(Čl. 8) Pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života
(Čl. 8-1) Poštovanje doma
(Čl. 14) Zabrana diskriminacije
(Čl. 14 / CEDAW-2) Diskriminacija
(Čl. 37) Brisanje predstavki - opšte
(Čl. 37-1) Brisanje predstavki

Tematske ključne reči

VS deskriptori

Zbirke

Sudska praksa
Presuda ESLJP
Veće

Sažetak

Postupak u ovom predmetu je pokrenut predstavkom protiv Republike Austrije koju je Evropskoj komisiji za ljudska prava uputio državljanin Austrije g. Zigmund Karner, krajem jula 1997.g. Podnosilac je tvrdio da je odluka Vrhovnog suda da ne prizna njegovo pravo da nasledi pravo na zakup stana posle smrti njegovog životnog saputnika predstavljala diskriminaciju po osnovu njegove seksualne orijentacije, što predstavlja povredu člana 14 u vezi sa članom 8 Konvencije. Predstavka je upućena Sudu početkom novembra 1988.g.

Podnosilac je rođen 1955.g. i živi u Beču. Od 1989.g. živeo je sa g.V., sa kojim je imao homoseksualnu vezu. Živeli su u jednom stanu u Beču, koji je zakupio g.V. godinu dana ranije, a troškove oko stana su delili. Kada se g.V. razboleo od side, podnosilac predstavke ga je negovao. G.V. je preminuo 1994.g., a prethodno je podnosioca predstavke odredio za svog naslednika. Vlasnik stana je 1995.g. pokrenuo postupak protiv podnosioca kako bi raskinuo ugovor o zakupu stana. Podnosilac predstavke je preminuo krajem septembra 2000.g. Njegov advokat je obavestio Sud i zatražio od Suda da ne izbriše predstavku sa liste predmeta dok javni beležnik ne pronađe druge naslednike, obzirom da se majka podnosioca odrekla prava da nasledi njegovu imovinu.

NAVODNA POVREDA ČLANA 14 KONVENCIJE SAGLEDANOG U VEZI SA ČLANOM 8
Član 14 – zabrana diskriminacije
Član 8 – pravo na poštovanje svog privatnog i porodičnog života, prepiske i doma
Država je otvoreno izjavila da je prilikom donošenja Zakona o zakupu cilj zakonodavca bila zaštita tradicionalne porodice. Sud prihvata da je u pitanju ubedljiv i legitiman razlog kojim bi se mogla opravdati razlika u tretmanu, ali ne postoji srazmernost. Dakle, došlo je do povrede člana 14 Konvencije u vezi sa članom 8 (6:1).

PRIMENA ČLANA 41 KONVENCIJE
- Pravično zadovoljenje oštećenoj stranci.
Sud je sa 6 glasova za i 1 protiv obavezala Državu da na račun podnosiočeve zaostavštine isplati određenu svotu na ime sudskih i ostalih troškova.
- Izdvojeno mišljenje

Preuzmite presudu u pdf formatu

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

PRVO ODELJENJE

PREDMET KARNER PROTIV AUSTRIJE

(Predstavka br. 40016/98)

PRESUDA

STRAZBUR 24. jul 2003.

PRAVOSNAŽNA

24. oktobar 2003.

U predmetu Karner protiv Austrije Evropski sud za ljudska prava (Prvo odeljenje) koji je zasedao u veću u čijem su sastavu bili:

C.L. ROZAKIS, Predsednik
P. LORENCEN (P. LORENZEN),
G. BONELO (G. BONELLO),
Gđa. N. VAJIĆ,
Gđa S. BOTUČAROVA (S. BOTOUCHAROVA),
V. ZAGREBELSKI (V. ZAGREBELSKY), sudije,
K. GRABENVARTER, (GRABENWARTER), ad hoc sudija,
kao i G. S. NILSEN (NIELSEN) Zamenik Sekretara odeljenja

Pošto je razmotrio predmet na zatvorenim sednicama 7. novembra 2002. i 3. jula 2003. godine, Izriče sledeću presudu, usvojenu poslednjeg pomenutog datuma

POSTUPAK

Ovaj predmet potiče iz predstavke (br. 40016/98) koju je protiv Republike Austrije Evropskoj komisiji za ljudska prava (u daljem tekstu: Komisija) na osnovu nekadašnjeg člana 25 Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljem tekstu: Konvencija) uputio državljanin Austrije g. Zigmund Karner (Siegmund Karner) (u daljem tekstu: podnosilac predstavke) na dan 24. jula 1997.godine.
Podnosioca predstavke zastupala je advokatska kancelarija Lanski i Partner (Lansky & Partner),izBeča.Austrijskuvladu(udaljemtekstu:Država)zastupaojenjenzastupnik, H. Vinkler (Winkler).
Podnosilac predstavke je tvrdio da je odluka Vrhovnog suda da ne prizna njegovo pravo da nasledi pravo na zakup stana posle smrti svog životnog saputnika predstavljala diskriminaciju izvršenu po osnovu njegove seksualne orijentacije, što je kršenje člana 14 Konvencije, a u vezi sa članom8.
Predstavka je upućena Sudu 1. novembra 1988. godine, kada je stupio na snagu Protokol br. 11. uz Konvenciju (član 5 st. 2 Protokola br.11).
Predstavka je prosleđena Trećem odeljenju Suda (pravilo 52 st. 1 PoslovnikaSuda).
Veće je 11. septembra 2001. godine proglasilo predstavku delimičnoprihvatljivom.
Sud je 1. novembra 2001. promenio sastav svojih odeljenja (pravilo 25 st. 1). Ovaj slučaj je prosleđen novoosnovanom Prvom odeljenju (pravilo 52 st. 1). U okviru tog odeljenja u skladu s pravilom 26 st. 1 formirano je Veće radi razmatranja ovog predmeta (član 27 st. 1Konvencije).
Predsednik Veća je 7. decembra 2001. godine dopustio ILGA-Evropi (Evropsko regionalno i međunarodno udruženje lezbijki i homoseksualaca - The European Region of the International Lesbian and Gay Association), Liberti i Stounvol (Liberty, Stonewall) pravo da se umešaju kao treće lice (član 36 st. 2 Konvencije i pravilo 61 st. 3). Treća lica zastupao je g. R. Vintemute(Wintemute).
Podnosilac predstavke i Država podneli su podneske o suštini spora (pravilo 59 st.1).

ČINJENICE

I. OKOLNOSTI SLUČAJA

Podnosilac predstavke rođen je 1955. godine i živi uBeču.
Od 1989. godine podnosilac predstavke je živeo s g. V. sa kojim je imao homoseksualnu vezu, u jednom stanu u Beču; taj stan je g. V. zakupio godinu dana ranije. Njih dvojica su delili troškove okostana.
Godine 1991. g. V. je otkrio da je zaražen virusom side. Njegov odnos s podnosiocem predstavke trajao je i dalje. Kada je 1993. g. V. oboleo od side, podnosilac predstavke ga je negovao. G. V. je preminuo 1994, a prethodno je podnosioca predstavke odredio za svog naslednika.
Vlasnik stana je 1995. pokrenuo postupak protiv podnosioca predstavke kako bi raskinuo ugovor o zakupu stana. Okružni sud Favoriten (Bezirksgericht) je 6. januara 1996. godine odbacio taj zahtev. Sud je smatrao da se član 14 st. 3 Zakona o zakupu stana (Mietrechtsgesetz) kojim se propisuje da članovi porodice imaju pravo da naslede pravo zakupa, primenjuje takođe i na homoseksualniodnos.
Zemaljski građanski sud u Beču (Landesgericht fur Zivilrechtssachen) odbacio je žalbu vlasnika stana 30. aprila 1996. godine. Sud je zaključio da je cilj člana 14 stav 3 Zakona o zakupu zaštita lica koja su dugo živela zajedno bez stupanja u brak od iznenadnog beskućništva. Taj zakon se po mišljenju Suda primenjuje i na homoseksualce i na osobe suprotnogpola.
Vrhovni sud (Oberster Gerichtshof) uvažio je žalbu vlasnika stana 5. decembra 1996. godine, poništio odluku nižeg suda i prekinuo važenje ugovora o zakupu. Vrhovni sud je zaključio da pojam “životnog saputnika” (Lebensgefahrte) u članu 14 stav 3 Zakona o zakupu treba tumačiti onako kako je Zakon tumačen u trenutku stupanjana snagu, a namera zakonodavca 1974. godine svakako nije bila da obuhvate i lica istogpola.
Podnosilac predstavke je preminuo 26. septembra 2000.godine.
Advokat podnosioca predstavke obavestio je Sud o smrti svoga klijenta 11. novembra 2001. godine i saopštio da se majka podnosioca predstavke odrekla prava da nasledi njegovu imovinu. On je, međutim, zatražio od Suda da ne izbriše predstavku s liste predmeta pre no što javni beležnik koji reguliše zaostavštinu podnosioca predstavke ne pronađe drugenaslednike.
Advokat podnosioca predstavke obavestio je Sud 10. aprila 2002. godine da je javni beležnik započeo proces istrage kako bi utvrdio ima li možda nekih naslednika za koje se ranije nije znalo, a koji bi želeli da naslede imovinu.

II. RELEVANTNO DOMAĆE PRAVO

Član 14 Zakona o zakupu stana (Imietrechtsgesetz) glasi:

“Pravo na zakup stana u slučaju smrti
(1) Smrću vlasnika stana ili zakupca stana ne raskida se ugovor ozakupu.
(2) U slučaju smrti glavnog zakupca stana, lica koja su u stavu 3 ovog člana označena kao lica koja imaju nasledno pravo na zakup to svoje pravo će i ostvariti, sa izuzetkom drugih lica koja imaju nasledno pravo, ukoliko u roku od 14 dana po smrti glavnog zakupca ne obaveste vlasnika stana da ne žele da nastave ugovor o zakupu. Ukoliko se ugovor o zakupu nasleđuje, novi stanari će preuzeti sve neisplaćene materijalne obaveze u pogledu zakupnine i sve druge obaveze koje su iskrsle tokom zakupa preminulog glavnog zakupca. Ukoliko nasledno pravo na zakup ima više od jednog lica, oni će zajedno preuzeti zakup i snosiće zajedničku i solidarnuodgovornost.
(3) Sledeća lica imaju nasledno pravo na zakup u svrhu stava 2 ovog člana: supružnik, životni saputnik, rođaci u prvoj naslednoj liniji uključujući usvojenu decu, kao i braća i sestre bivšeg zakupca, u meri u kojoj ta lica imaju hitnu potrebu za obezbeđenjem stambenog prostora i već su živela u zajedničkom stanu sa zakupcem kao članovi istog domaćinstva. “Životni saputnik” u značenju koje se primenjuje u ovom zakonu označava lice koje je živelo u istom stanu s bivšim zakupcem sve do zakupčeve smrti, a prethodno u periodu ne kraćem od tri godine, koje je s njim delilo domaćinstvo na istim ekonomskim osnovama na kojima počiva brak; životnim saputnikom smatraće se lice koje je živelo u stanu tri godine ukoliko se uselilo u stan zajedno sa bivšim glavnim zakupcem na samom početku zakupa”.

PRAVO

I. NADLEŽNOST SUDA

Država je zahtevala da predstavka bude izbrisana s liste predmeta u skladu sa članom 37 stav 1 Konvencije, budući da je predstavke preminuo i da nema naslednika koji bi želeli da nastave postupak predSudom.
Advokat podnosioca predstavke naglasio je da se ovaj predmet tiče jednog vrlo važnog pitanja u austrijskom pravu i da poštovanje ljudskih prava zahteva da se postupak nastavi, u skladu sa članom 37 stav 1 in fine. Član 37 stav 1 Konvencije glasi:

“1. Sud u svakoj fazi postupka može odlučiti da izbriše predstavku s liste predmeta ako se na osnovu okolnosti može zaključiti:
(a) da podnosilac predstavke ne namerava da dalje učestvuje u postupku; ili
(b) da je stvar rešena; ili
(c) da iz svakog drugog razloga koji Sud utvrdi nije više opravdano nastaviti sa ispitivanjem predstavke.
Međutim, Sud nastavlja sa ispitivanjem predstavke ako je to potrebno radi poštovanja ljudskih prava ustanovljenih Konvencijom i protokolima uz nju”.

Sud konstatuje da je u izvesnom broju slučajeva u kojima se dogodilo da podnosilac predstavke premine za vreme trajanja procesa on uzimao u obzir izjave naslednika podnosioca predstavke ili bliskih članova porodice koji su izrazili želju da nastave postupak pred Sudom (vidi, između ostalih pravnih izvora, presudu u predmetu Dever protiv Belgije (Deweer) od 27. februara 1980, Series A br. 35, str. 19-20, stavovi 37-38; X protiv Velike Britanije, presuda od 5. novembra 1981, Series A br. 46, str. 15, st. 32; Vokaturo protiv Italije (Vocaturo), presuda od 24. maja 1991, Series A br. 206-C, str. 29, stav 2; G. protiv Italije, presuda od 27. februara 1992, Series A br. 228-F, str. 65, st. 2; Pandolfeli i Palumbo protiv Italije (Pandolfelli), presuda od 27. februara 1992, Series A br. 231-B, str. 16, st. 2; X protiv Francuske, presuda od 31. marta 1992, Series A br. 234- C, str. 89, st. 26; i Rajmondo protiv Italije (Raimondo), presuda od 22. februara 1994, Series A br. 281-A, str. 8, st.2).
S druge strane, Sud je u praksi uobičajio da s liste predmeta briše predstavke ako nema naslednika ili bliskih rođaka koji bi izrazili želju da nastave postupak pred Sudom (vidi predmet Šerer protiv Švajcarske (Scherer), presuda od 25. marta 1994, Series A br. 287, str. 14-15, st. 31; Elinger protiv Austrije (Ohlinger), br. 21444/93, izveštaj Komisije od 14. januara 1997, st. 15, neobjavljen; Malhous protiv Republike Češke (preminuo) (GC), br. 33071/96, ECHR 2000-XII). Prema tome, Sud treba da utvrdi da li u ovom slučaju podnetu predstavku takođe treba brisati s liste predmeta. Prilikom formulisanja primenjenog odgovora na ovo pitanje, moraju biti uzeti u obzir cilj i svrha sistema Konvencije kaotakve.
Sud ponovo naglašava da, iako član 33 (pređašnji član 24) Konvencije dozvoljava svakoj strani ugovornici da ukaže Sudu (Komisija) “na svaku povredu” odredaba Konvencije za koju smatra da se može pripisati nekoj drugoj visokoj strani ugovornici, lice, nevladina organizacija ili grupa pojedinaca moraju, da bi mogli da podnesu pojedinačnu predstavku u skladu sa članom 34 (pređašnji član 25) u kojoj tvrde da su “žrtve povreda ... prava ustanovljenih Konvencijom ili protokolima uz nju”. Prema tome, za razliku od pozicije na osnovu člana 33 - gde, u slučaju da su ispunjeni ostali navedeni uslovi, opšti interes koji se pripisuje poštovanju Konvencije omogućuje međudržavne predstavke i sporove - član 34 zahteva da pojedinačni podnosilac predstavke tvrdi da je sam stvarno pogođen kršenjem na koje ukazuje, odnosno, da je žrtva povrede prava (vidi predmet Irska protiv Velike Britanije, presuda od 18. januara 1978, Series A br. 25, str. 90-91, stavovi 239-40 i predmet Klas i drugi protiv Nemačke (Klass) presuda od 6. septembra 1978, Series A br. 28, str. 17-18, st. 33). Član 34 ne uvodi za pojedince neku vrstu actio popularis kada je reč o tumačenju Konvencije; on ne dopušta pojedincima da upute pojedinačne predstavke i požale se na zakon in abstracto samo zato što smatraju da je zakon takav da se kosi sa Konvencijom (videti presudu u predmetu Noris protiv Irske (Norris), od 26. oktobra 1988, Series A br. 142, str. 15-16, st. 31, kao i presudu u predmetu Sanles Sanles protiv Španije (preminuo), br. 48335/99, ECHR2000-XI).
Mada je po članu 34 Konvencije neophodno postojanje “žrtve povrede prava”, odnosno, drugačije rečeno, pojedinačnog podnosioca predstavke koji je lično pogođen navodnim kršenjem nekog prava ustanovljenog Konvencijom, ovaj kriterijum se ne može primenjivati na rigidan, mehanički i nefleksibilan način tokom celog postupka. Po pravilu, i posebno u slučajevima koji se prevashodno odnose na naknadu materijalne štete, pa, iz tog razloga, i na prenosiva potraživanja, postojanje drugih ljudi na koje se potraživanje prenosi jeste važan kriterijum, ali ne može biti i jedini kriterijum. Kao što je Sud naglasio u predmetu Malhous (gore navedena presuda), predmeti koji se tiču ljudskih prava i nalaze se pred ovim sudom obično imaju i moralnu dimenziju, koja mora biti uzeta u obzir kada se razmatra treba li nastaviti razmatranje neke predstavke posle smrti podnosioca predstavke. Ovo utoliko više ukoliko ključno pitanje koje je tom predstavkom pokrenuto premašuje i nadilazi lične interese samog podnosioca predstavke i njega kao ličnost.
Sud je više puta ponovio da “njegove presude u suštini ne služe samo da se izrekne presuda o slučajevima koji su mu povereni, već, mnogo uopštenije, da razjasni, zaštiti i razvije pravila koja su institucionalizovana Konvencijom, čime doprinosi tome da visoke strane ugovornice poštuju sve obaveze koje su potpisivanjem Konvencije preuzele” (videti gore navedenu presudu u predmetu Irska protiv Velike Britanije, str. 62, st. 154. i Gudzardi protiv Italije (Guzzardi), presuda od 6. novembra 1980, Series A br. 39, str. 31, st. 86). Iako je primarna svrha sistema Konvencije da obezbedi pojedinačnu nadoknadu i pomoć, njena je misija istovremeno i da utvrdi koja su to pitanja od zajedničkog interesa u javnoj politici, čime uzdiže i razvija opšte standarde zaštite ljudskih prava i širi jurisprudenciju ljudskih prava na celu zajednicu koju čine visoke straneugovornice.
Sud smatra da pitanje o kome je reč u podnetoj predstavci - razlika u tretmanu homoseksualaca i onih koji to nisu u pogledu nasleđivanja prava na zakup stana po austrijskom zakonu - sadrži jednu važnu temu koja je od opšteg interesa ne samo za Austriju već i za druge visoke strane ugovornice Konvencije. S tim u vezi, Sud takođe ukazuje na podnesak koji je uputila organizacija ILGA-Evropa, Liberti i Stonvol, koja je dobila dozvolu da interveniše u postupku kao treće lice, što već samo po sebi ukazuje na opštu važnost ovog pitanja. Samim tim, dalje razmatranje ove predstavke doprineće da se razjasne, očuvaju i razviju standardi zaštite po osnovu Konvencije.
U ovim specifičnim okolnostima, Sud zaključuje da poštovanje ljudskih prava onako kako su ta prava definisana Konvencijom i protokolima uz nju nalaže da se nastavi razmatranje ovog predmeta (član 37. st. 1. in fine Konvencije) te, samim tim, odbacuje zahtev Države da predstavka bude brisana sa spiskapredmeta.

II. NAVODNO KRŠENJE ČLANA 14. KONVENCIJE SAGLEDANOG U VEZI SA ČLANOM 8.

Podnosilac predstavke je tvrdio da je bio žrtva diskriminacije po osnovu svoje seksualne orijentacije kada je Vrhovni sud, u svojoj presudi od 5. decembra 1996. godine, ukinuo njegov raniji status “životnog saputnika” pokojnog g. V. u smislu člana 14 Zakona o zakupu stana, čime ga je sprečio da nasledi pravo zakupa g. V. Podnosilac predstavke se pozvao na član 14 Konvencije sagledan u vezi sa članom 8; ta dva člana glase:

Član 14

“Uživanje prava i sloboda predviđenih u ovoj Konvenciji obezbeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno poreklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status”.

Član 8

“1. Svako ima pravo na poštovanje svog privatnog i porodičnog života (i) svoga doma ...
2. Javne vlasti neće se mešati u vršenje ovog prava sem ako to nije u skladu sa zakonom i neophodno u demokratskom društvu u interesu nacionalne bezbednosti, javne bezbednosti ili ekonomske dobrobiti zemlje, radi sprečavanja nereda ili kriminala, zaštite zdravlja ili morala, ili radi zaštite prava i sloboda drugih”.

A. Primenjivost člana 14

Podnosilac predstavke je naveo da se ovo pitanje kreće u okvirima člana 8 stav 1 kada je reč o elementima privatnog života, porodičnog života idoma.
Država je, pozivajući se na predmet Rešli protiv Nemačke (Roosli) (br. 28318/95, odluka Komisije od 15. maja 1996, Decisions and Reports 85-A, str. 149), navela u svomepodneskudapitanjenakojeseovajpredmetodnosinespadaupolječlana8.stav
kada je reč o elementima “privatni i porodični život”. Treba ostaviti otvorenim pitanje da li ovaj predmet spada u polje elementa “doma”, zbog toga što, u svakom slučaju, nije bilo kršenja člana 14. Konvencije sagledanog u vezi sa članom 8.
Sud ponavlja da je član 14. komplementaran drugim substancijalnim odredbama Konvencije i Protokola uz nju. Taj član ne postoji nezavisno, budući da se njegovi efekti ugledaju isključivo sa “pravima i slobodama” zajamčenim tim odredbama. Iako primena člana 14 ne podrazumeva automatski kršenje jedne ili više takvih odredaba, pa je taj član u tom smislu autonoman, ne može biti prostora za primenu člana 14 ukoliko činjenice karakteristične za sam slučaj ne spadaju u polje jedne takve odredbe ili više njih. (Videti predmet Petrović protiv Austrije, presuda od 27. marta 1998, Reports of Judgements and Decisions 1998-II, str. 585, st.22).
Sudtrebadarazmotridalipitanjenakojeseovajpredmetodnosispadaupolječlana
Sud ne nalazi da je neophodno da sadržajno određuje pojmove “privatni život” ili “porodični život” zbog toga što se, u svakom slučaju, pritužba koju je uputio ovaj podnosilac predstavke odnosi na način na koji je navodna razlika u tretmanu negativno uticala na ostvarivanje njegovog prava na poštovanje doma koje mu je bilo zajamčeno članom 8 konvencije (vidi presudu u predmetu Larkos protiv Kipra (GC), br. 295515/95, st. 28, ECHR 1999-I). Podnosilac predstavke je živeo u stanu koji je bio iznajmljen g. V. i da nije bilo njegovog pola, zapravo, preciznije, da nije bilo njegove seksualne orijentacije, bio bi prihvaćen njegov status “životnog saputnika” i u tom svojstvu bi dobio pravo da nasledi ugovor o zakupu, u skladu sa članom 14 Zakona o zakupustana.

Prema tome, ovde je primenjiv član 14 Konvencije.

B. Poštovanje člana 14 u vezi sa članom 8

Podnosilac predstavke je u svojoj predstavci naveo da je svrha člana 14 Zakona o zakupu stana bila da se onom članu vanbračne zajednice koji nadživi svog životnog saputnika obezbedi socijalna i finansijska zaštita od beskućništva, ali da istovremeno ni tu ne postoji nikakva striktno porodična svrha ili svrha koja bi spadala u domen socijalne politike. Pošto stvari tako stoje, nema opravdanja za razliku u tretmanu homoseksualnih i heteroseksualnih partnera. Zato je podnosilac predstavke smatrao da je bio žrtva diskriminacije po osnovu svoje seksualneorijentacije.
Država je prihvatila da je, kada je reč o nasleđivanju prava na zakup, podnosilac predstavke bio tretiran različito po osnovu svoje seksualne orijentacije. Država je navela da je ta razlika u tretmanu imala objektivno i razumno opravdanje, budući da je cilj zakonodavca u odgovarajućoj odredbi Zakona o zakupu stana bila zaštita tradicionalne porodice.
ILGA-Evropa, Liberti i Stounvol intervenisali su kao treće lice i u svom podnesku naveli da je potrebno veoma jako opravdanje kada je razlog za neku distinkciju pol, odnosno seksualna orijentacija. Oni su ukazali na to da sve veći broj nacionalnih sudova u evropskim i drugim demokratskim društvima zahteva jednak tretman vanbračnih zajednica partnera različitog pola i vanbračnih zajednica partnera istog pola, kao i da je to mišljenje podržano i u preporukama i propisima i ostalim pravnim instrumentima evropskih institucija,kao što je Protokol br. 12 uz ovu Konvenciju, zatim Protokol broj 12 uz ovu Konvenciju, potim preporuke Parlamentarne skupštine Saveta Evrope (preporuke 1470. (2000) i 1474. (2000)), kao i rezolucije Evropskog parlamenta (Rezolucija o jednakim pravima za homoseksualce i lezbijke u EZ, OJ C 61, 28. februar 1994, str. 40; Rezolucija o poštovanju ljudskih prava u Evropskoj uniji 1998-1999, A5- 0050/00, st. 57, 16. mart 2000) i direktive Saveta Evropske unije (Direktiva 2000/78/EC, OJ L 303/16, 27. novembar 2000).
Sud naglašava da je, u smislu člana 14, razlika u tretmanu diskriminatorna ukoliko za nju nema objektivnog i razumnog opravdanja, to jest, ukoliko se njome ne teži ostvarivanju legitimnog cilja i ukoliko ne postoji razuman odnos srazmernosti između primenjenih sredstava i cilja čijem se ostvarenju težilo (videti gore navedenu presudu u predmetu Petrović, str. 586, st. 30). Sem toga sudu bi morali biti predočeni veoma ozbiljni razlozi da bi on mogao da smatra da je razlika u tretmanu koja je utemeljena isključivo na polu kompatibilna s Konvencijom (videti u predmetu Burgharc protiv Švajcarske (Burhgartz), presuda od 22. februara 1994, Series A br. 280-B, str. 29, st. 27; zatim predmet Karlhajnc Šmit protiv Nemačke (Karlheinz Schmidt), presuda od 18. jula 1994, Series A br. 291-B, str. 32-33, st. 24; Salžeiro da Silva Mouta protiv Portugalije (Salgueiro da Silva Mouta), br. 33290/96, st. 29, ECHR 1999-IX; Smit i Grejdi protiv Velike Britanije (Smith, Grady), broj 33985/96 i 33986/96, st. 94, ECHR 1999-VI; Frete protiv Francuske (Frette), br. 36515/97, st. 34. i st. 40; ECHR 2002-I; kao i L. protiv Austrije, br. 45330/99, st. 36, ECHR 2003-I). Baš kao i razlike koje se temelje na polu, tako i razlike koje se temelje na seksualnoj orijentaciji zahtevaju postojanje izuzetno ozbiljnih razloga koji bi mogli poslužiti kao opravdanje (vidi gore navedenu presudu u predmetu Smit i Grejdi, st. 90, kao i presudu u predmetu S.L. protiv Austrije, ovde već navedenu, st.37).
U ovom slučaju, posle smrti gospodina V, podnosilac predstavke je želeo da ostvari pravo iz člana 14 stav 3 Zakona o zakupu stana koje mu je, kako je navodio, pripadalo kao osobi koja je nadživela svog životnog saputnika; to pravo je podrazumevalo nasleđe zakupa. Prvostepeni sud odbacio je zahtev vlasnika stana da se ugovor o zakupu okonča, odnosno stavi van snage, dok je Zemaljski sud u Beču odbacio žalbu vlasnika stana na odluku prvostepenog suda. Taj sud je zaključio da odredba o kojoj je reč štiti lica koja su dugo živela zajedno, a da prethodno nisu stupila u brak; štiti ih od toga da se iznenadno ne nađu u stanju beskućništva i primenjuje se kako na heteroseksualce, tako i na homoseksualce.
Vrhovni sud, koji je na kraju usvojio zahtev vlasnika stana za okončanje, odnosno raskid ugovora o zakupu, nije tvrdio da postoje važni razlozi za ograničavanje prava na nasleđivanje zakupa kod heteroseksualnih parova. Umesto toga, taj sud je tvrdio da nije bila namera zakonodavca kada je formulisao član 14 stav 3 Zakona o zakupu 1974. godine da obuhvati i zaštitu parova u kojima su oba partnera istog pola. Država je sada tvrdila da je cilj zakonodavca bila zaštita tradicionalne porodice.
Sud može da prihvati da je zaštita porodice u tradicionalnom smislu, načelno gledano, ubedljiv i legitiman razlog kojim bi se mogla opravdati razlika u tretmanu (vidi predmet Mata Esteves protiv Španije (Mata Estevez), (preminula) br. 56501/00, ECHR 2001-VI, i reference navedene u tom predmetu). Tek treba utvrditi da li je, u okolnostima ovog slučaja, poštovano načelosrazmernosti.
Cilj zaštite porodice u tradicionalnom smislu prilično je apstraktan i postoji širok spektar konkretnih mera koje mogu biti iskorišćene zarad ostvarivanja tog cilja. U slučajevima u kojima je državama prepušteno usko unutrašnje polje slobodne procene, kao što je to reč o situaciji kada je razlika u tretmanu utemeljena na polu ili seksualnoj orijentaciji, načelo srazmernosti ne zahteva samo da mera koja je izabrana u načelu bude primerena ostvarivanju željenog cilja. Mora se takođe pokazati da je bilo neophodno da se, kako bi se taj cilj ostvario, isključe određene kategorije ljudi - u ovom slučaju lica koja žive u homoseksualnom odnosu - iz opsega primene člana 14 Zakona o zakupu stana. Sud ne može da uoči da je država navela bilo koji argument koji bi omogućio donošenje takvog zaključka.
Prema tome, Sud ubedljive i snažne razloge kojima bi opravdala usko tumačenje člana 14 stav 3 Zakona o zakupu stana, odnosno razloge koji bi sprečili da onaj životni saputnik koji nadživi svog partnera ne nasledi zakupničko pravo propisano tim članom ukoliko je istog pola.
Prema tome, Sud zaključuje da je prekršen član 14 Konvencije sagledan u vezi sa članom 8.

III. PRIMENA ČLANA 41 KONVENCIJE

Član 41. Konvencije glasi:

"Kada Sud utvrdi prekršaj Konvencije ili protokola uz nju, a unutrašnje pravo visoke strane ugovornice u pitanju omogućava samo delimičnu odštetu, Sud će, ako je to potrebno, pružiti pravično zadovoljenje oštećenoj stranci".

A. Šteta

Advokat podnosioca predstavke tražio je isplatu 7.267 evra (EUR) na ime kompenzacije za materijalnu štetu izazvanu time što je podnosilac predstavke morao da vrati stan, iako ga je prethodno renovirao, da se obrati agentu za prodaju nekretnina i potom renovira i taj novi stan. Advokat podnosioca predstavke tražio je takođe i 7.267 evra na ime nematerijalne štete izazvane uznemirenjem i zebnjom koje je podnosilac predstavke osećao.
Država je tvrdila da zahtev za isplatu materijalne štete nije potkrepljen nijednom priznanicom ili kakvim drugim dokumentom. Kada je reč o zahtevu za isplatu nematerijalne štete, taj zahtev je podnet tek posle smrti podnosioca predstavke. Budući da nema nikakve povrede koja bi eventualno bila naneta naslednicima, nepotrebno je utvrđivati ni da li bi ovaj zahtev za isplatu štete mogao predstavljati deo imovine podnosioca predstavke.
Sud smatra da u odsustvu oštećene stranke ne može biti obezbeđena nikakva isplata na osnovu člana 41 Konvencije koja bi se odnosila na materijalnu i nematerijalnu štetu. Prema tome, Sud ove zahteveodbacuje.

B. Sudski i ostali troškovi

Advokat podnosioca predstavke tražio je da se isplati 13.027,75 evra na ime troškova koje je snosio tokom postupka pred ustanovamaKonvencije.
Država je smatrala da je taj zahtev prekomeran i da, bude li dodeljena ikakva naknada, ona ne može premašiti svotu od 1.453,46evra.
Sud je izvršio procenu na pravičnoj osnovi i zaključio da treba isplatiti 5.000 evra što je svota koja će biti pridodata imovini podnosioca predstavke na ime sudskih i ostalih troškova, s tim što tome treba dodati i iznos bilo kog pripadajućeg poreza.

C. Važeća kamatna stopa

Sud smatra da bi bilo primereno da važeća kamatna stopa bude izračunata na osnovu prosečne kamatne stope na kredite Evropske centralne banke, koju treba uvećati za još tri procentnapoena.

IZ NAVEDENIH RAZLOGA, SUD

Odbacuje sa šest glasova prema jednom glasu zahtev Države da primljena predstavka bude izbrisana sa listepredmeta;
Zaključuje sa šest glasova prema jednom glasu da je došlo do kršenja člana 14 Konvencije, sagledanog u vezi sa članom8;
Zaključuje sa šest glasova prema jednome
1. da Država protiv koje je predstavka podneta treba da plati na račun podnosiočeve zaostavštine, u roku od tri meseca od datuma kada presuda postaje pravosnažna u skladu sa članom 44 stav 2 Konvencije, svotu od 5.000 EUR (pet hiljada evra) na ime sudskih i ostalih troškova, uz sredstva koja će pokriti svaki pripadajući porez;
2. da će od trenutka isteka gore navedenog roka od tri meseca do trenutka isplate na navedenu svotu biti zaračunavata prosta kamatna stopa koja će po vrednosti odgovarati prosečnoj kamatnoj kreditnoj stopi Evropske centralne banke u periodu o kome je reč, uvećanoj za tri procentna poena.
Odbacuje jednoglasno ostale zahteve za pravično zadovoljenje.

Sročeno na engleskom i dostavljeno strankama u pisanoj verziji 24. jula 2003. godine, u skladu sa pravilom 77 stavovi 2 i 3 Poslovnika Suda.

Seren Nilsen Hristos Rozakis

Zamenik Sekretara Predsednik

U skladu sa članom 45 stav 2 Konvencije i pravilom 74 stav 2 Poslovnika Suda, uz tekst ove presude prilaže se i izdvojeno mišljenje sudije G. Grabenvartera.

C.L.R.

S.N.

IZDVOJENO MIŠLJENJE SUDIJE GRABENVARTERA

Glasao sam protiv odluke većine kolega članova Veća da se odbaci zahtev Države za brisanje ove predstavke s liste predmeta, i to iz sledećih razloga. U nekoliko navrata Sud je odlučio da dopusti pravnom nasledniku da nastavi postupak pred ustanovama Konvencije posle smrti podnosioca predstavke. U ovom slučaju, međutim, očigledno je da naslednika nema, što onda znači da je u pitanju član 37 Konvencije.
Na osnovu člana 37 stav 1 Konvencije Sud u svakoj fazi postupka može odlučiti da izbriše predstavku s liste predmeta ako se na osnovu okolnosti može zaključiti da podnosilac predstavke ne namerava dalje da učestvuje u postupku. Sud, međutim, treba da nastavi razmatranje predstavke ukoliko je to potrebno radi poštovanja ljudskih prava ustanovljenih Konvencijom ili protokolima uznju.

Slažem se s većinom članova Veća da diskriminacija prema homoseksualcima u celini uzev, a posebno u oblasti zakona koja se odnosi na prava u vezi sa zakupom stana, predstavlja veoma važan aspekt poštovanja ljudskih prava. To, međutim, samo po sebi ne opravdava da se u situaciji koja je nastala posle smrti podnosioca predstavke nastavi ispitivanje predstavke po članu 34 Konvencije. Obrazloženje koje navodi većina članova Veća prilično je kratko budući da se pozivanje na pravne izvore precedentnog prava u vezi sa nastavkom postupka pošto je podnosilac predstavke preminuo, a naslednici postoje, ne može primeniti na ovaj slučaj.

Ja sam se od samog početka složio sa većinom da Sud, u izuzetnim okolnostima, može uprkos tome što je podnosilac predstavke preminuo i što nema formalnog naslednika, nastaviti da razmatra predmet. Takođe se slažem da opšti značaj pitanja o kome je reč može u tom smislu biti relevantan.

Ne slažem se, međutim, s mišljenjem da je ovaj slučaj od "opšte važnosti" u tom smislu. Sagledavajući formulacije ranijih presuda u različitom kontekstu, većina članova Veća sugeriše da je dovoljno da nastavak razmatranja predmeta doprinese "razjašnjavanju, očuvanju i razvoju standarda zaštite po osnovu Konvencije" (vidi presudu u predmetu Irska protiv Velike Britanije, 18. januar 1978, Series A br. 25, str. 62, st. 154 i presudu u predmetu Gudzardi protiv Italije, od 6. novembra 1980, Series A br. 39, str. 31, st. 86). Tačno je da presude služe i u te svrhe, ali nije u skladu sa karakterom sistema Konvencije (koji je prevashodno uspostavljen radi zaštite pojedinaca) da se nastavi postupak bez podnosioca predstavke uz obrazloženje da to doprinosi razjašnjavanju, obezbeđivanju i razvoju standarda zaštite po osnovu Konvencije. Taj prilično uopšteni kriterijum zadovoljava i većina predstavki koje su proglašene neprihvatljivima, barem onih predstavki u kojima se za navodno kršenje (Konvencije) optužuju domaće zakonodavstvo ili opšta sudska praksa a ne praksa primenjena u nekom konkretnom slučaju. "Opštu važnost" treba tumačiti u jednom užemsmislu.

Presuda nam ne daje nikakav razlog za "opštu važnost" ovog slučaja, sem što on može poslužiti kao referenca za podneske trećeg lica, čija intervencija ukazuje na “opštu važnost ovog pitanja". Činjenica da je treće lice zatražilo mogućnost da interveniše predstavlja nagoveštaj izvesnog opšteg interesa za ovaj predmet, ali sama po sebi ne znači da je predmet o kome je reč od opšte važnosti (vidi pravilo 61 st. 3 Poslovnika Suda i član 36 st. 2 Konvencije za kriterijume o intervencijama trećeglica).

S tim u vezi, mora se ukazati i na nedavnu presudu četvrtog odeljenja Suda u predmetu Sevgi Erdogan protiv Turske (brisanje sa liste predmeta) (br. 28492/95, 29. april 2003) čiji stav 38.glasi:

"U svetlosti svega što je ovde rečeno, kao i s obzirom na nemogućnost uspostavljanja bilo kakve komunikacije s bliskim rođacima ili zakonskim naslednicima podnosioca predstavke, Sud smatra da njen zastupnik ne može sadržajno nastaviti postupak (vidi, mutatis mutandis, predmet Ali protiv Švajcarske, presuda od 5. avgusta 1998, Reports of Judgments and Decisions 1998-V, str. 2148- 49, st. 32). Sud takođe želi da istakne kako je već imao prilike da presuđuje o pitanju koje je pokrenuo podnosilac predstavke po osnovu člana 3 u svom razmatranju drugih predstavki protiv Turske (vidi, među mnogim drugim pravnim izvorima predmet Aksoj protiv Turske (Aksoy), presuda od 18. decembra 1996, Reports 1996-VI; Bijikdadž protiv Turske (Buyukdag), br. 28340/95, 21. decembar 2000; i kao najnoviji pravni izvor, Algir protiv Turske (Algur), br. 32574/96, 22. oktobar 2002). Imajući na umu sve te razloge, Sud zaključuje da više nije opravdano nastaviti razmatranje ovepredstavke".

Predmet Sevgi Erdogan pokazuje da, mada se pitanje opšte važnosti može, na primer, pripisati onim predmetima gde je reč o velikim kršenjima ljudskih prava (kao što je izvršenje smrtne kazne po izricanju smrtne presude, a pre no što je ovaj Sud doneo svoju presudu), pa čak i tretman koji može spadati u opseg člana 3. Konvencije sam po sebi ne opravdava nastavak razmatranja predstavke. Samim tim teško je shvatiti kako bi se na kršenje člana 14 Konvencije sagledanog u vezi sa članom 8 moglo gledati drugačije, sem ukoliko za to ne postoje neki drugi razlozi.

Iz predmeta Sevgi Erdogan jasno je da prethodne presude o istom pitanju mogu biti relevantne samo kod razmatranja o tome treba li neku predstavku izbrisati sa spiska predmeta na osnovu člana 37 stav 1 Konvencije. Većina se, međutim, ne oslanja na taj argument. Da su to učinili, onda ne bi mogli da podrže nastavak postupka i to iz sledećeg razloga. Ako Sud još nije doneo konačnu odluku o nekom konkretnom predmetu, postavlja se pitanje da li bi bilo teško da se sličan predmet iznese pred Sud. Međutim, iz podnesaka koje je uputio advokat podnosioca predstavke može se uočiti da u Austriji postoji čitav niz paralelnih predmeta, posebno u Beču, koji bi se lako mogli pokrenuti pred austrijskim sudovima, a samim tim i pred ovim sudom. Na osnovu odluke Vrhovnog suda Austrije u ovom predmetu, postavlja se pitanje da li će budući podnosioci predstavki morati da zatraže pravni lek pred tim sudom da bi ispunili zahteve postavljene u članu 35. Konvencije. Ukratko rečeno, ne mislim da bi bilo posebno teško pokrenuti paralelni predmet pred Evropskim sudom za ljudska prava.

I odsustvo opšte važnosti ovog predmeta i odsustvo bilo kakve posebne teškoće u pokretanju paralelnog predmeta pred ovim sudom navode me na zaključak da je ovu predstavku trebalo izbrisati sa liste predmeta. Evropski sud za ljudska prava nije ustavni sud koji odlučuje od slučaja do slučaja, utvrđujući koji predmet treba da razmatra na osnovu jednog opšteg kriterijuma kakav je onaj koji u svom obrazloženju nudi većina članova Veća.

U svakom slučaju, Veće je ovom svojom odlukom donelo jednu novinu koja nema presedana u dosadašnjoj praksi ovog Suda. Veće se u obrazloženju presude, stav 23, poziva na izvestan broj predmeta, mada se ne poziva na predmet Sevgi Erdogan, a potom nastavlja razmatranje i donosi presudu drugačiju od presuda donetih u pomenutim predmetima. Po mom mišljenju, ovo je jasan slučaj na koji se može primeniti član 30. Konvencije: "rezultat presude nije u saglasnosti sa nekom prethodno donetom presudom Suda". Na ovaj način se takođe postavlja i ozbiljno pitanje koje se tiče tumačenja Konvencije. Veće je zato trebalo da ustupi nadležnost Velikom veću.

Da je podnosilac predstavke i dalje u životu, ja bih glasao za zaključak da je prekršen član 14 Konvencije u vezi sa članom 8. Glasao sam protiv takvog zaključka samo usled toga što sam želeo da dam glas za ispunjenje zahteva Države da se ovaj predmet briše s listepredmeta.
Takođe sam glasao protiv davanja pravičnog zadovoljenja po članu 41 Konvencije. To, međutim, nije samo pitanje doslednosti. I u toj tački ova presuda ukazuje na probleme koji iskrsavaju ukoliko "rastežemo" prirodne formulacije Konvencije. U članu 41 navodi se da pravično zadovoljenje treba pružiti samo "oštećenoj stranci". Ovo ponovo svedoči u prilog tezi da sistem Konvencije prevashodno služi za zaštitu pojedinaca. U ovom slučaju višenemaoštećenestranke,i postoji još izvesna sumnja oko toga da li bi se možda ipak mogli pojaviti naslednici (videti stav 18 presude). Dodelom neke konkretne svote koja bi bila pridodata "zaostavštini" u situaciji kada nema naslednika problem se ne rešava. U slučaju da ne bude pronađen nijedan naslednik (a sva je prilika da će upravo tako biti), zaostavština će preći u vlasništvo Države (član 760. Građanskog zakonika, ABGB), što znači da će visoka strana ugovornica samoj sebi prebaciti novac iz jednog džepa u drugi.

___________________________________
Prevod presude preuzet sa https://hudoc.echr.coe.int/

Prevod presude Beogradski centar za ljudska prava

FIRST SECTION

CASE OF KARNER v. AUSTRIA

(Application no. 40016/98)

JUDGMENT

STRASBOURG

24 July 2003

FINAL

24/10/2003

In the case of Karner v. Austria, The European Court of Human Rights (First Section), sitting as a Chamber composed of:

MrC.L. Rozakis, President,
MrP. Lorenzen,
MrG. Bonello,
MrsN. Vajić,
MrsS. Botoucharova,
MrV. Zagrebelsky, judges,
MrC. Grabenwarter, ad hoc judge,
and Mr S. Nielsen, Deputy Section Registrar,

Having deliberated in private on 7 November 2002 and 3 July 2003,

Delivers the following judgment, which was adopted on the last-mentioned date:

PROCEDURE

1. The case originated in an application (no. 40016/98) against the Republic of Austria lodged with the European Commission of Human Rights (“the Commission”) under former Article 25 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (“the Convention”) by an Austrian national, Mr Siegmund Karner (“the applicant”), on 24 July 1997.

2. The applicant was represented by Lansky & Partner, a law firm in Vienna. The Austrian Government (“the Government”) were represented by their Agent, Mr H. Winkler.

3. The applicant alleged, in particular, that the Supreme Court's decision not to recognise his right to succeed to a tenancy after the death of his companion amounted to discrimination on the ground of his sexual orientation in breach of Article 14 of the Convention taken in conjunction with Article 8.

4. The application was transmitted to the Court on 1 November 1998, when Protocol No. 11 to the Convention came into force (Article 5 § 2 of Protocol No. 11).

5. The application was allocated to the Third Section of the Court (Rule 52 § 1 of the Rules of Court).

6. By a decision of 11 September 2001 the Chamber declared the application partly admissible.

7. On 1 November 2001 the Court changed the composition of its Sections (Rule 25 § 1). This case was assigned to the newly composed First Section (Rule 52 § 1). Within that Section, the Chamber that would consider the case (Article 27 § 1 of the Convention) was constituted as provided in Rule 26 § 1.

8. On 7 December 2001 the President of the Chamber granted ILGA-Europe (The European Region of the International Lesbian and Gay Association), Liberty and Stonewall leave to intervene as third parties (Article 36 § 2 of the Convention and Rule 61 § 3). The third parties were represented by Mr R. Wintemute.

9. The applicant and the Government each filed observations on the merits (Rule 59 § 1).

THE FACTS

I. THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE

10. The applicant was born in 1955 and lived in Vienna.

11. From 1989 the applicant lived with Mr W., with whom he had a homosexual relationship, in a flat in Vienna, which the latter had rented a year earlier. They shared the expenses on the flat.

12. In 1991 Mr W. discovered that he was infected with the Aids virus. His relationship with the applicant continued. In 1993, when Mr W. developed Aids, the applicant nursed him. In 1994 Mr W. died after designating the applicant as his heir.

13. In 1995 the landlord of the flat brought proceedings against the applicant for termination of the tenancy. On 6 January 1996 the Favoriten District Court (Bezirksgericht) dismissed the action. It considered that section 14(3) of the Rent Act (Mietrechtsgesetz), which provided that family members had a right to succeed to a tenancy, was also applicable to a homosexual relationship.

14. On 30 April 1996 the Vienna Regional Civil Court (Landesgericht für Zivilrechtssachen) dismissed the landlord's appeal. It found that section 14(3) of the Rent Act was intended to protect persons who had lived together for a long time without being married against sudden homelessness. It applied to homosexuals as well as to persons of opposite sex.

15. On 5 December 1996 the Supreme Court (Oberster Gerichtshof) granted the landlord's appeal, quashed the lower court's decision and terminated the lease. It found that the notion of “life companion” (Lebensgefährte) in section 14(3) of the Rent Act was to be interpreted as at the time it was enacted, and the legislature's intention in 1974 was not to include persons of the same sex.

16. On 26 September 2000 the applicant died.

17. On 11 November 2001 the applicant's lawyer informed the Court of the applicant's death and that his mother had waived her right to succeed to the estate. He asked the Court not to strike the application out of its list before the public notary handling the applicant's estate had traced other heirs.

18. On 10 April 2002 the applicant's lawyer informed the Court that the public notary had instigated enquiries in order to trace previously unknown heirs who might wish to succeed to the estate.

II. RELEVANT DOMESTIC LAW

19. Section 14 of the Rent Act (Mietrechtsgesetz) reads as follows:

“Right to a tenancy in the event of death

(1) The death of the landlord or a tenant shall not terminate a tenancy.

(2) On the death of the main tenant of a flat, the persons designated in subsection (3) as being entitled to succeed to the tenancy shall do so, to the exclusion of other persons entitled to succeed to the estate, unless they have notified the landlord within fourteen days of the main tenant's death that they do not wish to continue the tenancy. On succeeding to the tenancy, the new tenants shall assume liability for the rent and any obligations that arose during the tenancy of the deceased main tenant. If more than one person is entitled to succeed, they shall succeed jointly to the tenancy and become jointly and severally liable.

(3) The following shall be entitled to succeed to the tenancy for the purposes of subsection (2): a spouse, a life companion, relatives in the direct line including adopted children, and siblings of the former tenant, in so far as such persons have a pressing need for accommodation and have already lived in the accommodation with the tenant as members of the same household. For the purposes of this provision, 'life companion' shall mean a person who has lived in the flat with the former tenant until the latter's death for at least three years, sharing a household on an economic footing like that of a marriage; a life companion shall be deemed to have lived in the flat for three years if he or she moved into the flat together with the former tenant at the outset.”

THE LAW

I. JURISDICTION OF THE COURT

20. The Government requested that the application be struck out of the list of cases in accordance with Article 37 § 1 of the Convention, since the applicant had died and there were no heirs who wished to pursue the application.

21. The applicant's counsel emphasised that the case involved an important issue of Austrian law and that respect for human rights required its continued examination, in accordance with Article 37 § 1 in fine. Article 37 § 1 of the Convention reads as follows:

“1. The Court may at any stage of the proceedings decide to strike an application out of its list of cases where the circumstances lead to the conclusion that

(a) the applicant does not intend to pursue his application; or

(b) the matter has been resolved; or

(c) for any other reason established by the Court, it is no longer justified to continue the examination of the application.

However, the Court shall continue the examination of the application if respect for human rights as defined in the Convention and the Protocols thereto so requires.

22. The Court notes that in a number of cases in which an applicant died in the course of the proceedings it has taken into account the statements of the applicant's heirs or of close family members expressing the wish to pursue the proceedings before the Court (see, among other authorities, Deweer v. Belgium, judgment of 27 February 1980, Series A no. 35, pp. 19‑20, §§ 37-38; X v. the United Kingdom, judgment of 5 November 1981, Series A no. 46, p. 15, § 32; Vocaturo v. Italy, judgment of 24 May 1991, Series A no. 206-C, p. 29, § 2; G. v. Italy, judgment of 27 February 1992, Series A no. 228-F, p. 65, § 2; Pandolfelli and Palumbo v. Italy, judgment of 27 February 1992, Series A no. 231-B, p. 16, § 2; X v. France, judgment of 31 March 1992, Series A no. 234-C, p. 89, § 26; and Raimondo v. Italy, judgment of 22 February 1994, Series A no. 281-A, p. 8, § 2).

23. On the other hand, it has been the Court's practice to strike applications out of the list of cases in the absence of any heir or close relative who has expressed the wish to pursue an application (see Scherer v. Switzerland, judgment of 25 March 1994, Series A no 287, pp. 14-15, § 31; Öhlinger v. Austria, no. 21444/93, Commission's report of 14 January 1997, § 15, unreported; Malhous v. the Czech Republic (dec.) [GC], no. 33071/96, ECHR 2000-XII). Thus, the Court has to determine whether the application in the present case should also be struck out of the list. In formulating an appropriate answer to this question, the object and purpose of the Convention system as such must be taken into account.

24. The Court reiterates that, while Article 33 (former Article 24) of the Convention allows each Contracting State to refer to the Court (Commission) “any alleged breach” of the Convention by another Contracting State, a person, non-governmental organisation or group of individuals must, in order to be able to lodge a petition in pursuance of Article 34 (former Article 25), claim “to be the victim of a violation ... of the rights set forth in the Convention or the Protocols thereto”. Thus, in contrast to the position under Article 33 – where, subject to the other conditions laid down, the general interest attaching to the observance of the Convention renders admissible an inter-State application – Article 34 requires that an individual applicant should claim to have been actually affected by the violation he alleges (see Ireland v. the United Kingdom, judgment of 18 January 1978, Series A no. 25, pp. 90-91, §§ 239-40, and Klass and Others v. Germany, judgment of 6 September 1978, Series A
no. 28, pp. 17-18, § 33). Article 34 does not institute for individuals a kind of actio popularis for the interpretation of the Convention; it does not permit individuals to complain against a law in abstracto simply because they feel that it contravenes the Convention (see Norris v. Ireland, judgment of 26 October 1988, Series A no. 142, pp. 15-16, § 31, and Sanles Sanles v. Spain (dec.), no. 48335/99, ECHR 2000-XI).

25. While under Article 34 of the Convention the existence of a “victim of a violation”, that is to say, an individual applicant who is personally affected by an alleged violation of a Convention right, is indispensable for putting the protection mechanism of the Convention into motion, this criterion cannot be applied in a rigid, mechanical and inflexible way throughout the whole proceedings. As a rule, and in particular in cases which primarily involve pecuniary, and, for this reason, transferable claims, the existence of other persons to whom that claim is transferred is an important criterion, but cannot be the only one. As the Court pointed out in Malhous (decision cited above), human rights cases before the Court generally also have a moral dimension, which must be taken into account when considering whether the examination of an application after the applicant's death should be continued. All the more so if the main issue raised by the case transcends the person and the interests of the applicant.

26. The Court has repeatedly stated that its “judgments in fact serve not only to decide those cases brought before the Court but, more generally, to elucidate, safeguard and develop the rules instituted by the Convention, thereby contributing to the observance by the States of the engagements undertaken by them as Contracting Parties” (see Ireland v. the United Kingdom, cited above, p. 62, § 154, and Guzzardi v. Italy, judgment of 6 November 1980, Series A no. 39, p. 31, § 86). Although the primary purpose of the Convention system is to provide individual relief, its mission is also to determine issues on public-policy grounds in the common interest, thereby raising the general standards of protection of human rights and extending human rights jurisprudence throughout the community of Convention States.

27. The Court considers that the subject matter of the present application – the difference in treatment of homosexuals as regards succession to tenancies under Austrian law – involves an important question of general interest not only for Austria but also for other States Parties to the Convention. In this connection the Court refers to the submissions made by ILGA-Europe, Liberty and Stonewall, whose intervention in the proceedings as third parties was authorised as it highlights the general importance of the issue. Thus, the continued examination of the present application would contribute to elucidate, safeguard and develop the standards of protection under the Convention.

28. In these particular circumstances, the Court finds that respect for human rights as defined in the Convention and the Protocols thereto requires a continuation of the examination of the case (Article 37 § 1 in fine of the Convention) and accordingly rejects the Government's request for the application to be struck out of its list.

II. ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 14 OF THE CONVENTION TAKEN IN CONJUNCTION WITH ARTICLE 8

29. The applicant claimed to have been a victim of discrimination on the ground of his sexual orientation in that the Supreme Court, in its decision of 5 December 1996, had denied him the status of “life companion” of the late Mr W. within the meaning of section 14 of the Rent Act, thereby preventing him from succeeding to Mr W.'s tenancy. He relied on Article 14 of the Convention taken in conjunction with Article 8, which provide as follows:

Article 14

“The enjoyment of the rights and freedoms set forth in [the] Convention shall be secured without discrimination on any ground such as sex, race, colour, language, religion, political or other opinion, national or social origin, association with a national minority, property, birth or other status.”

Article 8

“1. Everyone has the right to respect for his private and family life [and] his home ...

2. There shall be no interference by a public authority with the exercise of this right except such as is in accordance with the law and is necessary in a democratic society in the interests of national security, public safety or the economic well-being of the country, for the prevention of disorder or crime, for the protection of health or morals, or for the protection of the rights and freedoms of others.”

A. Applicability of Article 14

30. The applicant submitted that the subject matter fell within the scope of Article 8 § 1 as regards the elements of private life, family life and home.

31. The Government, referring to Röösli v. Germany (no. 28318/95, Commission decision of 15 May 1996, Decisions and Reports 85-A, p. 149), submitted that the subject matter of the present case did not come within the ambit of Article 8 § 1 as regards the elements of “private and family life”. The issue whether it came within the ambit of the “home” element could be left open because, in any event, there had been no breach of Article 14 of the Convention taken in conjunction with Article 8.

32. The Court reiterates that Article 14 complements the other substantive provisions of the Convention and its Protocols. It has no independent existence, since it has effect solely in relation to the “rights and freedoms” safeguarded by those provisions. Although the application of Article 14 does not presuppose a breach of one or more of such provisions, and to this extent it is autonomous, there can be no room for its application unless the facts of the case fall within the ambit of one or more of the latter (see Petrovic v. Austria, judgment of 27 March 1998, Reports of Judgments and Decisions 1998-II, p. 585, § 22).

33. The Court has to consider whether the subject matter of the present case falls within the ambit of Article 8. The Court does not find it necessary to determine the notions of “private life” or “family life” because, in any event, the applicant's complaint relates to the manner in which the alleged difference in treatment adversely affected the enjoyment of his right to respect for his home guaranteed under Article 8 of the Convention (see Larkos v. Cyprus [GC], no. 29515/95, § 28, ECHR 1999-I). The applicant had been living in the flat that had been let to Mr W. and if it had not been for his sex, or rather, sexual orientation, he could have been accepted as a life companion entitled to succeed to the lease, in accordance with section 14 of the Rent Act.

Therefore, Article 14 of the Convention applies.

B. Compliance with Article 14 taken in conjunction with Article 8

34. The applicant submitted that section 14 of the Rent Act aimed to provide surviving cohabitants with social and financial protection from homelessness but did not pursue any family- or social-policy aims. That being so, there was no justification for the difference in treatment of homosexual and heterosexual partners. Accordingly, he had been the victim of discrimination on the ground of his sexual orientation.

35. The Government accepted that in respect of succession to the tenancy the applicant had been treated differently on the ground of his sexual orientation. They maintained that that difference in treatment had an objective and reasonable justification, as the aim of the relevant provision of the Rent Act had been the protection of the traditional family.

36. ILGA-Europe, Liberty and Stonewall submitted as third-party interveners that a strong justification was required when the ground for a distinction was sex or sexual orientation. They pointed out that a growing number of national courts in European and other democratic societies required equal treatment of unmarried different-sex partners and unmarried same-sex partners, and that that view was supported by recommendations and legislation of European institutions, such as Protocol No. 12 to the Convention, recommendations by the Parliamentary Assembly of the Council of Europe (Recommendations 1470 (2000) and 1474 (2000)), the European Parliament (Resolution on equal rights for homosexuals and lesbians in the EC, OJ C 61, 28 February 1994, p. 40; Resolution on respect for human rights in the European Union 1998-1999, A5-0050/00, § 57, 16 March 2000) and the Council of the European Union (Directive 2000/78/EC, OJ L 303/16, 27 November 2000).

37. The Court reiterates that, for the purposes of Article 14, a difference in treatment is discriminatory if it has no objective and reasonable justification, that is, if it does not pursue a legitimate aim or if there is not a reasonable relationship of proportionality between the means employed and the aim sought to be realised (see Petrovic, cited above, p. 586, § 30). Furthermore, very weighty reasons would have to be put forward before the Court could regard a difference in treatment based exclusively on the ground of sex as compatible with the Convention (see Burghartz v. Switzerland, judgment of 22 February 1994, Series A no. 280-B, p. 29, § 27; Karlheinz Schmidt v. Germany, judgment of 18 July 1994, Series A no. 291-B, pp. 32-33, § 24; Salgueiro da Silva Mouta v. Portugal, no. 33290/96, § 29, ECHR 1999-IX; Smith and Grady v. the United Kingdom, nos. 33985/96 and 33986/96, § 94, ECHR 1999-VI; Fretté v. France, no. 36515/97, §§ 34 and 40, ECHR 2002‑I; and S.L. v. Austria, no. 45330/99, § 36, ECHR 2003-I). Just like differences based on sex, differences based on sexual orientation require particularly serious reasons by way of justification (see Smith and Grady, cited above, § 90, and S.L. v. Austria, cited above, § 37).

38. In the present case, after Mr W.'s death, the applicant sought to avail himself of the right under section 14(3) of the Rent Act, which he asserted entitled him as a surviving partner to succeed to the tenancy. The court of first instance dismissed an action by the landlord for termination of the tenancy and the Vienna Regional Court dismissed the appeal. It found that the provision in issue protected persons who had been living together for a long time without being married against sudden homelessness and applied to homosexuals as well as to heterosexuals.

39. The Supreme Court, which ultimately granted the landlord's action for termination of the tenancy, did not argue that there were important reasons for restricting the right to succeed to a tenancy to heterosexual couples. It stated instead that it had not been the intention of the legislature when enacting section 14(3) of the Rent Act in 1974 to include protection for couples of the same sex. The Government now submit that the aim of the provision in issue was the protection of the traditional family unit.

40. The Court can accept that protection of the family in the traditional sense is, in principle, a weighty and legitimate reason which might justify a difference in treatment (see Mata Estevez v. Spain (dec.), no. 56501/00, ECHR 2001-VI, with further references). It remains to be ascertained whether, in the circumstances of the case, the principle of proportionality has been respected.

41. The aim of protecting the family in the traditional sense is rather abstract and a broad variety of concrete measures may be used to implement it. In cases in which the margin of appreciation afforded to States is narrow, as is the position where there is a difference in treatment based on sex or sexual orientation, the principle of proportionality does not merely require that the measure chosen is in principle suited for realising the aim sought. It must also be shown that it was necessary in order to achieve that aim to exclude certain categories of people – in this instance persons living in a homosexual relationship – from the scope of application of section 14 of the Rent Act. The Court cannot see that the Government have advanced any arguments that would allow such a conclusion.

42. Accordingly, the Court finds that the Government have not offered convincing and weighty reasons justifying the narrow interpretation of section 14(3) of the Rent Act that prevented a surviving partner of a couple of the same sex from relying on that provision.

43. Thus, there has been a violation of Article 14 of the Convention taken in conjunction with Article 8.

III. APPLICATION OF ARTICLE 41 OF THE CONVENTION

44. Article 41 of the Convention provides:

“If the Court finds that there has been a violation of the Convention or the Protocols thereto, and if the internal law of the High Contracting Party concerned allows only partial reparation to be made, the Court shall, if necessary, afford just satisfaction to the injured party.”

A. Damage

45. The applicant's lawyer claimed 7,267 euros (EUR) as compensation for pecuniary damage caused by the applicant's having to return the flat, which he had renovated, have recourse to an estate agent and renovate a new flat. He also claimed EUR 7,267 for non-pecuniary damage due to the anxiety suffered by the applicant.

46. The Government argued that the claim for pecuniary damage was not supported by any receipts. As to the claim for non-pecuniary damage, it had only been made after the applicant's death. In the absence of any injury to any heirs, it was unnecessary to determine whether such a claim could form part of the applicant's estate.

47. The Court considers that in the absence of an injured party no award can be made under Article 41 of the Convention as regards the claims for pecuniary and non-pecuniary damage. Accordingly, the Court rejects these claims.

B. Costs and expenses

48. The applicant's lawyer claimed EUR 13,027.75 for costs and expenses incurred in the Convention proceedings.

49. The Government considered this request to be excessive and that any award under that head should not exceed EUR 1,453.46.

50. The Court, making an assessment on an equitable basis, decides that EUR 5,000 shall be paid to the applicant's estate in respect of costs and expenses, plus any tax that may be chargeable.

C. Default interest

51. The Court considers it appropriate that the default interest should be based on the marginal lending rate of the European Central Bank, to which should be added three percentage points.

FOR THESE REASONS, THE COURT

1. Rejects by six votes to one the Government's request that the application be struck out of the list of cases;

2. Holds by six votes to one that there has been a violation of Article 14 of the Convention taken in conjunction with Article 8;

3. Holds by six votes to one

(a) that the respondent State is to pay the applicant's estate, within three months from the date on which the judgment becomes final according to Article 44 § 2 of the Convention, EUR 5,000 (five thousand euros) in respect of costs and expenses, plus any tax that may be chargeable;

(b) that from the expiry of the above-mentioned three months until settlement simple interest shall be payable on the above amounts at a rate equal to the marginal lending rate of the European Central Bank during the default period plus three percentage points.

4. Dismisses unanimously the remainder of the claims for just satisfaction.

Done in English, and notified in writing on 24 July 2003, pursuant to Rule 77 §§ 2 and 3 of the Rules of Court.

Søren Nielsen Christos Rozakis
Deputy Registrar President

In accordance with Article 45 § 2 of the Convention and Rule 74 § 2 of the Rules of Court, the dissenting opinion of Mr Grabenwarter is annexed to this judgment.

C.L.R.

S.N.

DISSENTING OPINION OF JUDGE GRABENWARTER

1. I voted against the majority's decision to reject the Government's request that the application be struck out of the list of cases, for the following reasons.

The Court has decided on a number of occasions to permit a successor in title to continue Convention proceedings when an applicant has died. In the present case, however, it appears that there are no heirs, with the result that Article 37 § 1 of the Convention is in issue.

2. Under Article 37 § 1 of the Convention the Court may at any stage of the proceedings decide to strike an application out of the list of cases where the circumstances lead to the conclusion that the applicant does not intend to pursue his application. However, the Court should continue the examination of the application if respect for human rights as defined in the Convention and the Protocols thereto so requires.

I agree with the majority that discrimination against homosexuals in general, and in the field of tenancy legislation in particular, forms an important aspect of respect for human rights. This does not, however, in itself justify the continued examination of a case after the death of an applicant in proceedings under Article 34 of the Convention. The reasoning of the majority is rather short as the reference to case-law concerning the continuation of proceedings when there are heirs does not apply in this case.

At the outset, I agree with the majority that, despite the death of the applicant and the absence of a formal successor in title, the Court may in exceptional cases continue the examination of a case. I also agree that the general importance of the case may be of relevance in this respect.

3. However, I do not share the opinion that the present case is one of “general importance” for these purposes. In taking up the wording of earlier judgments in a different context, the majority suggest that it suffices if the continuation of the examination would “contribute to elucidate, safeguard and develop the standards of protection under the Convention” (see Ireland v. the United Kingdom, judgment of 18 January 1978, Series A no. 25, p. 62, § 154, and Guzzardi v. Italy, judgment of 6 November 1980, Series A no. 39, p. 31, § 86). While it is true that judgments also serve these purposes, it is not in line with the character of the Convention system (which is primarily designed to protect individuals) to continue proceedings without an applicant on the ground that this contributes to elucidating, safeguarding and developing the standards of protection under the Convention. This rather general criterion is met by the majority of the cases declared admissible, at least by those where the alleged violation is caused by domestic law or general practice and not by the practice applied in the particular case. “General importance” needs to be read in a narrower sense.

The judgment gives no reason for the “general importance” of the case other than the reference to the submissions of a third party, whose intervention “highlights the general importance of the issue”. The fact that third parties applied to intervene is an indication of a certain general interest in the case, but it does not mean that the case is of a general importance (see Rule 61 § 3 of the Rules of Court and Article 36 § 2 of the Convention for the criteria for third-party interventions).

In this connection, reference must be made to a recent judgment of the Fourth Section of the Court in Sevgi Erdoğan v. Turkey (striking out) (no. 28492/95, 29 April 2003), paragraph 38 of which reads as follows:

“In the light of the foregoing, and given the impossibility of establishing any communication with the applicant's close relatives or statutory heirs, the Court considers that her representative cannot meaningfully continue the proceedings before it (see, mutatis mutandis, Ali v. Switzerland, judgment of 5 August 1998, Reports of Judgments and Decisions 1998‑V, pp. 2148-49, § 32). The Court would also point out that it has already had occasion to rule on the issue raised by the applicant under Article 3 in its examination of other applications against Turkey (see, among many other authorities, Aksoy v. Turkey, judgment of 18 December 1996, Reports 1996‑VI; Büyükdağ v. Turkey, no. 28340/95, 21 December 2000; and, as the most recent example, Algür v. Turkey, no. 32574/96, 22 October 2002). Having regard to those considerations, the Court concludes that it is no longer justified to continue the examination of the application.”

Sevgi Erdoğan shows that, while a question of general importance may attach to, for example, cases involving gross violations of human rights (such as the execution of someone following a death sentence before this Court has given judgment), even treatment that may fall under Article 3 of the Convention does not in itself justify continuing the examination of an application. Therefore, it is hard to see why a violation of Article 14 of the Convention taken in conjunction with Article 8 should be seen differently unless there are other reasons.

It appears from Sevgi Erdoğan that a prior judgment on the same issue may be relevant in considering whether an application should be struck out of the list of cases under Article 37 § 1 of the Convention. The majority do not rely on that argument. If they had done so they could not have supported the continuation of the proceedings for the following reason. If the Court has not yet decided a particular issue, the question arises whether it would be difficult to bring a similar case before the Court. It follows, however, from the submissions of the applicant's lawyer that there are a number of parallel cases in Austria, especially in Vienna, that could easily be brought before the Austrian courts and hence before this Court. Against the background of the decision of the Austrian Supreme Court in this case, it may even be doubtful whether future applicants would have to introduce a remedy before that court in order to fulfil the requirements of Article 35 of the Convention. In sum, I do not think that it would be especially difficult to bring a parallel case before the European Court of Human Rights.

Both the lack of general importance of the present case and the lack of any particular difficulty in bringing a parallel case before the Court lead me to the conclusion that the present application should have been struck out of the list of cases. The European Court of Human Rights is not a constitutional court which decides on a case-by-case basis which cases it deems expedient to examine on the basis of a general criterion such as the one provided by the majority.

At any rate, the Chamber broke new ground with this decision, which is unprecedented in the case-law of the Court. It refers to a number of cases at paragraph 23 of the judgment, although not Sevgi Erdoğan, and then proceeds to decide this case differently. In my view, this is a clear case in which Article 30 of the Convention applies: the judgment has a “result inconsistent with a judgment previously delivered by the Court”. It also raises a serious question affecting the interpretation of the Convention. The Chamber should then have relinquished jurisdiction in favour of the Grand Chamber.

4. Were the applicant still alive, I would have voted in favour of finding a violation of Article 14 of the Convention taken in conjunction with Article 8. I only voted against finding a violation as a consequence of my vote on the Government's request to strike the application out of the list of cases.

5. I also voted against the award of just satisfaction under Article 41 of the Convention. However, this is not only a matter of consistency. The decision on that point again shows the problems which arise if one strains the natural wording of the Convention. Article 41 tells us that just satisfaction can only be awarded to an “injured party”. This reflects again the notion that the Convention system serves to protect individuals. In this case we have no injured party any more, and there is still some doubt about whether heirs might still turn up (see paragraph 18 of the judgment). To award the specified sum to the applicant's “estate” where there are no heirs does not solve the problem. In the (probable) event that no heir is found, the estate will pass to the State (Article 760 of the Civil Code, ABGB), which means that the Contracting Party will have to pay the money from one pocket to the other.

Nema povezane prakse za ovu presudu.

Sažmi komentare

Komentari

Relevantni komentari iz drugih presuda

Član 8 | DIC | Damnjanović protiv Srbije

Presuda je povezana sa presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev 2999/1999 od 4.9.2019. godine, kojom se odbija kao nesosnovana revizija tužilje-protivtužene, izjevljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 119/19 od 04.04.2019. godine.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilјa i tuženi su zaklјučili brak 06.05.2012. godine iz kog braka imaju maloletnog sina. Živeli su u kući u zajednici sa majkom i babom tuženog. Do prestanka bračne zajednice došlo je 04.09.2017. godine, kada je tužilјa napustila bračnu zajednicu. Bračni odnosi su ozbilјno i trajno poremećeni, nema izgleda da se bračna zajednica nastavi. Tužilјa, kada je napustila bračnu zajednicu prijavila je policiji tuženog za nasilјe u porodici. Navela je da je poslednje dve godine u braku bila u svađi sa tuženim, stalno su se raspravlјali, a tuženi je držao za ruke i drmao zbog čega su joj ostajale modrice, kao i da je dete često prisustvovalo ovim svađama. Po napuštanju zajednice otišla je da živi kod svojih roditelјa. Navodi tužilјe u pogledu vršenja nasilјa u porodici nisu ničim bili potkreplјeni. Presudom Osnovnog suda u Jagodini P2 411/17 od 24.12.2018. godine u stavu prvom izreke, brak zaklјučen dana 06.05.2014. je razveden na osnovu člana 41. Porodičnog zakona. U stavu drugom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tuženog-protivtužioca pa je zajedničko maloletno dete stranaka sin poveren ocu koji će samostalno vršiti roditelјsko pravo. Obavezana je tužena-protivtužilјa da na ime svog doprinosa u izdržavanju deteta plaća mesečno određeni novčani iznos. Presudom je uređen je način održavanja ličnih odnosa detat sa majkom. Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 119/19 od 04.04.2019. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilјe-protivtužene i potvrđena presuda Osnovnog suda u Jagodini P2 411/17 od 24.12.2018.

Ceneći navode revizije, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su nižestepeni sudovi na potpuno utvrđeno činjenično stanje, pravilno primenili materijalno pravo, a pri čemu su se shodno citiranim propisima prevashodno rukovodili interesima maloletnog deteta, pravilno ocenjujući da je u interesu deteta da za sada ostane u domaćinstvu kod oca, tj. da se vršenje roditelјskog prava nad maloletnim poveri njegovom ocu a da majka ima pravo viđanja sa detetom, budući da je otac ostvario bolju emocionalnu povezanost sa detetom.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 8 | DIC | Gardel protiv Francuske

Presuda je povezana sa rešenjem Gž 3189/19 od 22.08.2019. godine Apelacionog suda u Beogradu, kojom se odbija kao neosnovana žalba tužioca i potvrđuje rešenje Višeg suda u Beogradu P.br. 11293/18 od 11.12.2018. godine u parnici tužioca AA protiv tužene Republike Srbije radi kršenja lјudskih prava jer je tužena svojim dopisom dostavile lične podatke tužioca i njegove porodice Komisiji Federacije BiH.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 8 | DIC | Jurišić protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa rešenjem Ržg 2/16 od 17.06.2016. godine Apelacionog suda u Novom Sadu, kojim se žalba predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Somboru posl. br.R4p.2/16 od 26.5.2016. godine se odbacuje kao neblagovremena.

Pobijanim prvostepenim rešenjem odbijen je prigovor predlagača B.Đ. kojim je tražio da se utvrdi da mu je u postupku koji se vodi pred Višim sudom u Somboru pod posl. brojem P.32/2014 povređeno pravo na suđenje u razumnom roku. Protiv ovog rešenja predlagač je izjavio žalbu u kojoj predlaže da Apelacioni sud naloži Višem sudu u Somboru postupanje po tužbi ovde predlagača u nepresuđenom delu kojim je tražena naknada materijalne štete, iz razloga što je predlagač starija i bolesna osoba pa je neophodna posebna hitnost u postupanju.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 8 | DIC | Kostić protiv Srbije

Odluka Ustavnog suda Republike Srbije\r\nhttps://ustavni.sud.rs/sudska-praksa/baza-sudske-prakse/pregled-dokumenta?PredmetId=16038\r\nkojom se usvaja ustavna žalba D.K. i utvrđuje da su u izvršnom postupku pred osnovnim sudom povređena prava roditelja i pravo na suđenje u razumnom roku

Član 8 | DIC | Milovanović protiv Srbije

Član 8 | DIC | Tomić protiv Srbije

Član 37 | DIC | Žegarac i drugi protiv Srbije

Ustavni sud je u rešenju u predmetu IУж-531/2014 od 23.09.2015. godine, odbacio inicijativu za pokretanje postupka za ocenu ustavnosti i saglasnosti sa potvrđenim međunarodnim ugovorima Zakona o privremenom uređivanju načina isplata penzija (Sl.Glasnik br.116/14)

Rešenje Ustavnog suda dostupno je u javnoj bazi prakse Ustavnog suda ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3033/2019 od 05.09.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1. 65/17 od 18.04.2018. godine, stavom prvim izreke, tužena je obavezana da tužiocu naknadi štetu koja je izazvana povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Osnovnog suda u Vranju I 1022/09 u iznosu od 69.702,00 dinara, na ime troškova parničnog postupka u iznosu od 27.376,00 dinara i na ime troškova izvršnog postupka u iznosu od 19.600,00 dinara, pripadajućom kamatom. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu u kom je odlučeno o glavnoj stvari, dok je preinačena odluka o troškovima parničnog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 627/2020 od 07.02.2020. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine.

Rešenjem Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine, odbijena je žalba punomoćnika predlagača izjavlјena protiv rešenja Osnovnog suda u Leskovcu R4 I 109/19 od 09.09.2019. godine, kojim je odbijen prigovor predlagača za ubrzanje postupka, zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku u predmetu tog suda I 7838/10, kao neosnovan.
Protiv navedenog rešenja, predlagač je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešnog i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se revizija smatra izuzetno dozvolјenom, u skladu sa odredbom član 404. ZPP.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Stojanović protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3050/2019 od 18.09.2019. godine godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine i odbija kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine, obavezana je tužena da tužiocu plati na ime naknade imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Opštinskog suda u Vranju
I br. 1012/09 (ranije I. br. 850/05) iznose sa zateznom kamatom od dospeća pa do isplate bliže navedene u izreci pod 1. Tužana je obavezana da tužiocu na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 24.000,00 dinara.
Viši sud u Vranju je presudom Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine odbio kao neosnovanu žalbu tužene i potvrdio presudu Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine. Odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde