučesnika, može se dogoditi da ukupna imovinska korist stečena udruživanjem u cilju trgovine opojnim drogama bude nejednako podeljena, ako postoje dokazi da su optuženi imali nejednake uloge pa im je samim tim i dobit bila različita. U tom smislu, postupajući u ovom predmetu, sudija je u prvostepenom postupku izdao rešenje za trajno oduzimanje imovine u mnogo nižem iznosu protiv lica koje je saoptuženi sa podnosiocem predstavke, priznavši na taj način njegovo manje učešće u krivičnim delima.

C. Zatvorska kazna u slučaju neplaćanja po rešenju o oduzimanju imovinske koristi

Posle izdavanja rešenja o trajnom oduzimanju imovine, prvostepeni sud donosi odluku o dužini zatvorske kazne u slučaju da počinilac krivičnog dela ne plati iznos određen rešenjem o trajnom oduzimanju imovinske koristi. Član 31 Zakona o nadležnostima krivičnih sudova iz 1973. godine propisuje najvišu zatvorsku kaznu. Za rešenje koji glasi na iznos između 50.000 i 100.000 funti sterlinga najviša zatvorska kazna iznosi dve godine.

D. Izjave domaćih sudova u pogledu prirode odredbi koje regulišu oduzimanje imovine

Pre donošenja Zakona iz 1986. godine, Lord Salmon je izrazio stav da trajno oduzimanje novca ima i kazneno i preventivno dejstvo (presuda Doma Lordova u predmetu v. Menocal, [1979] 2 Weekly Law Reports 876)
Domaći sudovi su u različitim predmetima komentarisali drakonsku prirodu odredbi Zakona iz 1986. godine, koji uređuju trajno oduzimanje imovine i povremeno su pominjali takvo oduzimane, bilo direktno ili indirektno, kao vid kazne ( v. Dickens [1990] 91 Criminal Appeal Reports 164; R. v. Porter [1990] 12 Criminal Appeal Reports 377; u presudi Višeg suda u predmetu Re Lorenzo Barretto od 30. novembra 1992. godine i presudi Apelacionog suda od 19. oktobra 1993. godine). U presudi Apelacionog suda u poslednjem pomenutom slučaju, koji se ticao pitanja da li se ovlašćenje da se izmeni rešenje o trajnom oduzimanju imovine koji je uveo Zakon (o međunarodnoj saradnji) u krivičnim stvarima iz 1990. godine može primeniti retroaktivno, Predsednik suda (Ser Tomas Bingam) je naveo sledeće (na str. 11):

„Iako je tačno da se rešenje o trajnom oduzimanju imovine izdaje pre izricanja kazne za osnovno krivično delo, a zatvorska kazna zbog neplaćanja po rešenju je uvedena ne kao vid kazne već kao način da se obezbedi izvršenje rešenja, u širem smislu ovo jesu kaznene odredbe koje predstavljaju osvetu društva onima koji su se u ovoj oblasti ogrešili o zakon.”

Međutim, domaći sudovi su se pozivali na odredbe koje regulišu trajno oduzimanje imovine ne kao na kaznene već odredbe odštetne prirode (Re T (rešenje o zabrani raspolaganja; obaveza prijavljivanje imovine) [1992] 1 Weekly Law Reports 949).

POSTUPAK PRED KOMISIJOM

Gospodin Velč je 22. juna 1990. godine podneo predstavku (br. 17440/90) Komisiji. Na osnovu člana 7 Konvencije on se žalio na to da rešenje o trajnom oduzimanju imovine koje je doneto protiv njega predstavlja izricanje retroaktivne krivične kazne. Dalje je tvrdio da su mu povređena prava zajemčena stavovima 1 i 2 člana 6 Konvencije.
Komisija je 12. februara 1993. godine proglasila pritužbu podnosioca predstavke prihvatljivom, u delu koji se odnosi na pitanja u vezi sa članom 7 Konvencije. Ostatak predstavke je proglašen neprihvatljivim. Komisija je u svom izveštaju od 15. oktobra 1993. godine (član 31) izrazila mišljenje da nije došlo do povrede člana 7 (sa sedam glasova za i sedam glasova protiv, pri čemu je glas vršioca dužnosti Predsednika Suda bio odlučujući). Celovit tekst mišljenja Komisije i dva izdvojena mišljenja koja su sadržana u izveštaju nalaze se u prilogu ovoj presudi^[4].

KONAČNI PODNESCI SUDU

Država je u svom podnesku zatražila od Suda da zaključi da u ovom slučaju nije došlo do povrede člana 7 Konvencije.
Podnosilac predstavke je u svom podnesku tvrdio da je došlo do povrede njegovih prava, shodno članu 7, primenom propisa koji je izričito retroaktivan po svom dejstvu.

PRAVO

I. NAVODNA POVREDA STAVA 1 ČLANA 7 KONVENCIJE

Podnosilac predstavke se žalio protiv rešenja o trajnom oduzimanju imovine koje je doneto u odnosu na njega, tvrdeći da ono predstavlja nametanje retroaktivne krivične kazne, što je u suprotnosti sa članom 7 koji glasi:

„1. Niko se ne može smatrati krivim za krivično delo izvršeno činjenjem ili nečinjenjem koje, u vreme kada je izvršeno, nije predstavljalo krivično delo po unutrašnjem ili međunarodnom pravu. Isto tako, ne može se izreći stroža kazna od one koja je bila propisana u vreme kada je krivično delo izvršeno.

2. Ovaj član (član 7) ne utiče na suđenje i kažnjavanje nekog lica za činjenje ili nečinjenje koje se u vreme izvršenja smatralo krivičnim delom prema opštim pravnim načelima koja priznaju civilizovani narodi.”

Podnosilac predstavke istakao je da je njegova pritužba bila ograničena na retroaktivnu primenu odredbi Zakona iz 1986. godine, koje se odnose na trajno oduzimanje imovine, a ne na same odredbe.

Podnosilac predstavke je tvrdio da Sud, prilikom odlučivanja o tome da li je rešenje o trajnom oduzimanju kaznene prirode, ne bi trebalo da se ograničava samo na proklamovani cilj već i da ispita njegovo stvarno dejstvo. Težina i domašaj takvog rešenja o oduzimanju imovine definišu ga kao kaznu u smislu Konvencije.

Pre svega, shodno članu 2 (3) Zakona iz 1986. godine, domaći sud je imao pravo da pretpostavi da ma koja imovina koju počinilac krivičnog dela trenutno poseduje ili koja mu je preneta u poslednjih šest godina, kao i bilo kakav poklon koji je podnosilac učinio drugima tokom tog istog perioda, predstavljaju imovinsku korist od trgovine opojnim drogama (vidi stav 12 gore u tekstu). Povrh toga, trajno oduzimanje imovinske koristi stečene trgovinom opojnim drogama, nasuprot oduzimanju dobiti koja je stečena trgovinom opojnim drogama, ne vodeći računa o tome da li je uopšte došlo do ličnog bogaćenja, predstavlja napuštanje delokruga pojma obeštećenja i prevencije i zalazi u oblast kazne.

Štaviše, činjenica da rešenje ne može biti doneto ako mu ne prethodi krivična osuda te činjenica da sud prilikom određivanja iznosa u rešenju o oduzimanju uzima u obzir stepen krivice optuženog, takođe ukazuje na njegovu kaznenu prirodu. I zaista, pre donošenja Zakona iz 1986. godine sudovi su smatrali rešenje o trajnom oduzimanju kao nešto što ima dvojako dejstvo – i kao kazna i kao mera prevencije (vidi stav 15 gore u tekstu). Konačno, iz različitih presuda domaćih sudova proizilazi da rešenje o trajnom oduzimanju imovine ima kazneni karakter (vidi stav 16 gore u tekstu); isto i iz nekoliko presuda Vrhovnog suda Sjedinjenih Američkih Država u vezi sa sličnim zakonskim odredbama (Austin v. the United States i Alexander v. the United States, presude od 28. juna 1993. godine, 125 Led 2d 441 i 488).

Država je tvrdila da je prava svrha rešenja o trajnom oduzimanju dvojaka: prvo, da liši neko lice dobiti koju je on stekao iz trgovine opojnim drogama, i drugo, da vrednost imovinske koristi eliminiše iz buduće moguće upotrebe u trgovini opojnim drogama. Dakle, svrha rešenja o trajnom oduzimanju nije izricanje kazne ili kažnjavanje za krivično delo već je prevashodno reč o meri konfiskacije i prevencije. To se vidi i u ovom predmetu jer je nalog izdat da bi optuženog lišio nezakonito stečene imovinske koristi. Da nalog nije izdat, taj novac bi i dalje ostao u sferi trgovine opojnim drogama.

Naglašeno je da je krivična presuda za trgovinu opojnim drogama predstavljala samo „okidač” za primenu zakonskih odredbi. Nakon toga, ne postoji bilo kakva dalja veza sa osuđujućom presudom. Stoga je Sud mogao da razmotri da li je neko lice bilo kada steklo imovinsku korist, a ne samo u pogledu krivičnih dela za koja je optuženo. Uz to, rešenje se može izdati i u pogledu imovine koja nije predstavljala deo predmeta optužbe protiv optuženog ili imovine koju je on primio tokom vremenskog perioda sa kojim nijedna krivična presuda u vezi s trgovinom opojnim drogama nije povezana.

Dalje, činjenica da se dotičnom licu, u slučaju da ono ne plati iznos predviđen rešenjem, može izreći zatvorska kazna, nije od pomoći pri definisanju prirode rešenja o trajnom oduzimanju imovine budući da je bilo mnogo sudskih rešenja koja nisu bila kaznene prirode a predviđala su takvu kaznu u slučaju neplaćanja. Takođe, ni oštrina / strogost dejstva rešenja ne doprinosi tome, budući da delotvornost preventivne mere zahteva da trgovac opojnim drogama bude lišen ne samo neto dobiti već i novca koji bi se u suprotnom i dalje koristio u trgovini opojnim drogama.

Komisija smatra da rešenje u ovom slučaju nije bilo kaznene već odštetne i preventivne prirode pa, shodno tome, ne predstavlja kaznu u smislu stava 1 člana 7 Konvencije.
Sud najpre primećuje da retroaktivno donošenje rešenja o trajnom oduzimanju imovine nije sporno u ovom slučaju. Rešenje je izdato nakon donošenja krivične presude za dela u vezi s trgovinom opojnim drogama koja su počinjena pre stupanja na snagu Zakona iz 1986. godine (vidi stav 11 gore u tekstu). Stoga, jedino pitanje o kome treba odlučiti jeste da li takvo rešenje predstavlja kaznu u smislu druge alineje stava 1 člana 7.
Pojam „kazne” u ovoj odredbi, kao i pojmovi „građanska prava i obaveze” i „krivična optužba” u stavu 1 člana 6, predstavlja autonomni koncept Konvencije (vidi, između ostalog – u vezi s „građanskim pravima” – presudu u predmetu v. France od 31. marta 1992. godine, Series A br. 234-C, str. 98, stav 28, i – u vezi s „krivičnom optužbom” – presudu u predmetu Demicoli v. Malta od 27. avgusta 1991. godine, Series A br. 210, str. 15-16, stav 31). Da bi zaštita predviđena članom 7 postala delotvorna, Sud mora imati slobodu da podrobnije ispita slučaj i sam proceni da li određena mera predstavlja u suštini „kaznu” u smislu ove odredbe (vidi, mutatis mutandis, presudu u predmetu Van Droogenbroeck v. Belgium od 24. juna 1982. godine, Series A br. 50, str. 20, stav, 38 i presudu u predmetu Duinhof and Duijf v. the Netherlands od 22. maja 1984. godine, Series A br. 79, str. 15, stav 34).
Jezička formulacija druge alineje stava 1 člana 7 ukazuje da je početna tačka prilikom procene o tome da li je u pitanju kazna, pitanje da li je data mera izrečena posle izricanja krivične presude za „krivično delo”. Drugi faktori koji se mogu uzeti u obzir kao relevantni s ovim u vezi jesu priroda i svrha date mere, kako je ona okarakterisana u domaćem pravu, te postupak za izricanje i sprovođenje te mere i njena oštrina.
Kada je reč o vezi sa krivičnim delom, treba primetiti da pre nego što se izda rešenje, shodno Zakonu iz 1986. godine, okrivljeni mora da bude pravosnažno osuđen za jedno ili više krivičnih dela u vezi s trgovinom opojnim drogama (vidi član 1 (1) Zakona iz 1986. godine u stavu 12 gore u tekstu). Ovu vezu ni u kom slučaju ne umanjuje činjenica da usled primene zakonom predviđenih pretpostavki, u vezi sa merom u kojoj je podnosilac predstavke stekao korist od trgovine opojnim drogama, sudsko rešenje može obuhvatiti imovinsku korist ili imovinu koja nije direktno povezana sa činjenicama na kojima se zasniva krivična presuda. Iako je delovanje mere neophodno da bi se postigao cilj Zakona iz 1986. godine, to ne menja činjenicu da njeno izricanje zavisi od toga da li je izrečena krivična presuda.
Prilikom vršenja procene prirode i svrhe ove mere, Sud je uzeo u obzir pretpostavke koje su prethodile donošenju Zakona iz 1986. godine, koji je uveden da bi se prevazišli nedostaci postojećih ovlašćenja sudova za izricanje mera oduzimanja imovine i da bi im se dala nadležnost da trajno oduzmu imovinsku korist, i nakon što je ona pretvorena u druge oblike imovinskih dobara (vidi stav 11 gore u tekstu). Preventivna svrha trajnog oduzimanja imovine koja može da bude korišćena za buduće aktivnosti u vezi s trgovinom opojnim drogama, kao i namera da se pokaže da se kriminal ne isplati, očigledna je iz ministrovog govora pred Parlamentom u vreme kada je predlog zakona predstavljen (vidi stav 11 gore u tekstu). Međutim, ne može se prenebregnuti činjenica da zakonske odredbe koje daju tako široka ovlašćenja sudovima koja im omogućavaju da nalože trajno oduzimanje imovine, takođe teže i da kazne prestupnika. Zaista, ciljevi prevencije i odštete su u skladu sa kaznenom svrhom i mogu se posmatrati kao sastavni elementi samog pojma kažnjavanja.
U vezi sa tim, u nekim sudskim presudama u Ujedinjenom Kraljevstvu rešenje o trajnom oduzimanju imovine je okarakterisano kao „kazna” a u drugim presudama kao mera koja teži obeštećenju a ne kažnjavanju (vidi stavove 16 i 17 gore u tekstu). Iako, uzevši sve ovo u obzir, ovi stavovi ukazuju na to da je rešenje o trajnom oduzimanju više kaznena mera, Sud ne smatra da su pomenuti stavovi bili od velike pomoći, budući da nisu bili usmereni na rešavanje predmetnog pitanja u smislu članu 7, već da su prosto izneti prilikom razmatranja povezanih pitanja domaćeg prava i postupka.
Sud se slaže sa Državom i Komisijom da sama težina naloga nije od odlučujućeg značaja, budući da mnoge preventivne mere koje nisu kaznene prirode mogu proizvesti značajne posledice na lice prema kome su izrečene.
Međutim, postoji nekoliko aspekata donošenja rešenja o trajnom oduzimanju, shodno Zakonu iz 1986. godine, koji su bliži pojmu kazne, shvaćenom u svom uobičajenom smislu, iako se oni mogu smatrati i nužnim za preventivni obrazac koji je predviđen Zakonom iz 1986. godine. Opšte zakonske pretpostavke u članu 2 (3) Zakona iz 1986. godine koje se odnose na to da sva imovina koja prestupniku prođe kroz ruke tokom šestogodišnjeg perioda jeste proizvod trgovine opojnim drogama, osim ako on ne dokaže suprotno (vidi stav 12 gore u tekstu); činjenica da je rešenje o trajnom oduzimanju usmeren na imovinsku korist stečenu trgovinom opojnim drogama i nije ograničen na stvarno obogaćenje ili stečenu dobit (vidi odeljke 1 i 2 Zakona iz 1986. godine u stavu 12 gore u tekstu); diskreciono pravo sudije u prvostepenom postupku prilikom određivanja iznosa rešenja o trajnom oduzimanju da u obzir uzme stepen krivice optuženog (vidi stav 13 gore u tekstu); i mogućnost izricanja zatvorske kazne u slučaju da prestupnik ne plati sumu određenu nalogom (vidi stav 14 gore u tekstu) – su sve elementi koji, kada se zajedno uzmu u obzir, značajno ukazuju, između ostalog, na režim kažnjavanja.
Konačno, zašavši u suštinu i razmotrivši realno situaciju, kako god da se okarakteriše mera trajnog oduzimanja imovine, činjenica je da se podnosilac predstavke suočava sa mnogo dalekosežnijom štetom kao rezultatom rešenja o oduzimanju, nego što je bila šteta koju je pretrpeo u vreme izvršenja krivičnih dela za koja je i osuđen (vidi, mutatis mutandis, presudu u predmetu Campbell and Fell v. the United Kingdom od 28. juna 1984. godine, Series A br. 80, str. 38, stav 72).
Uzimajući u obzir kombinaciju prethodno datih kaznenih elemenata, rešenje o trajnom oduzimanju imovine je, u datim okolnostima, predstavljao kaznu. Shodno tome, došlo je do kršenja stava 1 člana 7.
Sud bi, međutim, želeo da naglasi da se ovaj zaključak odnosi samo na retroaktivnu primenu relevantnih zakonskih odredbi i ni na koji način ne dovodi u pitanje ovlašćenje suda da donese rešenja o trajnom oduzimanju imovine kao oružja u borbi protiv jedne takve pošasti kao što je trgovina opojnim drogama.

II. PRIMENA ČLANA 50 KONVENCIJE

Član 50 predviđa sledeće:

„Kada Sud utvrdi da su odluka ili mera koju je preduzeo organ vlasti ili bilo koji drugi organ Visoke strane ugovornice u suprotnosti sa obavezama koje proističu iz (...) Konvencije, i ako unutrašnje pravo date Strane omogućava samo delimičnu odštetu na ime posledica te odluke ili mere, Sud će svojom presudom, ako je to potrebno, pružiti pravično zadovoljenje oštećenoj stranci.”

A. Šteta

Podnosilac predstavke je tražio neopredeljeni iznos nadoknade i/ili povraćaj oduzetog iznosa. Međutim, tokom rasprave pred Sudom on je istakao da rešenje o trajnom oduzimanju imovine još uvek nije bilo sprovedeno zbog ovog postupka.

Država, kao i delegat Komisije, nisu stavili primedbe.

Sud smatra da u ovim okolnostima stvar još uvek nije spremna za donošenje konačne odluke. Shodno tome, pitanje se mora odložiti a budući postupak odrediti, uzimajući pri tom u obzir i to da postoji mogućnost postizanja dogovora između Države i podnosioca predstavke (stavovi 1 i 4 pravila 54 Poslovnika Suda A).

B. Izdaci i troškovi

Podnosilac predstavke traži 13.852,60 funti sterlinga na ime izdataka i troškova nastalih u postupku pred Sudom u Strazburu.

Ni Država ni delegat Komisije nisu imali bilo kakav komentar.

Sud smatra da je iznos opravdan i da bi ceo potraživani iznos trebalo da bude plaćen, umanjen za iznos troškova pravne pomoći.

IZ OVIH RAZLOGA, SUD JEDNOGLASNO

Utvrđuje da je došlo do povrede stava 1 člana 7 Konvencije;

Utvrđuje da tužena Država treba da plati, u roku od tri meseca 13.852 (trinaest hiljada i osam stotina pedeset i dve) funte sterlinga i 60 (šezdeset) penija, uvećano za sve poreze koji se eventualno zaračunavaju, na ime sudskih i drugih troškova, umanjeno za 10.420 (deset hiljada četiri stotine dve) francuskih franaka koje treba promeniti u funte sterlinga po važećem kursu na dan izricanja ove presude;

Utvrđuje da pitanje primene člana 50 Konvencije nije još uvek spremno za donošenje odluke u pogledu štete;

Shodno tome,

(a) Sud zadržava pravo da o tome naknadno odluči;

(b) Poziva Državu i podnosioca predstavke da podnesu, u roku od tri naredna meseca svoja zapažanja u pisanom obliku a posebno, da obaveste Sud o bilo kom dogovoru koji će možda postići;

Sačinjeno na engleskom i francuskom jeziku i izrečeno na javnoj raspravi u zgradi Suda u Strazburu 9. februara 1995. godine.

Herbert PECOLD Rolf RISDAL

Sekretar Predsednik

U skladu sa stavom 2 člana 51 Konvencije i stavom 2 pravila 53 Poslovnika suda A, saglasno mišljenje g. De Mejera, dato je u prilogu ove presude.

R. R.

H. P

SAGLASNO MIŠLJENJE SUDIJE DE MEJERA

Nema sumnje da je rešenje o trajnom oduzimanju imovine koje je izrečeno podnosiocu predstavke predstavljalo sankciju posle izricanja krivične presude za krivično delo i da je imalo odlike kazne.

Smatram da uzimanje u obzir faktora kao što su: „svrha”, „karakterisanje prema nacionalnom pravu”, „oštrina/strogost”, kao i elemenata u vezi s donošenjem rešenja o trajnom oduzimanju, pomenutih u stavu 33 presude, ne može biti relevantno.

Meni ti „drugi faktori” nisu bili potrebni (vidi stav 28 ove presude) da bih došao do zaključka koji je po meni očigledan.

[1] Broj predmeta je 1/1994/448/527. Prvi broj označava poziciju ovog predmeta na spisku predmeta upućenih Sudu u relevantnoj godini (druga brojka). Poslednja dva broja označavaju poziciju predmeta na spisku predmeta upućenih Sudu otkako je osnovan i na spisku odgovarajućih podnesaka upućenih Komisiji.

[2] Pravila A primenjuju se na sve predmete koji su upućeni Sudu pre stupanja na snagu Protokola br. 9 i od tada samo na predmete koji se odnose na Države koje ne podležu obavezama tog Protokola. Ona odgovaraju pravilima koja su stupila na snagu 1. januara 1983. godine, i koja su kasnije u nekoliko navrata menjana i dopunjavana.

[3] QC (Queen's Counsel) – savetnik krune, počasna titula koja se u Britaniji daje uglednim pravnicima (prim. prev)

[4] Napomena Sekretarijata Suda: iz praktičnih razloga ovaj prilog će se pojaviti samo u štampanoj verziji presude (tom 316-A Series A Publications of the Court), ali se primerak izveštaja Komisije može dobiti u pisarnici.

________________________________

Prevod presude preuzet sa https://hudoc.echr.coe.int/

Presuda prevedena na srpski jezik u okviru zajedničkog projekta Evropske unije i Saveta Evrope „Oduzimanje imovinske koristi stečene krivičnim delom u Srbiji”.

COURT (CHAMBER)

CASE OF WELCH v. THE UNITED KINGDOM

(Application no. 17440/90)

JUDGMENT

STRASBOURG

09 February 1995

In the case of Welch v. the United Kingdom[1],

The European Court of Human Rights, sitting, in accordance with Article 43 (art. 43) of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms ("the Convention") and the relevant provisions of Rules of Court A[2], as a Chamber composed of the following judges:

Mr R. Ryssdal, President,
Mr F. Matscher,
Mr R. Macdonald,
Mr J. De Meyer,
Mr I. Foighel,
Mr R. Pekkanen,
Sir John Freeland,
Mr L. Wildhaber,
Mr K. Jungwiert,
and also of Mr H. Petzold, Registrar,

Delivers the following judgment, which was adopted on the last-mentioned date:

PROCEDURE

1. The case was referred to the Court by the European Commission of Human Rights ("the Commission") on 15 January 1994, within the three-month period laid down by Article 32 para. 1 and Article 47 (art. 32-1, art. 47) of the Convention. It originated in an application (no. 17440/90) against the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland lodged with the Commission under Article 25 (art. 25) by a British citizen, Mr Peter Welch, on 22 June 1990.

2. The Commission’s request referred to Articles 44 and 48 (art. 44, art. 48) and to the declaration whereby the United Kingdom recognised the compulsory jurisdiction of the Court (Article 46) (art. 46). The object of the request was to obtain a decision as to whether the facts of the case disclosed a breach by the respondent State of its obligations under Article 7 (art. 7) of the Convention.

3. In response to the enquiry made in accordance with Rule 33 para. 3 (d) of Rules of Court A, the applicant stated that he wished to take part in the proceedings and designated the lawyer who would represent him (Rule 30).

4. The Chamber to be constituted included ex officio Sir John Freeland, the elected judge of British nationality (Article 43 of the Convention) (art. 43), and Mr R. Ryssdal, the President of the Court (Rule 21 para. 3 (b)). On 28 January 1994, in the presence of the Registrar, the President drew by lot the names of the other seven members, namely Mr F. Matscher, Mr R. Macdonald, Mr N. Valticos, Mr I. Foighel, Mr R. Pekkanen, Mr L. Wildhaber and Mr K. Jungwiert (Article 43 in fine of the Convention and Rule 21 para. 4) (art. 43).

Subsequently Mr J. De Meyer, substitute judge, replaced Mr Valticos, who was unable to take part in the further consideration of the case (Rules 22 para. 1 and 24 para. 1).

5. As President of the Chamber (Rule 21 para. 5), Mr Ryssdal, acting through the Registrar, consulted the Agent of the United Kingdom Government ("the Government"), the applicant’s lawyer and the Delegate of the Commission on the organisation of the proceedings (Rules 37 para. 1 and 38). Pursuant to the order made in consequence, the Registrar received the Government’s memorial on 20 June 1994 and the applicant’s memorial on 24 June. On 15 September the applicant’s submissions under Article 50 (art. 50) were received. The Secretary of the Commission subsequently informed the Court that the Delegate would make his comments at the hearing.

6. In accordance with the President’s decision, the hearing took place in public in the Human Rights Building, Strasbourg, on 24 October 1994. The Court had held a preparatory meeting beforehand.

There appeared before the Court:

- for the Government

Mr M. Eaton, Foreign and Commonwealth Office, Agent,

Mr A. Moses, QC, Counsel,

Mr H. Giles, Home Office,

Mr P. Vallance, Home Office,

Mr S. Jones, Home Office, Advisers;

- for the Commission

Mr Gaukur Jörundsson, Delegate;

- for the applicant

Mr B. Emmerson, Counsel,

Mr R. Atter, Solicitor,

Mr J. Cooper, Adviser.

The Court heard addresses by Mr Gaukur Jörundsson, Mr Emmerson and Mr Moses and also replies to questions put by the President and another judge.

AS TO THE FACTS

I. CIRCUMSTANCES OF THE CASE

7. On 3 November 1986 Mr Welch was arrested for suspected drug offences. On 4 November he was charged in respect of offences concerning the importation of large quantities of cannabis. Prosecuting Counsel advised, prior to February 1987, that there was insufficient evidence to charge Mr Welch with possession of cocaine with intent to supply.

8. After further investigations, including forensic examinations, further evidence came to light and on 24 February 1987 the applicant was charged with the offence of possession with intent to supply cocaine alleged to have been committed on 3 November 1986. Subsequently, on 5 May 1987, he was charged with conspiracy to obtain cocaine within intent to supply in respect of activities which occurred between 1 January 1986 and 3 November.

9. On 24 August 1988, Mr Welch was found guilty on five counts and was given an overall sentence of twenty-two years’ imprisonment. In addition, the trial judge imposed a confiscation order pursuant to the Drug Trafficking Offences Act 1986 ("the 1986 Act") in the amount of £66,914. In default of the payment of this sum he would be liable to serve a consecutive two years’ prison sentence. The operative provisions of the 1986 Act had come into force on 12 January 1987. The Act applies only to offences proceedings for which were instituted after this date.

10. On 11 June 1990 the Court of Appeal reduced Mr Welch’s overall sentence by two years. In addition it reduced the confiscation order by £7,000 to £59,914.

II. RELEVANT DOMESTIC LAW

11. The intended purpose of the 1986 Act was to extend existing confiscation powers to enable the court to follow drug trafficking money which had been "laundered" into legitimate property. In the words of the Secretary of State who introduced the Bill in the House of Commons:

"By attacking the profits made from drug trafficking, we intend to make it much less attractive to enter the trade. We intend to help guard against the possibility that the profits from one trafficking operation will be used to finance others, and, not least, to remove the sense of injury which ordinary people are bound to feel at the idea of traffickers, who may have ruined the lives of children, having the benefit of the profits that they have made from doing so.

...

We need the legislation because the forfeiture powers in existing law have proved inadequate. The courts cannot order the forfeiture of the proceeds of an offence once they have been converted into another asset - a house, stocks and shares, or valuables of any sort. The Operation Julie case was the most notorious example of the courts being unable to deprive convicted traffickers, as they wished, of the proceeds of their offences ... the Bill is designed to remedy those defects. It will provide powers for courts to confiscate proceeds even after they have been converted into some other type of asset." (Hansard of 21 January 1986, Cols 242 and 243)

A. Drug Trafficking Offences Act 1986

12. The relevant parts of the 1986 Act provide as follows:

"1. Confiscation orders

(1) ... where a person appears before the Crown Court to be sentenced in respect of one or more drug trafficking offences (and has not previously been sentenced or otherwise dealt with in respect of his conviction for the offence or, as the case may be, any of the offences concerned), the court shall act as follows:

(2) the court shall first determine whether he has benefited from drug trafficking.

(3) For the purposes of this Act, a person who has at any time (whether before or after the commencement of this section) received any payment or other reward in connection with drug trafficking carried on by him or another has benefited from drug trafficking.

(4) If the court determines that he has so benefited, the court shall, before sentencing ... determine ... the amount to be recovered in his case by virtue of this section.

(5) The court shall then in respect of the offence or offences concerned -

(a) order him to pay that amount ...

...

2. Assessing the proceeds of drug trafficking

(1) For the purposes of this Act -

(a) any payments or other rewards received by a person at any time (whether before or after the commencement of section 1 of this Act) in connection with drug trafficking carried on by him or another are his proceeds of drug trafficking, and

(b) the value of his proceeds of drug trafficking is the aggregate of the values of the payments or other rewards.

(2) The court may, for the purpose of determining whether the defendant has benefited from drug trafficking and, if he has, of assessing the value of his proceeds of drug trafficking, make the following assumptions, except to the extent that any of the assumptions are shown to be incorrect in the defendant’s case.

(3) Those assumptions are -

(a) that any property appearing to the court -

(i) to have been held by him at any time since his conviction, or

(ii) to have been transferred to him at any time since the beginning of the period of six years ending when the proceedings were instituted against him,

was received by him, at the earliest time at which he appears to the court to have held it, as a payment or reward in connection with drug trafficking carried on by him,

(b) that any expenditure of his since the beginning of that period was met out of payments received by him in connection with drug trafficking carried on by him, and

(c) that, for the purpose of valuing any property received or assumed to have been received by him at any time as such a reward, he received the property free of any other interests in it ...

...

4. Amount to be recovered under confiscation order

(1) Subject to subsection (3) below, the amount to be recovered in the defendant’s case shall be the amount the Crown Court assesses to be the value of the defendant’s proceeds of drug trafficking.

(2) If the court is satisfied as to any matter relevant for determining the amount that might be realised at the time the confiscation order is made ... the court may issue a certificate giving the court’s opinion as to the matters concerned and shall do so if satisfied as mentioned in subsection (3) below.

(3) If the court is satisfied that the amount that may be realised at the time the confiscation order is made is less than the amount the court assesses to be the value of his proceeds of drug trafficking, the amount to be recovered in the defendant’s case under the confiscation order shall be the amount appearing to the court to be the amount that might be so realised."

B. Discretion of the trial judge

13. In determining the amount of the confiscation order the trial judge may take into consideration the degree of culpability of the offender. For example, in R. v. Porter ([1990] 12 Criminal Appeal Reports (sentencing) 377) the Court of Appeal held that where more than one conspirator was before the court the total proceeds of a drug trafficking conspiracy could be unequally allocated as their respective share of the proceeds if there was evidence that the defendants had played unequal roles and had profited to a different extent. Similarly, in the present case, the trial judge made a much smaller order in respect of the applicant’s co-defendant in recognition of his lesser involvement in the offences.

C. Imprisonment in default of payment

14. After a confiscation order has been made, the Crown Court decides upon the period of imprisonment which the offender has to serve if he fails to pay. The maximum periods of imprisonment are provided for in section 31 of the Powers of Criminal Courts Act 1973. The maximum period for an order between the sums of £50,000 and £100,000 is two years.

D. Statements by domestic courts concerning the nature of forfeiture and confiscation provisions

15. Prior to the passing of the 1986 Act, Lord Salmon expressed the view that forfeitures of money had both a punitive and deterrent purpose (House of Lords decision in R. v. Menocal, [1979] 2 Weekly Law Reports 876).

16. The domestic courts have commented in various cases on the draconian nature of the confiscation provisions in the 1986 Act and have occasionally referred to the orders, expressly or impliedly, as constituting penalties (R. v. Dickens [1990] 91 Criminal Appeal Reports 164; R. v. Porter [1990] 12 Criminal Appeal Reports 377; In Re Lorenzo Barretto, High Court decision of 30 November 1992 and Court of Appeal decision of 19 October 1993).

In the Court of Appeal decision in the last-mentioned case, which concerned the question whether a power to vary confiscation orders introduced by the Criminal Justice (International Co-operation) Act 1990 could be applied retrospectively, the Master of the Rolls (Sir Thomas Bingham) stated as follows (at p. 11):

"While it is true that a confiscation order is made before sentence is passed for the substantive offence, and the term of imprisonment in default is passed to procure compliance and not by way of punishment, these are in a broad sense penal provisions, inflicting the vengeance of society on those who have transgressed in this field."

17. However, the domestic courts have also referred to the confiscation provisions as not being punitive but reparative in purpose (Re T (Restraint Order; Disclosure of Assets) [1992] 1 Weekly Law Reports 949).

PROCEEDINGS BEFORE THE COMMISSION

18. Mr Welch lodged his application (no. 17440/90) with the Commission on 22 June 1990. He complained under Article 7 (art. 7) of the Convention that the confiscation order imposed upon him constituted the imposition of a retrospective criminal penalty. He further complained of violations of his rights under Article 6 paras. 1 and 2 (art. 6-1, art. 6-2) of the Convention.

19. On 12 February 1993 the Commission declared the applicant’s complaint admissible in so far as it raised issues under Article 7 (art. 7) of the Convention. The remainder of the application was declared inadmissible.

In its report of 15 October 1993 (Article 31) (art. 31), it expressed the opinion that there had been no violation of Article 7 (art. 7) (seven votes to seven with the casting vote of the Acting President being decisive). The full text of the Commission’s opinion and of the two dissenting opinions contained in the report is reproduced as an annex to this judgment[3].

FINAL SUBMISSIONS TO THE COURT

20. In their memorial, the Government requested the Court to find that there has been no violation of Article 7 (art. 7) of the Convention in the present case.

21. The applicant submitted in his memorial that his rights under Article 7 (art. 7) have been violated by the application of an enactment which was expressly retrospective in its effect.

AS TO THE LAW

I. ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 7 PARA. 1 (art. 7-1) OF THE CONVENTION

22. The applicant complained that the confiscation order that was made against him amounted to the imposition of a retrospective criminal penalty, contrary to Article 7 (art. 7) which reads as follows:

"1. No one shall be held guilty of any criminal offence on account of any act or omission which did not constitute a criminal offence under national or international law at the time when it was committed. Nor shall a heavier penalty be imposed than the one that was applicable at the time the criminal offence was committed.

2. This Article (art. 7) shall not prejudice the trial and punishment of any person for any act or omission which, at the time when it was committed, was criminal according to the general principles of law recognised by civilised nations."

He emphasised that his complaint was limited to the retrospective application of the confiscation provisions of the 1986 Act and not the provisions themselves.

23. He submitted that in determining whether a confiscation order was punitive the Court should look beyond its stated purpose and examine its real effects. The severity and extent of such an order identified it as a penalty for the purposes of the Convention.

In the first place, under section 2 (3) of the 1986 Act the national court was entitled to assume that any property which the offender currently held or which had been transferred to him in the preceding six years, or any gift which he had made during the same period, were the proceeds of drug trafficking (see paragraph 12 above). In addition by seeking to confiscate the proceeds, as opposed to the profits, of drug dealing, irrespective of whether there had in fact been any personal enrichment, the order went beyond the notions of reparation and prevention into the realm of punishment.

Moreover, the fact that an order could not be made unless there had been a criminal conviction and that the degree of culpability of an accused was taken into consideration by the court in fixing the amount of the order also pointed in the direction of a penalty. Indeed prior to the passing of the 1986 Act the courts had regarded forfeiture orders as having the dual purpose of punishment and deterrence (see paragraph 15 above). Finally, confiscation orders had been recognised as having a punitive character in various domestic court decisions (see paragraph 16 above) and in several decisions of the Supreme Court of the United States concerning similar legislation (Austin v. the United States and Alexander v. the United States, decisions of 28 June 1993, 125 Led 2d 441 and 488).

24. The Government contended that the true purpose of the order was twofold: firstly, to deprive a person of the profits which he had received from drug trafficking and secondly, to remove the value of the proceeds from possible future use in the drugs trade. It thus did not seek to impose a penalty or punishment for a criminal offence but was essentially a confiscatory and preventive measure. This could be seen from the order in the present case, which had been made for the purpose of depriving the defendant of illegal gains. Had no order been made, the money would have remained within the system for use in further drug-dealing enterprises.

It was stressed that a criminal conviction for drug trafficking was no more than a "trigger" for the operation of the statutory provisions. Once the triggering event had occurred, there was no further link with any conviction. Thus, the court could consider whether a person had benefited from drug trafficking at any time and not merely in respect of the offence with which he had been charged. Moreover, an order could be made in relation to property which did not form part of the subject-matter of the charge against the defendant or which had been received by him in a period to which no drug-dealing conviction related.

Furthermore, the fact that a period of imprisonment could be imposed in default of payment could be of no assistance in characterising the nature of the confiscation order since there were many non-penal court orders which attracted such a penalty in the event of non-compliance. Similarly the harsh effect of the order was of no assistance, since the effectiveness of a preventive measure required that a drug trafficker be deprived not only of net profits but of money which would otherwise remain available for use in the drug trade.

25. For the Commission, the order in the present case was not punitive in nature but reparative and preventive and, consequently, did not constitute a penalty within the meaning of Article 7 para. 1 (art. 7-1) of the Convention.

26. The Court first observes that the retrospective imposition of the confiscation order is not in dispute in the present case. The order was made following a conviction in respect of drugs offences which had been committed before the 1986 Act came into force (see paragraph 11 above). The only question to be determined therefore is whether the order constitutes a penalty within the meaning of Article 7 para. 1 (art. 7-1), second sentence.

27. The concept of a "penalty" in this provision is, like the notions of "civil rights and obligations" and "criminal charge" in Article 6 para. 1 (art. 6-1), an autonomous Convention concept (see, inter alia, - as regards "civil rights" - the X v. France judgment of 31 March 1992, Series A no. 234-C, p. 98, para. 28, and - as regards "criminal charge" - the Demicoli v. Malta judgment of 27 August 1991, Series A no. 210, pp. 15-16, para. 31). To render the protection offered by Article 7 (art. 7) effective, the Court must remain free to go behind appearances and assess for itself whether a particular measure amounts in substance to a "penalty" within the meaning of this provision (see, mutatis mutandis, the Van Droogenbroeck v. Belgium judgment of 24 June 1982, Series A no. 50, p. 20, para. 38, and the Duinhof and Duijf v. the Netherlands judgment of 22 May 1984, Series A no. 79, p. 15, para. 34).

28. The wording of Article 7 para. 1 (art. 7-1), second sentence, indicates that the starting-point in any assessment of the existence of a penalty is whether the measure in question is imposed following conviction for a "criminal offence". Other factors that may be taken into account as relevant in this connection are the nature and purpose of the measure in question; its characterisation under national law; the procedures involved in the making and implementation of the measure; and its severity.

29. As regards the connection with a criminal offence, it is to be observed that before an order can be made under the 1986 Act the accused must have been convicted of one or more drug-trafficking offences (see section 1 (1) of the 1986 Act at paragraph 12 above). This link is in no way diminished by the fact that, due to the operation of the statutory presumptions concerning the extent to which the applicant has benefited from trafficking, the court order may affect proceeds or property which are not directly related to the facts underlying the criminal conviction. While the reach of the measure may be necessary to the attainment of the aims of the 1986 Act, this does not alter the fact that its imposition is dependent on there having been a criminal conviction.

30. In assessing the nature and purpose of the measure, the Court has had regard to the background of the 1986 Act, which was introduced to overcome the inadequacy of the existing powers of forfeiture and to confer on the courts the power to confiscate proceeds after they had been converted into other forms of assets (see paragraph 11 above). The preventive purpose of confiscating property that might be available for use in future drug-trafficking operations as well as the purpose of ensuring that crime does not pay are evident from the ministerial statements that were made to Parliament at the time of the introduction of the legislation (see paragraph 11 above). However it cannot be excluded that legislation which confers such broad powers of confiscation on the courts also pursues the aim of punishing the offender. Indeed the aims of prevention and reparation are consistent with a punitive purpose and may be seen as constituent elements of the very notion of punishment.

31. In this connection, confiscation orders have been characterised in some United Kingdom court decisions as constituting "penalties" and, in others, as pursuing the aim of reparation as opposed to punishment (see paragraphs 16 and 17 above). Although on balance these statements point more in the direction of a confiscation order being a punitive measure, the Court does not consider them to be of much assistance since they were not directed at the point at issue under Article 7 (art. 7) but rather made in the course of examination of associated questions of domestic law and procedure.

32. The Court agrees with the Government and the Commission that the severity of the order is not in itself decisive, since many non-penal measures of a preventive nature may have a substantial impact on the person concerned.

33. However, there are several aspects of the making of an order under the 1986 Act which are in keeping with the idea of a penalty as it is commonly understood even though they may also be considered as essential to the preventive scheme inherent in the 1986 Act. The sweeping statutory assumptions in section 2 (3) of the 1986 Act that all property passing through the offender’s hands over a six-year period is the fruit of drug trafficking unless he can prove otherwise (see paragraph 12 above); the fact that the confiscation order is directed to the proceeds involved in drug dealing and is not limited to actual enrichment or profit (see sections 1 and 2 of the 1986 Act in paragraph 12 above); the discretion of the trial judge, in fixing the amount of the order, to take into consideration the degree of culpability of the accused (see paragraph 13 above); and the possibility of imprisonment in default of payment by the offender (see paragraph 14 above) - are all elements which, when considered together, provide a strong indication of, inter alia, a regime of punishment.

34. Finally, looking behind appearances at the realities of the situation, whatever the characterisation of the measure of confiscation, the fact remains that the applicant faced more far-reaching detriment as a result of the order than that to which he was exposed at the time of the commission of the offences for which he was convicted (see, mutatis mutandis, the Campbell and Fell v. the United Kingdom judgment of 28 June 1984, Series A no. 80, p. 38, para. 72).

35. Taking into consideration the combination of punitive elements outlined above, the confiscation order amounted, in the circumstances of the present case, to a penalty. Accordingly, there has been a breach of Article 7 para. 1 (art. 7-1).

36. The Court would stress, however, that this conclusion concerns only the retrospective application of the relevant legislation and does not call into question in any respect the powers of confiscation conferred on the courts as a weapon in the fight against the scourge of drug trafficking.

II. APPLICATION OF ARTICLE 50 (art. 50) OF THE CONVENTION

37. Article 50 (art. 50) provides as follows:

"If the Court finds that a decision or a measure taken by a legal authority or any other authority of a High Contracting Party is completely or partially in conflict with the obligations arising from the ... Convention, and if the internal law of the said Party allows only partial reparation to be made for the consequences of this decision or measure, the decision of the Court shall, if necessary, afford just satisfaction to the injured party."

A. Damage

38. The applicant claimed an unspecified amount of compensation and/or restitution of the sum confiscated. However, in the course of the hearing before the Court he pointed out that the confiscation order had not yet been enforced because of the present proceedings.

The Government, like the Delegate of the Commission, made no observations.

39. The Court considers that in these circumstances the matter is not ready for decision. The question must accordingly be reserved and the further procedure fixed, with due regard to the possibility of an agreement being reached between the Government and the applicant (Rule 54 paras. 1 and 4 of Rules of Court A).

B. Costs and expenses

40. The applicant claimed £13,852.60 by way of costs and expenses in respect of the Strasbourg proceedings.

Neither the Government nor the Delegate of the Commission had any comments to make.

41. The Court considers that the sum is reasonable and that the full amount claimed should be awarded less the sums paid by way of legal aid.

FOR THESE REASONS, THE COURT UNANIMOUSLY

1. Holds that there has been a violation of Article 7 para. 1 (art. 7-1) of the Convention;

2. Holds that the respondent State is to pay, within three months, 13,852 (thirteen thousand eight hundred and fifty-two) pounds sterling and 60 (sixty) pence, together with any value-added tax that may be chargeable, for costs and expenses, less 10,420 (ten thousand four hundred and twenty) French francs to be converted into pounds sterling at the rate of exchange applicable on the date of delivery of the present judgment;

3. Holds that the question of the application of Article 50 (art. 50) of the Convention is not ready for decision as regards damage;

accordingly,

(a) reserves the said question in that respect;

(b) invites the Government and the applicant to submit,within the forthcoming three months, their writtenobservations on the matter and, in particular, tonotify the Court of any agreement they may reach;

Done in English and in French, and delivered at a public hearing in the Human Rights Building, Strasbourg, on 9 February 1995.

Rolv RYSSDAL

President

Herbert PETZOLD

Registrar

In accordance with Article 51 para. 2 (art. 51-2) of the Convention and Rule 53 para. 2 of Rules of Court A, the concurring opinion of Mr De Meyer is annexed to this judgment.

R. R.

H. P.

CONCURRING OPINION OF JUDGE DE MEYER

There could be no doubt that the confiscation order inflicted upon the applicant was a sanction following conviction for a criminal offence, and that it had the nature of a penalty.

Taking into consideration factors such as its "purpose", its "characterisation under national law", its "severity", or the elements involved in the making of the order referred to in paragraph 33 of the judgment, could not be "relevant in this connection".

I did not need these "other factors" (see paragraph 28 of the present judgment) to reach a conclusion which was, in my view, self-evident.

[1] The case is numbered 1/1994/448/527. The first number is the case's position on the list of cases referred to the Court in the relevant year (second number). The last two numbers indicate the case's position on the list of cases referred to the Court since its creation and on the list of the corresponding originating applications to the Commission.

[2] Rules A apply to all cases referred to the Court before the entry into force of Protocol No. 9 (P9) and thereafter only to cases concerning States not bound by that Protocol (P9). They correspond to the Rules that came into force on 1 January 1983, as amended several times subsequently.

[3] Note by the Registrar: For practical reasons this annex will appear only with the printed version of the judgment (volume 307-A of Series A of the Publications of the Court), but a copy of the Commission's report is obtainable from the registry.

Nema povezane prakse za ovu presudu.

Sažmi komentare

Komentari

Relevantni komentari iz drugih presuda

Član 7 | DIC | Rohlena protiv Republike Češke

Presuda je povezana sa presudom Kzz 1429/2019 od 22.01.2020. godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojom se odbija kao neosnovan zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivlјenog AA, podnet protiv pravnosnažnih presuda Osnovnog suda u Nišu 2K broj 223/18 od 03.06.2019. godine i Apelacionog suda u Nišu Kž1 broj 830/2019 od 01.10.2019. godine, u odnosu na povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2). Zakonika o krivičnom postupku u vezi člana 61. Krivičnog zakonika, dok se isti zahtev u ostalom delu odbacuje.

Presudom Osnovnog suda u Nišu 2K broj 223/18 od 03.06.2019. godine, okrivlјeni AA oglašen je krivim zbog izvršenja produženog krivičnog dela nasilјe u porodici iz člana 194. stav 3. u vezi stava 1. u vezi člana 61 Krivičnog Zakonika, za koje delo je osuđen na kaznu zatvora u trajanju od 2 godine. Istom presudom, okrivlјeni je obavezan da naknadi troškove krivičnog postupka, o čijoj visini će sud odlučiti posebnim rešenjem, shodno odredbi člana 264. ZKP, a oštećena BB je na osnovu člana 258 ZKP upućena na parnični postupak radi ostvarivanja imovinskopravnog zahteva. Presudom Apelacionog suda u Nišu Kž1 broj 830/2019 od 01.10.2019. godine, delimičnim usvajanjem žalbe branioca okrivlјenog, presuda Osnovnog suda u Nišu 2K.broj 223/18 od 03.06.2019. godine preinačena je samo u pogledu pravne kvalifikacije krivičnog dela, tako što su radnje okrivlјenog, zbog kojih je oglašen krivim prvostepenom presudom, pravno kvalifikovane kao krivično delo nasilјe u porodici iz člana 194. stav 3. u vezi stava 1. KZ, dok su žalba branioca okrivlјenog u preostalom delu, kao i žalbe Osnovnog javnog tužioca u Nišu i branioca okrivlјenog odbijene kao neosnovane, a prvostepena presuda u nepreinačenom delu potvrđena.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 7 | DIC | Rohlena protiv Republike Češke

Presuda je povezana sa rešenjem Kzz 1042/2018 od 04.10.2018. godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјen zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivlјenog M. J., podnet protiv pravnosnažne presude Apelacionog suda u Beogradu Kž1 516/17 od 06.07.2017.

Presudom Višeg suda u Valјevu K.br.43/16 od 20.02.2017. godine, izrekom pod I, okrivlјeni M.J. oglašen je krivim za krivično delo laka telesna povreda iz člana 122. stav 2. u vezi sa stavom 1. Krivičnog zakonika (KZ) u sticaju sa krivičnim delom neovlašćena proizvodnja, držanje, nošenje i promet oružja i eksplozivnih materija iz člana 348. stav 4. u vezi sa stavom 1.KZ.
Apelacioni sud u Beogradu, presudom Kž1 516/17 od 06.07.2017. godine, delimičnim usvajanjem žalbe javnog tužioca Višeg javnog tužilaštva u Valјevu, preinačio je presudu Višeg suda u Valјevu K.br.43/16 od 20.02.2017. godine, tako što je okrivlјenog M.J. oglasio krivim za krivično delo izazivanje opšte opasnosti iz člana 278. stav 5. u vezi sa st. 1. i 4. KZ, za koje delo mu je utvrdio kaznu zatvora u trajanju od 6-šest meseci, a za krivično delo laka telesna povreda iz člana 122. stav 2. u vezi sa stavom 1. KZ, za koje je prvostepenom presudom oglašen krivim, utvrdio kaznu zatvora u trajanju od 2-dve godine i za krivično delo neovlašćena proizvodnja, držanje, nošenje i promet oružja i eksplozivnih materija iz člana 348. stav 4. u vezi sa stavom 1. KZ, za koje je okrivlјeni prvostepenom presudom takođe oglašen krivim, utvrdio kaznu zatvora u trajanju od godinu dana pa je okrivlјenog osudio na jedinstvenu kaznu zatvora u trajanju od 3-tri godine i 2-dva meseca u koju mu se uračunava vreme provedeno u pritvoru od 07.11.2013. godine do 29.11.2013. godine, dok je žalbu javnog tužioca Višeg javnog tužilaštva u Valјevu u preostalom delu i žalbu branioca okrivlјenog u celosti odbio kao neosnovane i prvostepenu presudu u nepreinačenom delu potvrdio.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 7 | DIC | Streletz, Kessler i Krenz protiv Nemačke

Presuda je povezana sa rešenjem Gž-4472/2018 od 20.06.2019. godine Apelacionog suda u Beogradu, kojim se odbija kao neosnovana žalba tužilaca i potvrđuje presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P-11538/14 od 03.06.2016. godine u parnici tužioca AA protiv tužene Republike Srbije, radi naknade štete zbog pretrplјenih duševnih bolova i straha zbog navodnih bitnih povreda odredaba parničnog postupka u predmetu koji je vođen pred nekadašnjim Trećim opštisnkim sudom u Beogradu.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3033/2019 od 05.09.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1. 65/17 od 18.04.2018. godine, stavom prvim izreke, tužena je obavezana da tužiocu naknadi štetu koja je izazvana povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Osnovnog suda u Vranju I 1022/09 u iznosu od 69.702,00 dinara, na ime troškova parničnog postupka u iznosu od 27.376,00 dinara i na ime troškova izvršnog postupka u iznosu od 19.600,00 dinara, pripadajućom kamatom. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu u kom je odlučeno o glavnoj stvari, dok je preinačena odluka o troškovima parničnog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 627/2020 od 07.02.2020. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine.

Rešenjem Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine, odbijena je žalba punomoćnika predlagača izjavlјena protiv rešenja Osnovnog suda u Leskovcu R4 I 109/19 od 09.09.2019. godine, kojim je odbijen prigovor predlagača za ubrzanje postupka, zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku u predmetu tog suda I 7838/10, kao neosnovan.
Protiv navedenog rešenja, predlagač je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešnog i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se revizija smatra izuzetno dozvolјenom, u skladu sa odredbom član 404. ZPP.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Stojanović protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3050/2019 od 18.09.2019. godine godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine i odbija kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine, obavezana je tužena da tužiocu plati na ime naknade imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Opštinskog suda u Vranju
I br. 1012/09 (ranije I. br. 850/05) iznose sa zateznom kamatom od dospeća pa do isplate bliže navedene u izreci pod 1. Tužana je obavezana da tužiocu na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 24.000,00 dinara.
Viši sud u Vranju je presudom Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine odbio kao neosnovanu žalbu tužene i potvrdio presudu Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine. Odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde