(Čl. 10) Sloboda izražavanja - Opšta
(Čl. 10-1 / ICCPR-19) Sloboda izražavanja
(Čl. 10-2) Neophodno u demokratskom društvu
(Čl. 10-2) Zaštita ugleda drugih
(Čl. 10-2) Zaštita prava drugih
(Čl. 11) Sloboda okupljanja i udruživanja
(Čl. 11-2) Neophodno u demokratskom društvu
(Čl. 41) Pravično zadovoljenje - opšte
Unutrašnje polje slobodne procene
Srazmernost

Tematske ključne reči

VS deskriptori

Zbirke

Sudska praksa
Presuda ESLJP
Veće

Sažetak

Postupak u ovom predmetu je pokrenut predstavkom protiv Kraljevine Španije, koje je podneo njen državljanin g.Arnaldo Otegi Mondragon (podnosilac predstavke), početkom januara 2007.g.

Podnosilac je tvrdio da odluka Vrhovnog suda kojom je oglašen krivim za tešku uvredu kralja predstavlja neopravdano kršenje njegovog prava na slobodu izražavanja (član 10 Konvencije). On je rođen 1956.godine.

U relevantno vreme bio je potparol poslaničkog kluba Nezavisne baskijske levice u Parlamentu Baskijske autonomne zajednice. Krajem februara 2003.g., predsednik Vlade Baskijske autonomne zajednice primio je španskog kralja radi učešća na svečanom otvaranju električne centrale u provinciji Biskaja. Na konferenciji za štampu, koja je istog dana održana u San Sebastijanu, podnosilac je, kao potparol poslaničkog kluba, izneo političku procenu svog kluba o stanju dnevnih novina Egunkarja. Vezano za posetu kralja, izjavio je da je to „bilo patetično“ i da je „prava politička sramota“ to što je predsednik baskijske vlade svečano otvarao projekat sa kraljem.

Nakon što ga je Vrhovni sud oglasio krivim, uložio je amparo žalbu Ustavnom sudu, žaleći se na povredu svog prava na izražavanje i tvrdeći da pomenute izjave nisu bile prvenstveno upućene kralju, već predsedniku Baskijske autonomne zajednice i nisu se pozivale ni na privatan život ni na stav kralja. Ustavni sud je žalbu proglasio neprihvatljivom, zbog očiglednog nedostatka ustavne sadržine.

NAVODNA POVREDA ČLANA 10 KONVENCIJE
- Pravo na slobodu izražavanja
Podnosilac predstavke kao prvo tvrdi da odredba krivičnog zakonika na kojoj se zasniva osuđujuća presuda protiv njega nije formulisana dovoljno precizno i jasno. Isto tako tvrdi da se mešanjem države ne postiže „legitimni cilj“, već se na simboličan način sankcioniše svako dovođenje u pitanje monarhije kao institucije i samim tim Ustava. On tvrdi da presuda protiv njega nije srazmerna željenom legitimnom cilju, niti je „neophodna u demokratskom društvu“. Vlada smatra da izjave podnosioca predstavke nanose veliku štetu časti bilo koje osobe protiv koje su bile uperene, uključujući naravno i kralja.
Baveći se izrazima koje je koristio podnosilac, Sud smatra da se oni mogu smatrati provokativnim. Međutim, obzirom da je bio uključen u javnu debatu od opšteg interesa, ipak mu je dozvoljeno da pribegne određenoj dozi preterivanja, odnosno provokacije, tj.da bude donekle neumeren u svojim rečima. Sud pored ostalog vodi računa i o činjenici da se radilo i usmenim tvrdnjama izrečenim na konferenciji za štampu, pa ih podnosilac nije mogao preformulisati, doterati ili povući pre objavljivanja. Sud smatra da sporne izjave nisu dovele u pitanje kraljev privatana život ili ličnost. Dakle, došlo je do povrede člana 10 Konvencije.

PRIMENA ČLANA 41 KONVENCIJE
- Pravično zadovoljenje oštećenoj strani.
Sud presuđuje da tužena država ima da isplati podnosiocu određene iznose na ime nematerijalne štete i sudskih i ostalih troškova.
Odluka Suda je jednoglasna.

Preuzmite presudu u pdf formatu

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

TREĆE ODELJENJE

PREDMET OTEGI MONDRAGON protiv ŠPANIJE

(Predstavka br. 2034/07)

PRESUDA

STRAZBUR

15. MART 2011.

PRESUDA JE PRAVOSNAŽNA

15/09/2011

Ova presuda je postala pravosnažna u skladu sa članom 44 stav 2c Konvencije. Moguće su redaktorske izmene.

U predmetu Otegi Mondragon protiv Španije, Evropski sud za ljudska prava (treće odeljenje), postupajući u veću sastavljenom od :

Hosep Kasadeval (Josep Casadevall), predsednik,
Korneliju Biršan (Corneliu Bîrsan),
Alvina Đulumjan (Gyulumyan),
Jan Šikuta, (Ján)
Luis Lopes Gera (López Guerra),
Nona Cocorija (Tsotsoria),
Mihai Poalelungi, sudije,
i Santjago Kesada (Santiago Quesada), sekretar odeljenja,

Posle većanja na zatvorenoj sednici 8. marta 2011, Izričesledeću presudu usvojenu tog dana :

POSTUPAK

Predmet je formiran na osnovu predstavke (br. 2034/07) protiv Kraljevine Španije čiji se jedan državljanin, g. Arnaldo Otegi Mondragon (« podnosilac predstavke »), obratio Sudu 5. januara 2007, na osnovu člana 34 Konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda (« Konvencija »).
Podnosioca predstavke zastupala su gospoda D. Ruže (Rouget) i H. Goiriselaja Ordorika (J. Goirizelaia), advokati iz Sen-Žan de Lusa (SaintJean-de-Luz) odnosno Bilbaa po redosledu navođenja. Špansku vladu (« Vlada ») zastupao je njen agent, g. I. Blasko (Blasco), načelnik odeljenja za ljudska prava pri Ministarstvu pravde.
Podnosilac predstavke navodi da odluka Vrhovnog suda kojom je proglašen krivim za tešku uvredu kralja predstavlja neopravdano kršenje njegovog prava na slobodu izražavanja prema članu 10 Konvencije.
27. novembra 2008, predsednik trećeg odeljenja odlučuje da prosledi predstavku Vladi. S obzirom na mogućnost datu članom 29 § 1 Konvencije takođe je odlučeno da će se veće istovremeno oglasiti i o prihvatljivosti i o suštini spora.
7. juna 2009, podnosilac predstavke zahteva od Suda da se održi javna sednica. Pošto je proučio pomenuti zahtev i imajući u vidu raspoložive elemente Sud odlučuje da nije nužno da sednica bude otvorena za javnost.

ČINJENIČNO STANJE

I. OKOLNOSTI SLUČAJA

Podnosilac predstavke je rođen 1956. godine. U vreme podnošenja predstavke boravište mu je bilo u Elgojbaru - Gipuskoa (Elgoibar Gipuzkoa).
U vreme događanja, podnosilac predstavke je bio portparol Sosialista Abercaleak (Sozialista Abertzaleak), poslaničkog kluba Nezavisne baskijske levice u Parlamentu Baskijske autonomne zajednice.

A. Istorijat predmeta

21. februara 2003, po nalogu glavnog istražnog sudije br.6 Audiensija nasional (Audiencia Nacional) izvršeno je pretresanje prostorija dnevnih novina Euskaldunon Egunkarja (Egunkaria), koje su zatim i zapečaćene zbog navodnih veza pomenutog lista sa ETA. Privedeno je deset osoba, među kojima su bili i čelnici lista (članovi upravnog odbora i glavni urednik). Posle petodnevnog tajnog zadržavanja, zainteresovani su se žalili na loš tretman u pritvoru.
26. februara 2003, predsednik Vlade Baskijske autonomne zajednice primio je španskog kralja radi učešća na svečanom otvaranju električne centrale u provinciji Biskaja.
Na konferenciji za štampu koja je istog dana održana u San Sebastijanu, podnosilac predstavke je, kao port-parol poslaničkog kluba Sosialista Abercaleak, izneo političku procenu svog kluba o stanju dnevih novina Egunkarja. U odgovoru na pitanje jednog novinara, izjavljuje, pozivajući se na kraljevu posetu Baskiji, da je to « bilo patetično » i da je « prava politička sramota » to što je predsednik Baskijske vlade svečano otvarao projekat (...) sa Huan Karlosom od Burbona, navodeći da « ta slika govori hiljadu reči ». Ocenio je da je svečano puštanje u rad objekta u prisustvu španskog kralja, koji je i vrhovni komandant civilne garde i vrhovni komandant oružanih snaga Španije, u potpunosti za žaljenje. Dodao je u vezi onog što se dogodilo tokom policijske akcije protiv lista Egunkarja, da je kralj bio komandant onih koji su mučili osobe pritvorene u okviru pomenute akcije. Upotrebio je sledećereči :

« Kako je moguće da se oni danas slikaju u Bilbau sa španskim kraljem kada je španski kralj vrhovni komandant španske vojske, to jest nadređenimučiteljima i zaštitnik torture to jest onaj koji nameće svoj monarhistički režim našem narodu putem torture i nasilja ? »

B. Krivični postupak pred Višim sudom pravde Baskije

7. aprila 2003, javni tužilac podnosi krivičnu prijavu protiv podnosioca predstavke zbog njegovih izjava od 26. februara 2003.g, koje predstavljaju « tešku uvredu kralja » u smislu člana 490 § 3 krivičnog zakonika, a u skladu sa članom 208 istog zakonika.
Okrivljeni je pred Višim sudom pravde Baskije, nadležnim za vođenje spora i donošenje presude za delo koje se pripusuje podnosiocu predstavke zbog njegovog statusa poslanika, izneo da su njegove izjave, kao politička kritika, bile uperene protiv predsednika vlade Baskije. Dodao je da uopšte nije imao nameru da naruši dostojanstvo ili čast kada je rekao da je španski kralj bio vrhovni komandant civilne garde budući da je to samo konstatacija političke realnosti španske države, u kojoj kralj ima krajnju i vrhovnu komandu nad oružanim snagama. Osim toga, za podnosioca predstavke nikako nije predstavljalo uvredu ili povredu časti to što je rekao da je civilna garda mučila lica stavljena u pritvor prilikom zatvaranja listaEuskaldunon Egunkarja, s obzirom da je to bila realnost i da je povodom toga pokrenut postupak pred madridskim istražnim sudijom br. 5. Javne ličnosti su takođe dale brojne izjave na ovu temu. Zaključak podnosioca predstavke je bio, da je on kao političkaličnost, izneo političku kritiku u okvirima slobode izražavanja, temelja svakog pravnog i demokratskog društva. Zainteresovani je podsetio s tim u vezi da osobe na političkoj funkciji raspolažu nešto širim poljem delovanja kada je potrebno informisati društvo o pitanjima od javnog značaja.
Viši sud presudom od 18. marta 2005. oslobađa krivice podnosioca predstavke za dela koja mu se pripisuju. Pošto je izjave podnosioca predstavke okarakterisao « izričito uvredljivim, nečistim, nepravednim, besramnim i nespojivim sa realnošću, » Sud daje sledeću ocenu :

« (...) Ne radi se o pitanju koje bi imalo dodira sa privatnim životom šefa države već o neprihvatanju veze političke vlasti zasnovane na naslednom karakteru institucije koju on lično simbolizuje. (...) Kritikovanje neke ustavne institucije nije izuzeto iz prava na slobodu izražavanja te s toga, ovo pravo, u odnosu na pravo zaštite časti, ima karakter ustavnog prava koje ima prioritet u ovoj materiji. Ustav ne garantuje pravo na slobodu izražavanja samo za pojedine tačke gledišta koje se smatraju korektnim, već za sve ideje, u granicama koje sam sebi određuje» (...)

Sud donosi sledeći zaključak :

« Izjave [podnosioca predstavke] date su u javnom, političkom i institucionalnom okviru, kada se uzme u obzir ne samo poslanički status njihovog autora, već i vlast kojoj su upućene, a to je najviši predstavnik pravosudne vlasti države, kao i njihov kontekst - političke kritike (predsednika Vlade Baskije) zbog zvanične gostoljubivosti koju je iskazao prilikom prijema njegovog visočanstva kralja Huan-Karlosa I, u okolnostima zatvaranja časopisa Egunkarja i zadržavanja njegovih rukovodilaca, kao i tužbe zbog lošeg tretmana koji su ovi poslednji obelodanili, kontekst koji je dakle stran krajnjoj srži ljudskog dostojanstva, zaštićenoj zakonom od svakog mešanja trećih lica ».

C. Zahtev za poništenjem presude upućen Vrhovnom sudu

Javni tužilac se žalio na presudu Kasacionom sudu. Istakao je da je s jedne strane zakon zaštitio čast kralja kao konkretnog fizičkog lica, nosioca sopstvene časti, predmeta krivičnog dela uvrede, a da je sa druge strane imao za cilj da obezbedi poštovanje simboličnog sadržaja institucije Krune kako je uspostavlja Španski ustav « koju reprezentuje šef države, simbol njenog jedinstva i trajnosti ». Težina krivičnog dela može se ustanoviti kada se uzme u obzir činjenica da je zakonodavac nastojao da obezbedi pojačanu zaštitu dostojanstvu kralja, i u poređenju sa drugim javnim oragnima vlasti (članovi 496 i 504 krivičnog zakonika). Pored toga nepovredivost kralja, proklamovana članom 56 § 3 Ustava, ukazuje na izuzetnu poziciju Krune u sistemu španskog Ustava iz 1978.g. Takav stav Ustava ukazuje na nesrazmernost ponižavajućih i uvredljivih izraza koje je izrekao podnosilac predstavke. Prema javnom tužiocu koji se više puta pozvao na praksu Evropskog suda, bilo je jasno da je kralj u tom momentu postupao u okviru svoje funkcije, kao osoba od javnog značaja, ali da ga to ne lišava prava na zaštitu časti. U tom smislu podseća da se članom 20 § 1 a) Ustava ne štiti takozvano pravo na nanošenje uvrede. Uostalom, povlačeći paralelu sa posebnom zaštitom koju na osnovučlana 10 § 2 Konvencije mora uživati sudska vlast, ocenio je da bi istu takvu zaštitu trebalo obezbediti šefu države, « simbolu jedinstva i trajnosti države » koji nije u političkoj igri - zaštitu od « razarajućih i neosnovanih napada » koje predstavljaju izjave podnosioca predstavke. Najzad, za javnog pravobranioca, te izjave bi se mogle okvalifikovati kao « govor mržnje » u smislu prakse Suda, imajući u vidu aktuelnu situaciju u pogledu terorističkih napada.
Dvema presudama od 31. oktobra 2005.g, Vrhovni sud, pod jedan, poništava presudu koju je doneo sud a quo pozivajući se na brojne slučajeve prakse Suda i, pod dva, osuđuje podnosioca predstavke na kaznu zatvora u trajanju od jedne godine, suspenziju pasivnog biračkog prava tokom trajanja kazne, i plaćanje troškova sudskog spora, kao krivično odgovornog počiniocakrivičnog dela teške uvrede kralja. Vrhovni sud je smatrao da su sporne izjave bile vrednosne ocene, a ne izražavanje činjenica. Te izjave, koje je sud a quo okvalifikovao kao « sramotne », izražavale su omalovažavanje kralja i institucije koju predstavlja, povređujući samu srž njegovog dostojanstva, pripisujući mu jednu od najtežih povreda zakona koje mogu postojati u pravnoj državi. Vršenje prava na slobodu izražavanja je dakle bilo protivno načelu srazmernosti, a ne neophodno, tako što je prevazišlo prag iznad kojeg se kritika može smatrati povređujućom ili neprijatnom. Vrhovni sud je takođe primetio da kontekst u kojem su date izjave nije ni na koji način izmenio njihovu uvredljivu prirodu. S jedne strane, pritužbe na loš tretman lica lišenih slobode u okviru operacije protiv časopisaEgunakarja bile su odbačene zbog nedostatka dokaza. S druge strane, pomenute izjave se nisu mogle tumačiti kao reakcija ili odgovor na političku debatu sa kraljem. Imajući u vidu težinu uvredljivih izjava i nameru podnosioca predstavke da ih učini javnim, Vrhovni sud je odredio kaznu od jedne godine zatvora.
Presudi Suda je bilo priključeno jedno izdvojeno mišljenje sudije P.A.I. On je smatrao da su date izjave bile političke prirode, imajući u vidu poslaničko svojstvo podnosioca predstavke i kontekst u kojem su formulisane, tj. kraljevu posetu Baskiji i stav predsednika Baskijske vlade u vezi sa tim. Poput Višeg suda pravde Baskije, sudija je smatrao da takve izjave ne dovode u pitanje privatni život ili ličnučast kralja, već da se odnose samo na njegovu institucionalnu ulogu komandanta oružanih snaga. One kralju ne pripisuju konkretne postupke torture, već objektivnu odgovornost šefa državnog aparata. Sudija je podsetio da su granice slobode izražavanja šire u odnosu na institucije, budući da one nisu nosioci časti,isključivog atributa neke osobe.

D. Amparo Žalba Ustavnom sudu

Podnosilac predstavke je izjavio amparo žalbu Ustavnom sudu. Pozvao se na kršenje svojih prava na slobodu izražavanja (član 20 § 1 a) Ustava) i na ideološku slobodu (član 16 Ustava).
Podnosilac predstavke smatra da presuda Vrhovnog suda nije pravilno stavila u ravnotežu suprotstavljena prava ; kontroverzne rečenice nisu sadržavale uvredljive ni ponižavajuće izraze ; pomenute izjave nisu bile prvenstveno upućene španskom kralju, već predsedniku Baskijske autonomne zajednice i, u svakom slučaju, odgovarale su realnosti i nisu se pozivale ni na privatan život ni na stav kralja. Takve izjave nisu nesrazmerne u kontekstu u kojem su izrečene, tj. prilikom srdačnog prijema koji je Baskijska vlada pružila španskom kralju po zatvaranju dnevnog lista Egunkarja, i u vezi sa tim zatvaranjem, zadržavanja više lica koja su izjavila, pred sudom kao i pred Baskijskim parlamentom, da su bila mučena.
Odlukom (auto) od 3. jula 2006, dostavljenom 11. jula 2006. Ustavni sud, zbog očiglednog nedostatka ustavne sadržine, proglašava neprihvatljivom žalbu amparo koju je izjavio podnosilac predstavke. Istovremeno napominje da pravo na slobodu izražavanja ne podrazumeva i pravo na uvredu. U tom smislu podseća da Ustav ne zabranjuje upotrebu izraza koji povređuju u svim okolnostima, ali da sloboda izražavanja ne štiti ponižavajuće izraze koji su, nezavisno od svoje istinitosti, uvredljivi, sramotni i nerelevantni za dato izražavanje stava ili informisanje.
Ova visoka sudska instanca ocenjuje da je stavljanje u ravnotežu različitih suprotstavljenih prava izvedeno na adekvatan način donošenjem presude Vrhovnog suda, kada je zaključio da postoji nesrazmernost spornih izjava, kako imajući uvidu javnost tog čina, javni interes odnosne teme (vršenje torture) tako i javni karakter osoba koje su predstavljale njihovu metu (jedan politički predstavnik i kralj). Ustavni sud smatra da je bilo teško negirati sramotni, ponižavajući i klevetnički karakter spornih izjava, čak i kada su upućene jednoj javnoj ličnosti. Takav zaključak je utoliko tačniji što se radi o kralju, koji kako kaže član 56 § 3 Ustava « ne podleže odgovornosti » i predstavlja « simbol jedinstva i trajnosti države ». U skladu sa svojom ulogom « arbitra i moderatora redovnog funkcionisanja institucija », kralj zauzima neutralan stav u političkoj debati, što podrazumeva da mu se duguje institucionalno poštovanje koje bi « po svom kvalitetu » bilo različito od onog koje se duguje drugim državnim institucijama. Ova visoka sudska instanca rekla je sledeće :

« (...) U jednom demokratskom sistemu, u kojem se priznaju sloboda ideologije i sloboda izražavanja, takve specifičnosti [figure kralja] ne izuzimaju kralja od svake kritike « u vršenju njegovih funkcija, ili zbog njih ili prilikom njih » (...) ; međutim, takva kritika ne sme upotrebiti to što mu je dodeljena javna vlast - što je nemoguće po Ustavu, kako je gore navedeno - kao izgovor za bezrazložno nanošenje uvrede njegovoj časti ili javnom ugledu ».

Najzad, Ustavni sud zaključuje da su izjave podnosioca predstavke, svojom očiglednoklevetničkom prirodom, jasno prevazišle ono što bi se moglo smatrati dopuštenim. Kao što je i Vrhovni sud rekao, te izjave su izražavale očigledan prezir prema kralju i instituciji koju njegova ličnost predstavlja, povređujući intimnu srž njegovog dostojanstva. Stoga takve izjave očigledno ne mogu potpasti pod zaštitu vršenja prava na slobodu izražavanja.

E. Izvršavanje kazne i naknadna dešavanja

Odlukom (auto) od 15. maja 2006, Viši sud pravde Baskije nalaže odlaganje izvršenja dosuđenekazne za tri godine. Po Vladi, odlaganje izvršenja je izrečeno 16. jula 2009.g.
8. juna 2007, pošto je Vrhovni sud potvrdio presudu od 27. aprila 2006, kojom ga Audiensija Nasionalosuđuje na izdržavanje petnaestomesečne kazne zatvora zbog zagovaranja terorizma, podnosilac predstavke biva lišen slobode.
U ovom momentu, podnosilac predstavke se nalazi u pritvoru u okviru drugih krivičnih postupaka.

II. RELEVANTNO DOMAĆE I MEĐUNARODNO PRAVO

A. DOMAĆE PRAVO

Relevantne odredbe Španskog ustava glase :

Član 14

« Svi Španci su jednaki pred zakonom, bez ikakve diskriminacije po osnovu rođenja, rase, pola, vere, mišljenja ili bilo kog drugog stanja ili lične ili socijalne okolnosti. »

Član 16

« 1. Osobama i zajednicama su zagarantovane ideološka, verska i sloboda veroispovesti, bez drugih ograničenja, u pogledu izražavanja tih sloboda, osim onih koje su neophodne za održavanje javnog reda koji štiti zakon. (...) »

Član 20

« 1. Priznaju se i štite sledeća prava :

a) slobodno izražavanje i širenje misli, ideja i stavova govorom, pismenim putem ili bilo kojim sredstvom reprodukcije ; (...)

2. Vršenje pomenutih prava ne može biti ograničeno nikakvim oblikom prethodne cenzure (...)

4. Pomenute slobode će biti ograničene poštovanjem prava priznatih u ovom poglavlju, odredaba zakona o primeni i, naročito, prava na čast, privatnost, sopstvenu sliku i zaštitu omladine i detinjstva. »

Član 56

« 1. Na čelu države je kralj, simbol njenog jedinstva i trajanja ; on je arbitar i moderator zakonitog funkcionisanja institucija ; najviši predstavnik države Španije u međunarodnim odnosima, posebno pred nacijama koje sa njom dele istorijsko zajedništvo, i obavlja one funkcije koje su mu izričito poverene Ustavom i zakonom.

(...)

3. Ličnost kralja Španije je nepovrediva i ne podleže odgovornosti. (...) »

Član 62

« Kraljeve nadležnosti su :

(...)

h) vrhovna komanda oružanim snagama (...).

i) vršenje prava na pomilovanje u skladu sa zakonom, bez mogućnosti opšteg pomilovanja (...) ».

Relevantne odredbe krivičnog zakonika (izmenjenog organskim zakonom br. 10/1995 od 23. novembra 1995.) su :

Član 208

« Uvreda je postupak ili izjava koja vređa dostojanstvo neke osobe šteteći njegovom ugledu ili samopoštavanju.

Krivičnim delom će se smatrati samo ona uvreda koja se po svojoj prirodi, dejstvu i kontekstu, može smatrati teškom (...) »

Član 209

« Teška uvreda javnog karaktera kažnjava se novčanom kaznom u dnevnim iznosima za šest do četrnaest meseci ili, u drugom slučaju, za tri do sedam meseci ».

Zaprećene kazne za krivično delo uvrede kralja, regulisano članom 490 krivičnog zakonika, su :

Član 490

« (...) 3. Svako ko uvredi ili okleveta kralja ili nekoga od njegovih predaka ili potomaka, njegovu suprugu kraljicu ili kraljičinog supruga, princa regenta ili nekog člana njegove porodice, ili princa prestolonaslednika Krune, u vršenju njegovih/njenih funkcija ili zbog njih ili prilikom njih, kazniće se kaznom zatvora od šest meseci do dve godine, kada su kleveta odnosno uvreda teške, ili novčanom kaznom u dnevnim iznosima za šest do dvanaest meseci ako nisu teške».

Pomenuta odredba se nalazi u Naslovu XXI knjige II krivičnog zakonika (« Krivična dela protiv Ustava ») i u poglavlju II tog Naslova (« Krivična dela protiv Krune »).

Članovi 496 i 504 krivičnog zakonika predviđajukrivično delo teške uvrede Parlamenta, Vlade i drugih državnih institucija. Ove odredbe nalaze se u Naslovu XXI knjige II krivičnog zakonika (« Krivična dela protiv Ustava ») i u poglavlju III istog naslova (« Krivična dela protiv državnih institucija i podele vlasti »).

Član 496

« Svako ko teško uvredi Kortes Henerales(Cortes Generales) [Poslanički kongres i Senat] ili zakonodavnu skupštinu neke Autonomne zajednice (...) biće kažnjen novčanom kaznom u dnevnim iznosima za dvanaest do osamnaest meseci (...) »

Član 504

« Svako ko teško okleveta, uvredi ili uputi tešku pretnju Vladi nacije, Generalnom savetu sudske vlasti, Ustavnom sudu, Vrhovnom sudu, Savetu vlade ili Višem sudu pravde neke autnomne zajednice biće kažnjennovčanom kaznom u dnevnim iznosima za dvanaest do osamnaest meseci (...) »

B. Dokumenti Saveta Evrope

U pogledu ove materije, prvenstveno je potrebno pozvati se na Deklaraciju o slobodi političke debate u medijima, koju je Komitet ministara usvojio 12. februara 2004. Ona glasi:

« Komitet ministara Saveta Evrope,

(...) Svestan da neki nacionalni pravni sistemi još uvek pružaju zakonske privilegije političkimličnostimai javnim funkcionerima protiv objavljivanja informacija i mišljenja o njima u medijima, što nije u skladu sa pravom na slobodu izražavanja i informisanja zagarantovanim članom 10. Konvencije ;

(...) II. Sloboda kritikovanja države ili javnih institucija

Država, vlada ili bilo koja druga institucija u oblasti izvršne, zakonodavne ili sudske vlasti može biti predmet kritike u medijima. Zbog svoje dominantne pozicije ove institucije kao takve ne bi trebalo da budu zaštićenekrivičnim zakonom od klevete ili uvredljivih izjava. Međutim, u slučajevima kada ove institucije uživaju takvu zaštitu, nju bi trebalo primenjivati na restriktivan način,izbegavajući u svakoj prilici njeno korišćenje da se ograniči sloboda kritikovanja. Pojedinci koji predstavljaju ove institucije ostaju i dalje zaštićeni kao individue.

(...) VI. Ugled političkih ličnosti i javnih funkcionera

Političkeličnosti ne bi trebalo da uživaju veću zaštitu ugleda i drugih prava nego drugi pojedinci i zbog toga nacionalno pravo ne bi trebalo da predviđa izricanje strožijih sankcija medijima kada kritikuju političkeličnosti. (...)

(...) VIII. Pravna sredstva protiv kršenja prava od strane medija

Političkeličnosti i javni funkcioneri trebalo bi da imaju pravo na pristup samo onim pravnim sredstvima protiv medija na koja imaju i privatna lica u slučaju kršenja njihovih prava od strane medija (...) Kleveta ili uvreda od strane medija ne bi trebalo da vodi izricanju zatvorske kazne, osim ukoliko ozbiljnost kršenja prava ili ugrožavanja kaznu čini apsolutno neophodnom i proporicionalnom, naročito kada je došlo do ozbiljnog kršenja drugih osnovnih prava putem kleveta ili uvredljivih izjava u medijima, poput govora mržnje ».

Pored toga, Rezolucija Parlamentarne skupštine br. 1577 (2007.) pod nazivom « Ka dekriminalizaciji klevete », glasi :

« (...) 11. [Skupština] sa velikom zabrinutošću konstatuje da brojne države članicepredviđaju zatvorske kazne za slučajeve klevete i da neke od njih i dalje istrajavaju u njihovom izricanju, kao što su na primer Azerbejdžan i Turska.

(...) 13. Stoga, Skupština smatra da bi zatvorske kazne za klevetu trebalo ukinuti bez odlaganja. Ona poziva upravo države čija zakonodavstva još uvekpredviđaju zatvorske kazne – mada ih one ne primenjuju u praksi - da ih bez odlaganja ukinu, kako države koje ih i dalje sprovode narušavajući na taj način javne slobode ne bi imale nikakav, iako neopravdan, izgovor.

(...) 17. Stoga, Skupština poziva države članice :

17. 1. Da bez odlaganja ukinu zatvorske kazne za klevetu ;

17. 2. Da pruže garancije protiv nezakonitog pribegavanja krivičnom gonjenju (...) ;

17. 3. Da u svom zakonodavstvu preciznije definišu koncept klevete, u cilju izbegavanja samovoljne primene zakona, i pružanja garancija da ćegrađansko pravo doneti delotvornu zaštitu dostojanstvu lica koje je predmet klevete ;

(...) 17. 6. Da će iz svog zakonodavstva koje se odnosi na klevetu izbaciti svaku pojačanu zaštitu javnih ličnosti, u skladu sa praksom Suda (...) ».

PRAVO

I. O NAVODNOM KRŠENJU ČLANA 10 KONVENCIJE

Podnosilac predstavke tvrdi da odluka Vrhovnog suda kojom je proglašen krivim za nanošenje teške uvrede kralju predstavlja neopravdanu povredu njegovog prava na slobodu izražavanja garantovanog članom 10 Konvencije koji glasi :

« 1. Svako ima pravo na slobodu izražavanja. Ovo pravo uključuje slobodu posedovanja sopstvenog mišljenja, primanja i saopštavanja informacija i ideja bez mešanja javne vlasti i bez obzira na granice. Ovaj član ne sprečava države da zahtevaju dozvole za rad televizijskih, radio i bioskopskih preduzeća.

2. Pošto korišćenje ovih sloboda povlači za sobom dužnosti i odgovornosti, ono se može podvrgnuti formalnostima, uslovima, ograničenjima ili kaznama propisanim zakonom i neophodnim u demokratskom društvu u interesu nacionalne bezbednosti, teritorijalnog integriteta ili javne bezbednosti, radi sprečavanja nereda ili kriminala, zaštite zdravlja ili morala, zaštite ugleda ili prava drugih, sprečavanja otkrivanja obaveštenja dobijenih u poverenju, ili radi očuvanjaautoriteta i nepristrasnosti sudstva. »

Vlada se suprotstavlja toj tezi.

A. O prihvatljivosti

Sud konstatuje da pomenuti osnov žalbe očigledno nije neosnovan u smislu člana 35 § 3 Konvencije. Takođe konstatuje da ne postoji nijedan drugi razlog neprihvatljivosti. Sud stoga smatra da ga treba proglasiti prihvatljivim.

B. O suštini

1. Argumentacije stranaka

a) Podnosilac predstavke

Podnosilac predstavke kao prvo tvrdi da odredba krivičnog zakonika (član 490 § 3 krivičnog zakonika) na kojoj se zasniva osuđujuća presuda protiv njega nije formulisana dovoljno precizno i jasno. To jest, pojačana zaštita iz člana 490 § 3 krivičnog zakonika navodno je zloupotrebljena u korist apsolutne zaštite ustavno-monarhističkog državnog uređenja,prevazilazeći zaštitučasti i dostojanstva individue. Za podnosioca predstavke, tako široko tumačenje pomenute odredbe ne može se smatrati « predviđenim zakonom » u smislu stava 2 člana 10.
Pored toga, mešanjem se navodno ne ostvaruje « legitimni cilj » u smislu stava 2, člana 10. Cilj mešanja je navodno da se na simboličannačin sankcioniše svako dovođenje u pitanje monarhije kao institucije, i samim tim, Ustava.
Podnosilac predstavke tvrdi da presuda protiv njega nije srazmerna željenom legitimnom cilju, kao ni « neophodna u demokratskom društvu ». Pozvao se na svoj lični status port-parola poslaničkog kluba boraca za nezavisnost Baskije i na posebne okolnosti ovog slučaja : zatvaranje baskijskih dnevnih novina Egunkarja i uzbuđenost koja se javila u okviru baskijske zajednice povodom tvrdnji da je došlo do torture osoba privedenih tokom te operacije. On se u svojim tvrdnjama, navodno, bavio pitanjem od javnog interesa, konkretno primenom torture od strane španskih snaga bezbednosti u okviru borbe protiv terorizma, što je praksa koju navodno potvrđuju brojni međunarodni mehanizmi za zaštitu ljudskih prava. Što se tiče argumenata Vrhovnog suda prema kojima bi njegovi navodi bili neosnovani s obzirom na odbacivanje tužbi za navodnu torturu, podnosilac predstavke smatra, s jedne strane, da nije mogao, kada je davao svoje izjave, biti upoznat sa ishodom krivične istrage koja se odvijala nekoliko meseci nakon događaja, i s druge strane, da ne postoji nikakva pravosnažna odluka u vezi sa odbacivanjem pomenutih tužbi. U tom smislu, podnosilac predstavke navodi, pozivajući se na presudu Martinez Sala i drugi protiv Španije (br. 58438/00, § 160, 2. novembar 2004.), da su u Španiji mnoge tužbe za torturu odbačene kao neosnovane i to bez vođenja ikakve ozbiljnije istrage. Pored toga, monarh je navodno pomilovao, na osnovu španskog Ustava, brojne pripadnike snaga bezbednosti Španije osuđene za torturu. Zainteresovani kao primer navodi odluku Komiteta Ujedinjenih nacija protiv torture u predmetu Kepa Urra Guridi protiv Španije.U tom kontekstu bi trebalo shvatiti sporne izjave podnosioca predstavke koji je navodno prilikom hapšenja u julu 1987. i sam bio žrtva torture.
Pored toga, pozivajući se na praksu Suda iz oblasti uvrede šefa države (Colombani i ostali protiv Francuske, br. 51279/99, §§ 66-69, CEDH 2002-V ; Pakdemirli protiv Turske, br. 35839/97, §§ 51-52, 22 februar 2005.), podnosilac predstavke smatra da režim pojačane zaštite Krune španskim krivičnim pravom nije kompatibilan sa članom 10 Konvencije. Dok se za obične pojedince i ostale institucije uvreda mora okvalifikovati kao teška da bi došlo do krivičnog gonjenja, za Krunu je dovoljno i kažnjivo postojanje obične uvrede. Samo je teška uvreda Krune kažnjiva kaznom strogog zatvora (od šest meseci do dve godine), dok po opštem pravu i za druge institucije teška uvreda povlači kaznu preinačenu u novčanu. Pomenute odredbe dakle Kruni obezbeđuju « preteranu privilegiju koja se ne može pomiriti sa današnjom političkom praksom i koncepcijama » (već navedeni Colombani i drugi, § 68). Podnosilac predstavke se poziva na razvoj zakonodavstva u državama članicama Saveta Evrope, u kojima postoji široka tendencija da se napadi na suverena regulišu opštim pravom. Tako, optužba za krivično delo uvrede kralja ne bi ni trebalo da postoji kao mera u jednom demokratskom društvu, utoliko pre što bi optužba za krivično delo klevete i uvrede trebalo da bude dovoljna svakom šefu države ili monarhu da sankcioniše izjave koje predstavljaju napad na njegovu čast.
Što se tiče srazmernosti pomenute sankcije, podnosilac predstavke ističe da je na osnovu izrečene kazne koja je postala izvršna pošto je Vrhovni sud potvrdio osuđujuću presudu iz 2006. za zagovaranje terorizma, bio u zatvoru od 8. juna 2007. do 30. avgusta 2008. Pozivajući se na praksu Suda prema kojoj kazna zatvora u ustanovi zatvorenog tipa izrečena za povredu zakona u okviru političke debate nije kompatibilna sa slobodom izražavanja izuzev u vanrednim okolnostima (Feridun Yazar protiv Turske, br. 42713/98, § 27, 23. septembar 2004.), on smatra da ništa u njegovom slučaju nije bilo takvo da opravda ovakvu kaznu, koja je prema njegovom mišljenju očigledno nesrazmerna željenom cilju. Najzad, tvrdi da kralj nije pretrpeo nikakvu štetu i primećuje da nije pokrenut nikakav građanski postupak.
Vlada smatra da izjave podnosioca predstavke nanose veliku štetu časti bilo koje osobe protiv koje bi bile uperene, uključujući naravno i kralja. Okvalifikovati neko lice kao mučitelja isto je kao i reći da to lice krši osnovne vrednosti društva čiji je deo i podstaći negativno mišljenje u vezi sa njegovim dostojanstvom i čašću, utoliko pre što je u ovom slučaju lice na meti izjava imalo posebnu obavezu poštovanja i navođenja drugih da poštuju pomenute suštinske vrednosti.
Vlada tvrdi da su španski sudovi ispravno uzeli u obzir praksu Suda iz ove oblasti. U tom smislu podseća da praksa Ustavnog suda priznaje značajslobode izražavanja kao suštinske garancije slobodnog javnog mnenja neraskidivo vezane za demokratski pluralizam. Međutim, pravo na slobodu izražavanja ne štiti, po njegovom mišljenju, navodno pravo na vređanje, i dakle isključuje iz svog polja primene uvredljive izraze koji su nerelevantni i nepotrebni za izražavanje odnosnog mišljenja ili informacija. Pozivajući se na praksu Suda (Lingens protiv Austrije, 8. jul 1986, serija A br. 103), Vlada ističe da, iako su prihvatljive granice kritike šire kada se radi o javnim ličnostima, njihov ugled takođe treba da bude zaštićen u smislu člana 10 § 2 Konvencije, čak i kada zainteresovani ne postupa u okviru svog privatnog života.
Vlada podvlači posebnu institucionalnu poziciju koju španski kralj zauzima prema Španskom ustavu, podsećajući da on ne podleže nikakvoj odgovornosti i da njegov ustavni status neutralnosti u političkoj debati nalaže da mu se ukaže institucionalno poštovanje, koje se po svom « kvalitetu » razlikuje od onog koje se ukazuje drugim državnim institucijama.
Vlada smatra da se, i pored toga što kritika španskog kralja od strane nekog regionalnog poslanika može biti šira, ne može prihvatiti da Španski ustav ili Konvencija priznaju pravo na uvredu, čime bi se povredilo dostojanstvo njegove ličnosti. Poput španskih sudova, ona smatra da sporno mešanje nije predstavljalo antimonarhističku ideologiju podnosioca predstavke, već konkretne izraze koji prevazilaze legitimno vršenje prava na slobodu izražavanja u cilju povrede prava na dostojanstvo kralja. Uzaključku Vlada tvrdi da su španski sudovi veoma obilno potkrepili osudu podnosioca predstavke, u svetlu konteksta predmeta.

b) Vlada

2. Ocena Suda

Sud smatra da nema kontroverze između strana u pogledu toga da osuđujuća presuda podnosioca predstavke predstavlja « mešanje javne vlasti » u njegovo pravo na slobodu izražavanja. Takvo mešanje krši Konvenciju ukoliko ne ispunjava uslove iz paragrafa 2 člana 10. Potrebno je dakle utvrditi da li je to mešanje bilo « propisano zakonom », podstaknuto jednim legitimnim ciljem ili više njih u smislu pomenutog paragrafa i « neophodno u demokratskom društvu » kako bi ispunilo pomenute uslove.

a) « Propisano zakonom »

Sud konstatuje da je zakonski osnov osuđujuće presude protiv podnosioca predstavke bio član 490 § 3 krivičnog zakonika, kojim se sankcioniše uvreda kralja. U pogledu pitanja da li je ta odredba korišćena od strane sudova u nižoj instanci u cilju zaštite monarhističkog režima, kao što sugeriše podnosilac predstavke, do tačke smanjivanja predvidljivosti pomenute pravne norme, Sud se zapravo vezuje za zaključkedomaćih sudova o relevantnosti i dovoljnosti osnova kojima su opravdali sporno mešanje u pravo na slobodu izražavanja podnosioca predstavke ; Sud će ga shodno tome preispitati u okviru ocene njegove « neophodnosti ».
Sud zaključuje da je sporno mešanje bilo « propisano zakonom » u smislu paragrafa 2, člana 10 Konvencije.

b) Legitimni cilj

Prema Sudu, do mešanja je došlo u cilju postizanja jednog od ciljeva nabrojanih u članu 10 § 2 « zaštite ugleda ili prava drugih », u ovom slučaju španskog kralja.

c) « Neophodno u demokratskom društvu »

i. Opšta načela

Sloboda izražavanja predstavlja jedan od suštinskih temelja demokratskog društva, jedan od glavnih uslova za njegovo napredovanje i razvoj svake jedinke. Uz rezervu stava 2 člana 10, ona važi ne samo za « informacije » ili « ideje » koje se rado prihvataju ili smatraju bezbednim ili nas ostavljaju ravnodušnim, već i za one koje povređuju, šokiraju ili zabrinjavaju : to nalažu pluralizam, tolerancija i otvorenost duha bez kojih nema « demokratskog društva » (Handyside protiv Ujedinjenog kraljevstva, 7. decembar 1976, § 49, serija A n^o 24, Lindon, Otchakovsky-Laurens i July protiv Francuske [GC], n^os 21279/02 et 36448/02, § 45, CEDH 2007-XI, i Verein gegen Tierfabriken Schweiz (VgT) protiv Švajcarske (n^o 2) [GC], n^o 32772/02, § 96, CEDH 2009-...). Ta sloboda, kako je posvećuječlan 10, ima i određene izuzetke koji ipak nalažu jedno uže tumačenje, s tim što se potreba njenog sužavanja mora dokazati na uverljiv način.
Pridev « neophodno », u smislu člana 10 § 2, podrazumeva « imperativnu socijalnu potrebu ». Države ugovornice uživaju određenu slobodu procene prilikom utvrđivanja da li ta potreba postoji, međutim ta sloboda je podvrgnuta evropskoj kontroli koja se odnosi kako na zakon tako i na odluke u kojima se primenjuje, čak i kada te odluke donose nezavisni sudovi. Sud je dakle nadležan da u krajnjoj instanci odluči da li se neka «restrikcija» ne kosi sa slobodom izražavanja zagarantovanom članom 10.

Nije zadatak Suda, kada vrši pomenutu kontrolu, da postupa umesto domaćih nadležnih sudova, već da iz ugla člana 10 proveri odluke donete na osnovu njihove slobodne procene. Iz toga ne proističe da se Sud mora ograničiti samo na proveru da li je tužena država iskoristila to ovlašćenje savesno, brižljivo i razumno, već mora razmatrati sporno mešanje u svetlu celokupnog predmeta kako bi utvrdio da li je bilo « srazmerno postizanju legitimnog cilja » i da li su pravni osnovi na koje su se pozvale nacionalne vlasti da bi opravdale to mešanje « relevantni i dovoljni ». Sud,čineći to, mora da se uveri da su domaće vlasti primenile pravila koja odgovaraju načelimaposvećenimčlanom 10 i to, štaviše, bazirajući se na prihvatljivoj proceni relevantnih činjenica. (videti, među mnogim drugim, presude Mamère protiv Francuske, n^o 12697/03, § 19, CEDH 2006-XIII, i već navedenu Lindon, Otchakovsky-Laurens i July, § 45).

Član 10 § 2 ne ostavlja ni malo mesta za sužavanje slobode izražavanja u oblasti političkih govora i debata – u kojima sloboda izražavanja ima najviši značaj – ili kod pitanja od opšteg interesa. Dragocena za svakog, sloboda izražavanja je ipak najdragocenija za narodne predstavnike ; oni predstavljaju svoje birače, prenose njihovu zabrinutost i štite njihove interese. U skladu sa tim, mešanje u slobodu izražavanja nekog poslanika nalaže Sudu obavezu da izvrši najstriktniju moguću kontrolu (Castells protiv Španije, 23. april 1992, § 42, serija A n^o 236).

Pored toga, prihvatljive granice kritike su šire kada se ona odnosi na nekog političara, koji je meta kritike u tom svom svojstvu, nego kada je to običan pojedinac : za razliku od njega, političar neizbežno i svesno svoje radnje i postupke izlaže brižljivoj kontroli kako novinara tako i velikog dela građanstva ; stoga mora pokazati i veću toleranciju (već navedeni Lingens, § 42, Vides Aizsardzības Klubs protiv Letonije, n^o 57829/00, § 40, 27. maj 2004, i Lopes Gomes da Silva protiv Portugalije, n^o 37698/97, § 30, CEDH 2000-X). On svakako ima pravo na zaštitu sopstvenog ugleda, čak i izvan okvira privatnog života, ali imperativi te zaštite moraju da se stave u ravnotežu sa interesima slobodnog diskutovanja političkih pitanja, s obzirom da se izuzeci od slobode izražavanja moraju uže tumačiti (videti naročitoveć navedenu presudu Pakdemirli, § 45, i Artun i Güvener protiv Turske, n^o 75510/01, § 26, 26. jun 2007). Što se tiče javnih službenika, Sud takođe priznaje da prihvatljive granice kritike koja se njima upućuje moraju biti šire nego što je to slučaj sa kritikom koja se upućujeobičnimpojedincima, iako se na njih ne mogu primeniti isti kriterijumi kao na političare (Janowski protiv Poljske [GC], n^o 25716/94, § 33, CEDH 1999-I).

ii. Primena gorenavednih načela

Sud kao prvo primećuje da je podnosilac predstavke bez ikakve sumnje govorio u svom svojstvu izabranog lica i port-parola jednog poslaničkog kluba, te da su njegove izjave predstavljale neku vrstu političkog govora (već navedena presuda Mamère, § 20). S druge strane, govor podnosioca predstavke odnosio se na jedno pitanje od javnog interesa za Baskiju, tj. na prijem koji je šef baskijske vlade upriličio španskom kralju prilikom njegove zvanične posete Baskiji od 26. februara 2003. u kontekstu zatvaranja novina na baskijskom jeziku Egunkarja i stavljanja u pritvor njegove uprave nekoliko dana ranije, kao i tužbe zbog lošeg tretmana koju su ovi poslednji obelodanili. Izjave podnosioca predstavke stoga potpadaju pod debatu o pitanjima od javnog interesa. Slobodna procena kojom su vlasti raspolagale prilikom utvrđivanja da li je postojala « neophodnost » izrečene kazne protiv podnosioca predstavke bila je samim tim posebno sužena (videti, mutatis mutandis, već navedenu presudu Mamère, § 20).
Sud sada mora preispitati motive koji su domaće sudove naveli da donesu sporne odluke, kako bi utvrdio da li su oni bili dovoljni i relevantni za donošenje osuđujuće presudu protiv podnosioca predstavke po osnovu navedenog legitimnog cilja, tj. zaštite ugleda španskog kralja. Vrhovni sud, koji je poništio oslobađajuću presudu Višeg suda pravde Baskije, osudio je podnosioca predstavke na jednogodišnju zatvorsku kaznu za tešku uvredu kralja. Smatrao je da je direktna meta spornih izjava bio španski kralj kao osoba i institucija koju on otelotvoruje, kao i da te izjave prevazilaze granice prihvatljive kritike.
Što se tiče termina koje je upotrebio podnosilac predstavke domaći sudovi su smatrali da su oni bili sramotni, ponižavajući i klevetnički, u meri u kojoj šefu države pripisuju « jednu od najtežih manifestacija zločinačkog ponašanja u pravnoj državi », tj. torturu (« nadređenimučiteljima », « zaštitnik torture » i « koji nameće svoj monarhistički režim našem narodu putem torture i nasilja »). Sud u pogledu toga podseća da je potrebno napraviti razliku izmeđučinjeničnih izjava i vrednosnih sudova. Ako se materijalnost činjenica može dokazati, tačnost ovih drugih ne može biti predmet dokazivanja ; zahtev da se utvrdi istinitost vrednosnih sudova nije ostvarljiv i nanosi povredu samoj slobodi mišljenja, koja je suštinski deo prava zagarantovanog članom 10. Kvalifikacija neke izjave kao činjenične ili kao vrednosnog suda podleže pak prvenstveno slobodnoj proceni domaćih vlasti, konkretno domaćih sudova. Pored toga, čak i kada neka izjava predstavlja vrednosni sud, mora biti zasnovana na dovoljnom činjeničnom osnovu, bez kojeg bi bila preterana (videti, na primer, već navedenu presudu Lindon, Otchakovsky-Laurens i July, § 55). Sud takođe navodi da je potreba da se iznesu činjenice na kojima se zasniva neki vrednosni sud manje rigorozna kada je javnost već uopšteno upoznata sa tim činjenicama (Feldek protiv Slovačke, n^o 29032/95, § 86, CEDH 2001-VIII).

U ovom slučaju, Sud primećuje da je Vrhovni sud izjavio u svojoj presudi da su sporne izjave bile vrednosni sudovi, a ne iznošenje činjenica. Vrhovni sud je ipak smatrao da kontekst u kojem su izjave date ne može opravdati njihovu težinu, s obzirom na činjenicu da su tužbe rukovodstva novina Egunkarja za navodno mučenje bile odbačene usled nedostatka dokaza. Sud ističe da su izjave podnosioca predstavke imale dovoljnu vezu sa navodima o lošem tretmanu koje je javno izneo glavni urednik novina Egunkarja u momentu puštanja na slobodu. Sud takođeprimećuje da su se formulacije koje je upotrebio podnosilac predstavke mogle shvatiti kao deo šire javne debate o odgovornosti snaga državne bezbednosti za slučajeve lošeg tretmana.

Baveći se samim izrazima, Sud prihvata da je govor koji je koristio podnosilac predstavke mogao biti smatran provokativnim. Međutim, iako je tačno da svaki pojedinac koji se uključio u javnu debatu od opšteg interesa, kao podnosilac predstavke u ovom slučaju, ima obavezu da ne prevaziđeodređene granice u pogledu, posebno, poštovanja ugleda i prava drugoga, ipak mu je dozvoljeno da pribegne određenoj dozi preterivanja, odnosno provokacije, tj. da donekle bude neumeren u svojim rečima(već navedena presuda Mamère, § 25). Sud primećuje da iako određenereči iz govora podnosioca predstavke stvaraju jednu od najnegativnijih slika o kralju kao instituciji i time pripovedanju daju neprijateljsku konotaciju, ipak ne pozivaju na upotrebu sile, a ne radi se ni o govoru mržnje, što je u očima Suda suštinski elemenat za razmatranje (videti, a contrario, Sürek protiv Turske(n^o 1) [GC], n^o 26682/95, § 62, CEDH 1999-IV). Uostalom, Sud primećuje da domaći sudovi kao ni Vlada nisu naveli podstrekavanje na nasilje ili govor mržnje kao motive za osuđujuću presudu protiv podnosioca predstavke.

Sud pored ostalog vodi računa i o činjenici da se radilo o usmenim tvrdnjama izrečenimna konferenciji za štampu, što za podnosioca predstavke znači da ih nije mogao preformulisati, doterati ili povući pre objavljivanja (Fuentes Bobo protiv Španije, n^o 39293/98, § 46, 29. februar 2000, i Birol protiv Turske, n^o 44104/98, § 30, 1. mart 2005).

Sud potom konstatuje da su domaći sudovi donošenje osuđujuće presude protiv podnosioca predstavke utemeljili na članu 490 § 3 krivičnog zakonika - odredbi koja za šefa države predviđa viši nivo zaštite od širenja informacija ili mišljenja koja se na njih odnose u odnosu na druga lica (zaštićena opštim režimom uvrede) ili institucije (kao što su Vlada ili Parlament), i koja predviđa oštrije kazne za autore uvredljivih izjava (videti gornje paragrafe 27-29). U tom smislu, Sud je već izjavio da pojačana zaštita putem specijalnog zakona iz oblasti uvrede, nije, u principu, u skladu sa duhom Konvencije. U svojoj gorenavedenoj presudi, Colombani i ostali, Sud je preispitao član 36 umeđuvremenu ukinutog francuskog zakona od 29. jula 1881, koji se odnosio na uvrede nanete stranim šefovima država i diplomatskim predstavnicima. Smatrao je da se članom 36 zakona iz 1881. šefovima stranih država daje nesamerljiva privilegija, sklanjajući ih od kritike samo iz razloga njihove funkcije ili statusa, što nije moglo da bude u ravnoteži sa političkom praksom i koncepcijama današnjice. Zaključio je dakle da je baš režim derogacije u pogledu zaštite koji član 36 Zakona predviđa za strane šefove država ugrožavao slobodu izražavanja, a ne pravo koje je ovima poslednjima dato da sankcionišu povrede svoje časti u pravnim uslovima koji se priznaju bilo koje licu (već navedena presuda Colombani i ostali, § 69). U svojoj prethodno navedenoj presudi Artun i Güvener, Sud je ocenio da ono što je bilo navedeno u presudi Colombani i ostali, u vezi sa stranim šefovima država, važi utoliko pre što se radi o interesu neke države da zaštiti ugled sopstvenog šefa države : takav interes ne može opravdati davanje privilegije ili specijalne zaštite tom šefu države u odnosu na pravo na informisanje i izražavanje mišljenja u vezi sa njim (već navedena presuda Artun i Güvener, § 31 ; takođe videti u vezi sa pojačanom zaštitom predsednika republike u građanskom pravu, već navedena pr. Pakdemirli, § 52).
Sud smatra da načela koja proističu iz njegove sopstvene sudske prakse u ovoj oblasti, i pored postojećih razlika u odnosu na režim republike kakav postoji u Turskoj, u teoriji isto tako vrede i za monarhistički režim koji postoji u Španiji, u kojem kralj zauzima jedinstveno institucijalno mesto, našta podseća i Vlada. Zapravo, u gorenavedenom postupku Pakdemirli, veća zaštita predsednika republike povezana je i sa činjenicom što je osobi na toj funkciji oduzet status političara te ima status državnika (već navedena presuda Pakdemirli, § 51). Sud smatra da činjenica da kralj ima neutralnu poziciju u političkim debatama, poziciju arbitra i simbola jedinstva države, ne sme da ga zakloni od svake kritike u vršenju njegovih zvaničnih funkcija ili – kao u ovom slučaju- kao predstavnika države, čiji je simbol, a posebno kritike onih koji legitimno osporavaju ustavne strukture te države, uključujući i njen monarhistički režim. Sud primećuje u pogledu toga da je Viši sud pravde Baskije, koji je oslobodio optužbe podnosioca predstavke u prvoj instanci, podsetio da kritika ustavne institucije nije izuzeta od prava na slobodu izražavanja (gornji paragraf 13). Sud je dužan da istakne da upravo kad se iznose ideje koje povređuju, šokiraju i osporavaju ustanovljeni poredak - sloboda izražavanja biva najdragocenija (Women On Waves i ostali protiv Portugalije, n^o 31276/05, § 42, CEDH 2009-...). Pored toga, smatra da činjenica da kralj « ne podleže odgovornosti » na osnovu Španskog ustava, konkretno na krivičnom planu, ne može sama po sebi predstavljati prepreku slobodnoj debati o njegovoj eventualnoj institucionalnoj odnosno simboličkoj odgovornosti na čelu države, u granicama poštovanja njegovog ugleda kao osobe.
U vezi sa tim, Sud smatra da sporne izjave u ovom slučaju nisu dovele u pitanje kraljev privatan život ili njegovu ličnučast (videti, a contrario, Standard Verlags GmbH protiv Austrije (n^o 2), n^o 21277/05, 4. jun 2009, predmet u kojem su preisptivani intimni aspekti privatnog života austrijskog predsednika ; takođe videti Von Hannover protiv Nemačke, n^o 59320/00, § 64, CEDH 2004-VI), i da nisu predstavljale bezrazložan lični napad na njega kao osobu (videti, a contrario, već navedenu pr. Pakdemirli, § 46). Sud takođeprimećuje da su prema Višem sudu pravde Baskije izjave podnosioca predstavke bile izrečene u javno-političkom kontekstu, koji nije povezan sa « krajnjim jezgrom dostojanstva osobe » (gornji paragraf 14). Pored toga Sud primećuje da te izjave isto tako ne dovode u pitanje način na koji je kralj obavljao svoje zvanične dužnosti u nekom posebnom domenu i ne pripisuju mu bilo kakvu ličnu odgovornost za vršenje nekog konkretnog krivičnog dela. Formulacije koje je podnosilac predstavke upotrebio imale su za metu isključivo institucionalnu odgovornost kralja kao šefa i simbola državnog aparata i snaga koje su, po rečima podnosioca predstavke, mučile rukovodstvo novina Egunkarja.
Najzad, što se tiče kazne, iako je u potpunosti legitimno da državne institucije kao garanti institucionalnog javnog poretka budu zaštićene od strane nadležnih vlasti, dominantna pozicija na kojoj se te institucije nalaze nalaže vlastima da budu uzdržane u upotrebi krivičnog gonjenja (videti, mutatis mutandis, već navedenu presudu Castells, § 46 ; takođe videti dokumente Saveta Evrope, u gornjim stavovima 30 i 31 ). Sud u vezi sa tim ističe da su priroda i težina propisanih kazni takođe elementi koje treba uzeti u obzir prilikom odmeravanja « srazmernosti » mešanja. On primećuje posebnu oštrinu izrečene kazne : podnosilac predstavke je bio osuđen na jednogodišnju zatvorsku kaznu. Presuda kojom je osuđen za krivično delo podrazumevala je i suspenziju pasivnog glasačkog prava za vreme trajanja kazne, uprkos tome što je političar.
Sud je već bio zauzeo stav da, iako su za određivanje kazne u principu zaduženi domaći sudovi, kazna zatvora propisana za povredu zakona u domenu političkog govora nije kompatibilna sa slobodom izražavanja zagarantovanom članom 10. Konvencije osim u vanrednim okolnostima, upravo kada su druga suštinska prava teško povređena, kao na primer u slučaju širenja govora mržnje ili podstrekavanja na nasilje (Bingöl protiv Turske, n^o 36141/04, § 41, 22. jun 2010 ; takođe videti, mutatis mutandis, Cumpănă i Mazăre protiv Rumunije [GC], n^o 33348/96, § 115, CEDH 2004-XI). On u tom smislu upućuje na smernicu koju su Savet ministara i Parlamentarna skupština Saveta Evrope dali u svojim dokumentima u vezi sa zatvorskom kaznom u domenu političkog govora (gornji paragrafi 30 i 31).
Ništa u okolnostima ovog slučaja, u kojem su sporne izjave date u kontekstu debate o jednom pitanju od legitimnog javnog interesa, nije bilo takvo da može opravdati nametanje ovakve zatvorske kazne. Takva sankcija, po samoj svojoj prirodi, neizbežno proizvodi odvraćajuće dejstvo, bez obzira na to da li je za podnosioca predstavke bilo određeno uslovno izdržavanje kazne. Iako je takva mera mogla da olakša situaciju podnosioca predstavke njom se ipak ne bi brisala presuda ni trajne posledice svega što se upisuje u kaznenu evidenciju (videti, mutatis mutandis, već navedenu presudu Artun i Güvener, § 33, i Martchenko protiv Ukrajine, n^o 4063/04, § 52, 19. februar 2009).
Kada se sagleda prethodno rečeno,čak i ako pretpostavimo da se razlozi koje navode domaći sudovi mogu prihvatiti kao relevantni, oni ipak nisu dovoljni da dokažu da je pomenuto mešanje bilo « neophodno u demokratskom društvu ». Uprkos slobodnoj proceni koja je data domaćim vlastima, Sud smatra da osuđujuća presuda podnosioca predstavke nije u srazmeri sa ciljem koji je trebalo postići.
Stoga se konstatuje kršenje člana 10 Konvencije.

II. O NAVODNOM KRŠENJU ČLANA 14 U SADEJSTVU SA ČLANOM 10 KONVENCIJE

Podnosilac predstavke smatra da je bio žrtva diskriminacije zasnovane na njegovom političkom mišljenju i njegovoj funkciji port-parola Baskijskog pokreta za nezavisnost. On se poziva na član 14 Konvencije u sadejstvu sa njenim članom 10. Član 14 glasi :

Član 14

« Uživanje prava i sloboda predviđenih u ovoj Konvenciji obezbeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno poreklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status. »

Sud ističe da je ovaj osnov žalbe povezan sa gore razmatranim osnovom i da se takođe mora proglasiti prihvatljivim.
U pogledu konstatacije koja se odnosi na član 10 Konvencije (gornji stav 62), Sud smatra da nema potrebe da se odvojeno razmatra osnov formulisan na polju člana 14 u sadejstvu sa članom 10 (videti, između ostalog, već navedenu presudu Bingöl, § 44).

III. O PRIMENI ČLANA 41 KONVENCIJE

Na osnovu člana 41 Konvencije,

« Kada Sud utvrdi prekršaj Konvencije ili protokola uz nju, a unutrašnje pravo Visoke strane ugovornice u pitanju omogućava samo delimičnu odštetu, Sud će, ako je to potrebno, pružiti pravično zadovoljenje oštećenoj stranci. »

A. Materijalna šteta

Podnosilac predstavke traži 78 586 evra (EUR) za navodno pretrpljenu materijalnu štetu. On tvrdi da ta suma odgovara stvarnoj šteti nastaloj kao direktna posledica navedenog kršenja, konkretno zbog neisplaćene naknade na ime njegove poslaničke funkcije tokom boravka u zatvoru od 8. juna 2007. do 30. avgusta 2008.
Vlada osporava taj zahtev.
Ne uočavajućiuzročnoposledičnu vezu između konstatovanog kršenja i tražene materijalne odštete, Sud odbacuje pomenuti zahtev.

B. Nematerijalna šteta

Podnosilac predstavke traži 30 000 EUR za navodno pretrpljenu nematerijalnu štetu.
Vlada smatra da je tražena suma preterana.
Sud smatra da je podnosilac predstavke zbog konstatovanog kršenja, pretrpeo nematerijalnu štetu koja se ne može ispraviti običnom konstatacijom kršenja izrečenom od strane Suda. Pravičnopresuđujujući, kao što to nalaže član 41 Konvencije, Sud dosuđuje podnosiocu predstavke sumu od 20 000 EUR za pretrpljenu nematerijalnu štetu.

C. Sudski i ostali troškovi

Podnosilac predstavke takođe traži 3 000 EUR na ime sudskih i ostalih troškova.
Vlada osporava taj zahtev.
U konkretnom slučaju,imajući u vidu dokumente koje poseduje i svoju praksu, Sud smatra da razumna suma za postupak pred sudom iznosi 3 000 EUR i dosuđuje je podnosiocu predstavke.

D. Zatezna kamata

Sud smatra da je primereno da se zatezna kamatna stopa obračuna prema najnižoj kamatnoj stopi Evropske centralne banke, uvećanoj za tri procentna poena.

IZ TIH RAZLOGA SUD JEDNOGLASNO,

Proglašava predstavku prihvatljivom ;
Izriče da je došlo do povrede člana 10 Konvencije ;
Izriče da nema osnova da se slučaj razmatra u svetlu člana 14 Konvencije ;
Izriče

a) da je tužena država dužna da isplati podnosiocu predstavke, u roku od tri meseca računajući od dana kada će ova presuda postati pravosnažna, u skladu sa članom 44 § 2 Konvencije, sledeće sume :

i. 20 000 EUR (dvadeset hiljada evra) na ime nematerijalne štete ;

ii. 3 000 EUR (tri hiljade evra) na ime sudskih i ostalih troškova ;

iii. svaki iznos koji može biti dugovan na ime poreza na pomenute sume ;

b) da će od isteka navedenog roka do isplate, ti iznosi biti uvećani prostom kamatom po stopi koja je jednaka najnižoj kamatnoj stopi Evropske centralne banke za taj period, uvećanoj za tri procentna poena;

Odbacuje preostali deo zahteva za pravičnim zadovoljenjem.

Sačinjeno na francuskom jeziku, a potom otpravljeno u pismenom obliku 15. marta 2011, u skladu sa pravilom 77 §§ 2 i 3 Poslovnika Suda.

Santjago Kesada Hosep Kasadeval

Sekretar Predsednik

___________________________________
Prevod presude preuzet sa https://hudoc.echr.coe.int/

Ovaj prevod je nastao uz podršku Fiducijarnog fonda za ljudska prava Saveta Evrope www.coe.int/humanrightstrustfund.

THIRD SECTION

CASE OF OTEGI MONDRAGON v. SPAIN

(Application no. 2034/07)

JUDGMENT

STRASBOURG

15 March 2011

FINAL

15/09/2011

This judgment has become final under Article 44 § 2 of the Convention.

In the case of Otegi Mondragon v. Spain, The European Court of Human Rights (Third Section), sitting as a Chamber composed of:

Josep Casadevall, President,
Corneliu Bîrsan,
Alvina Gyulumyan,
Ján Šikuta,
Luis López Guerra,
Nona Tsotsoria,
Mihai Poalelungi, judges,
and Santiago Quesada, Section Registrar,

Having deliberated in private on 8 March 2011,

Delivers the following judgment, which was adopted on that date:

PROCEDURE

1. The case originated in an application (no. 2034/07) against the Kingdom of Spain lodged with the Court under Article 34 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (“the Convention”) by a Spanish national, Mr Arnaldo Otegi Mondragon (“the applicant”), on 5 January 2007.

2. The applicant was represented by Mr D. Rouget and Ms J. Goirizelaia Ordorika, lawyers practising in Saint-Jean-de-Luz and Bilbao respectively. The Spanish Government (“the Government”) were represented by their Agent, Mr I. Blasco, Head of the Legal Department for Human Rights, Ministry of Justice.

3. The applicant alleged that the decision of the Supreme Court finding him guilty of serious insult against the King of Spain amounted to an unjustified infringement of his right to freedom of expression under Article 10 of the Convention.

4. On 27 November 2008 the President of the Third Section decided to give notice of the application to the Government. It was also decided to rule on the admissibility and merits of the application at the same time (Article 29 § 1 of the Convention).

5. On 7 June 2009 the applicant requested the Court to hold a public hearing. The Court examined the request. In view of the information available to it, it decided that no hearing was necessary.

THE FACTS

I. THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE

6. The applicant was born in 1956. At the time the application was lodged he lived in Elgoibar (Gipuzkoa).

7. At the time of the events, the applicant was spokesperson for Sozialista Abertzaleak, a left-wing Basque separatist parliamentary group in the Parliament of the Autonomous Community of the Basque Country.

A. Background to the case

8. On 21 February 2003, following an order issued by central investigating judge no. 6 of the Audiencia Nacional, the premises of the daily newspaper Euskaldunon Egunkaria were searched and then closed, on account of the newspaper’s alleged links with the terrorist organisation ETA. Ten persons were arrested, including the newspaper’s senior managers (members of the board and the editor-in-chief). After spending five days in secret detention the persons concerned complained that they had been subjected to ill-treatment in police custody.

9. On 26 February 2003 the President of the Autonomous Community of the Basque Country received the King of Spain at the opening of an electricity power station in the province of Biscay.

10. At a press conference held the same day in San Sebastián, the applicant, as spokesperson for the Sozialista Abertzaleak parliamentary group, outlined his group’s political response to the situation concerning the newspaper Euskaldunon Egunkaria. Replying to a journalist he said, with reference to the King’s visit to the Basque Country, that “it [was] pathetic”, adding that it was “a genuine political disgrace” for the President of the Autonomous Community of the Basque Country to be inaugurating the project with Juan Carlos of Bourbon and that “their picture [was] worth a thousand words”. He went on to say that inaugurating a project with the King of the Spaniards, who was the Supreme Head of the Civil Guard (Guardia Civil) and the Commander-in-Chief of the Spanish armed forces, was absolutely pitiful. Speaking about the police operation against the newspaper Euskaldunon Egunkaria, he added that the King was in charge of those who had tortured the persons detained in connection with the operation. He spoke in the following terms:

“How is it possible for them to have their picture taken today in Bilbao with the King of Spain, when the King is the Commander-in-Chief of the Spanish army, in other words the person who is in charge of the torturers, who defends torture and imposes his monarchical regime on our people through torture and violence?”

B. The criminal proceedings in the Basque Country High Court of Justice

11. On 7 April 2003 the public prosecutor lodged a criminal complaint against the applicant for “serious insult against the King” within the meaning of Article 490 § 3 of the Criminal Code read in conjunction with Article 208, on account of his remarks made on 26 February 2003.

12. In the proceedings before the Basque Country High Court of Justice, which had jurisdiction to try the applicant because of his status as a member of parliament, the applicant argued that his remarks had constituted political criticism directed against the Head of the government of the Basque Country. He added that to say that the King of Spain was the Supreme Head of the Civil Guard did not imply any intention to undermine dignity or honour; it was merely a statement of the political reality in the Spanish State, where the King exercised supreme command over the armed forces. The applicant further argued that there was no insult or attempt to dishonour in saying that the Civil Guard had tortured the persons detained in connection with the closure of the newspaper Euskaldunon Egunkaria because that was the reality, and proceedings had been instituted in that connection before the Madrid investigating judge no. 5. Numerous public figures had also commented on the subject. In sum, the applicant, as a politician, had sought to express political criticism in the context of freedom of expression, one of the foundations of the rule of law and democracy. He pointed out in that regard that politicians had greater freedom of manoeuvre when it came to informing society about matters of public interest.

13. In a judgment of 18 March 2005, the High Court of Justice found the applicant not guilty of the charges against him. After stating that his remarks had been “clearly offensive, improper, unjust, ignominious and divorced from reality”, the court found as follows:

“... This is not an issue concerning the private life of the Head of State but one of rejection of the ties of political power deriving from the hereditary nature of the institution which he personally symbolises. ... [C]riticism of a constitutional institution is not excluded from the scope of the right to freedom of expression; in this case the latter has the status of a constitutional right which takes precedence over the right to honour. The Constitution does not guarantee the right to freedom of expression solely in relation to certain points of view that are considered correct, but in relation to all ideas, subject to the limits which it lays down ...”

14. The High Court of Justice summed up as follows:

“[T]he [applicant’s] remarks were made in a public, political and institutional setting, regard being had not only to the speaker’s status as a member of parliament but also to the authority to which they were addressed, namely the State’s highest judicial authority, and to the context of political criticism of the [Head of the government of the Basque Country] for his official hospitality in receiving His Majesty King Juan Carlos I in the wake of the closure of the newspaper [Euskaldunon] Egunkaria and the detention of its senior managers, and the latter’s public allegations of ill‑treatment. This context is therefore unconnected to the innermost core of individual dignity protected by law from any interference by third parties.”

C. The appeal on points of law to the Supreme Court

15. The public prosecutor lodged an appeal on points of law, arguing firstly that the law protected the honour of the King as a specific individual possessed of personal dignity, who had been the object of the offence of insult, and secondly that the law was aimed at ensuring respect for the symbolic content of the institution of the Crown as established by the Spanish Constitution and “represented by the Head of State, the symbol of its unity and permanence”. The seriousness of the offence could be inferred from the fact that the legislature had sought to afford increased protection to the dignity of the King, including vis-à-vis other public authorities (Articles 496 and 504 of the Criminal Code). Furthermore, the inviolability of the King, as proclaimed in Article 56 § 3 of the Constitution, demonstrated the unique position occupied by the Crown in the system of the 1978 Spanish Constitution. That constitutional position highlighted the disproportionate nature of the vexatious and insulting remarks made by the applicant. In the view of the public prosecutor, who referred several times to the case-law of the Strasbourg Court, it was clear that the King had been performing official duties and that he was a figure in the public eye; however, that did not deprive him of the right to respect for his honour. In that regard, the public prosecutor pointed out that Article 20 § 1 (a) of the Constitution did not protect a supposed right to proffer insults. Drawing a parallel with the special protection to be afforded under Article 10 § 2 of the Convention to the judiciary, the public prosecutor further argued that the same protection should be afforded to the Head of State, who was the “symbol of the unity and permanence of the State” and was above party politics, from the “destructive and baseless attack” constituted by the applicant’s remarks. Lastly, in the public prosecutor’s view, the applicant’s remarks could be said to amount to “hate speech” within the meaning of the Court’s case‑law, given the existing situation with regard to terrorist attacks.

16. In two judgments delivered on 31 October 2005, the Supreme Court set aside the judgment of the lower court, making several references to the Court’s case-law. It sentenced the applicant to one year’s imprisonment, suspended his right to stand for election for the duration of the sentence and ordered him to pay costs and expenses, on the ground of his criminal liability for the offence of serious insult against the King. The Supreme Court considered the impugned remarks to have been value judgments rather than statements of fact. The remarks, described as “ignominious” by the lower court, had expressed contempt for the King and the institution he represented, affecting the innermost core of his dignity by accusing him of one of the most serious manifestations of criminal conduct in a State governed by the rule of law. The exercise of the right to freedom of expression had therefore been contrary to the principle of proportionality and had been unnecessary, overstepping the limits beyond which criticism could be deemed to be hurtful or upsetting. The Supreme Court further observed that the context in which the remarks had been made did nothing to alter their offensiveness. Firstly, the proceedings relating to the complaints of ill-treatment of the persons detained in connection with the operation against the newspaper Euskaldunon Egunkaria had been discontinued for lack of evidence. Secondly, the impugned remarks could not be construed as a reaction or response to a political debate with the King. In view of the seriousness of the insulting comments and the fact that the applicant had deliberately expressed them in public, the Supreme Court sentenced him to one year’s imprisonment.

17. Judge P.A.I. issued a dissenting opinion in which he argued that the comments complained of had been of a political nature, in view of the applicant’s status as a member of parliament and the context in which they had been made, namely the King’s visit to the Basque Country and the attitude of the Head of the government of the Basque Country in that regard. The judge agreed with the Basque Country High Court of Justice that the remarks had not targeted the King’s private life or his personal honour but had been directed solely at his institutional role as Commander-in-Chief of the Spanish armed forces. The applicant had not claimed that the King was responsible for actual acts of torture, only that he was strictly liable as Head of the State apparatus. The judge pointed out that the limits of freedom of expression were wider with regard to institutions since the latter did not possess honour, an attribute that was confined to individuals.

D. The amparo appeal to the Constitutional Court

18. The applicant lodged an amparo appeal with the Constitutional Court alleging, inter alia, a breach of his right to freedom of expression (Article 20 § 1 (a) of the Constitution) and of his right to freedom of ideas (Article 16 of the Constitution).

19. In the applicant’s view, the Supreme Court’s judgment had incorrectly weighed the competing interests at stake, as the comments complained of had not contained any insulting or vexatious expressions, had been directed principally against the President of the Autonomous Community of the Basque Country rather than the King of Spain and, in any event, had reflected the reality of the situation and had not referred to the King’s private life or his attitudes. The statements in question had not been disproportionate in the context in which they had been uttered, namely the warm welcome extended to the King of Spain by the government of the Basque Country in the wake of the closure of the daily newspaper Euskaldunon Egunkaria and, in connection with that closure, the detention of several individuals who had stated before the courts and the Basque Parliament that they had been tortured.

20. In a decision (auto) of 3 July 2006, served on 11 July 2006, the Constitutional Court declared the applicant’s amparo appeal inadmissible as manifestly devoid of constitutional content. The Constitutional Court noted at the outset that the right to freedom of expression did not encompass a right to proffer insults. It pointed out in that connection that the Constitution did not prohibit the use of hurtful expressions in all circumstances. However, freedom of expression did not protect vexatious expressions which, regardless of their veracity, were offensive and ignominious and were not pertinent for the purpose of conveying the opinions or information in question.

21. The Constitutional Court considered that the weighing of the competing rights at stake had been carried out in an appropriate manner by the Supreme Court, as the latter had concluded that the impugned remarks had been disproportionate, while taking into account the context in which they had been made, the public nature of the act, the public interest in the subject in question (the use of torture) and the fact that the persons targeted (a politician and the King) were public figures. In the Constitutional Court’s view, there was no denying the ignominious, vexatious and derogatory nature of the impugned remarks, even when directed against a public figure. That finding was all the more valid with regard to the King, who, by virtue of Article 56 § 3 of the Constitution, was “not liable” and was a “symbol of the unity and permanence of the State”. Regard being had to his role as “arbitrator and moderator of the lawful functioning of institutions”, the King occupied a neutral position in political debate. This implied that he was owed institutional respect of a kind that was “substantively” different from that due to other State institutions. The Constitutional Court stated as follows:

“... [I]n a democratic system which recognises freedom of ideas and freedom of expression, the fact that [the figure of the King] is characterised in this way does not shield him from all criticism ‘in the exercise of his duties or on account of or in connection with them’ ...; however, such criticism may not extend to attributing acts of public authority to the King – which, as indicated above, is prohibited by the Constitution – as a pretext for gratuitous attacks on his dignity or public esteem.”

22. Lastly, the Constitutional Court held that the applicant’s remarks, on account of their obviously derogatory nature, had clearly gone beyond what could be considered legitimate. It agreed with the Supreme Court that the remarks had expressed open contempt for the King and the institution he embodied, affecting the essential core of his dignity. Hence, such statements could manifestly not fall within the exercise of the right to freedom of expression.

E. Enforcement of the sentence and subsequent events

23. In a decision (auto) of 15 May 2006, the Basque Country High Court of Justice ordered that enforcement of the applicant’s sentence be stayed for three years. According to the Government, his sentence was remitted on 16 July 2009.

24. The applicant was imprisoned on 8 June 2007 after the Supreme Court upheld a judgment of the Audiencia Nacional of 27 April 2006 sentencing him to fifteen months’ imprisonment for publicly defending terrorism.

25. He is currently in pre-trial detention in connection with other criminal proceedings.

II. RELEVANT DOMESTIC AND INTERNATIONAL LAW

A. National legislation

26. The relevant provisions of the Spanish Constitution read as follows:

Article 14

“Spaniards shall be equal before the law; they may not be discriminated against in any way on account of birth, race, sex, religion, opinion or any other condition or personal or social circumstance.”

Article 16

“1. Freedom of ideas, religion and worship shall be guaranteed to individuals and communities without any restrictions on its expression other than those necessary for the maintenance of public order as protected by law.

...”

Article 20

“1. The following rights shall be recognised and protected:

(a) the right freely to express and disseminate thoughts, ideas and opinions orally, in writing or by any other means of reproduction;

...

2. The exercise of these rights may not be restricted by any prior censorship.

...

4. These freedoms shall be limited by respect for the rights secured in this Part, by the provisions of the implementing Acts and in particular by the right to honour and to a private life and the right to control use of one’s likeness and to the protection of youth and children.

...”

Article 56

“1. The King shall be the Head of State, the symbol of its unity and permanence. He shall be the arbitrator and moderator of the lawful functioning of institutions. He shall be the supreme representative of the Spanish State in its international relations, in particular with those nations belonging to its historic community, and shall exercise the functions expressly attributed to him by the Constitution and the law.

...

3. The King shall be inviolable and shall not be liable. ...”

Article 62

“It shall be incumbent on the King to:

...

(h) exercise supreme command over the armed forces;

(i) exercise the right of clemency in accordance with the law, but without the power to grant general pardons

...”

27. The relevant provisions of the Criminal Code (as amended by Institutional Act no. 10/1995 of 23 November 1995) read as follows:

Article 208

“Acts or expressions which undermine another’s dignity by attacking his or her reputation or self-esteem shall constitute insult.

Only insults which, by virtue of their nature, effects and context, are generally acknowledged to be serious shall constitute an offence ...”

Article 209

“The offence of serious public insult shall be punishable by a day-fine payable for between six and fourteen months. Where the insult is not proffered publicly, the fine shall be payable for between three and seven months.”

28. With regard to the offence of insult against the King, Article 490 of the Criminal Code provides for the penalties indicated below:

Article 490

“...

3. Anyone who falsely accuses or insults the King or any of his ascendants or descendants, the Queen consort or the consort of the Queen, the Regent or any member of the Regency, or the Crown Prince, in the exercise of his or her duties or on account of or in connection with them, shall be liable to a term of imprisonment of between six months and two years if the false accusation or insult is of a serious nature, and otherwise to a day-fine payable for between six and twelve months.”

This provision is contained in Title XXI of Book II of the Criminal Code (“Offences against the Constitution”), under Chapter II (“Offences against the Crown”).

29. Articles 496 and 504 of the Criminal Code deal with the offence of serious insult against Parliament, the government or other State institutions. These provisions feature in Title XXI of Book II of the Criminal Code (“Offences against the Constitution”), under Chapter III (“Offences against State institutions and the separation of powers”).

Article 496

“Anyone who seriously insults the Cortes Generales [Congress of Deputies and Senate] or the legislative assembly of an Autonomous Community ... shall be liable to a day-fine payable for between twelve and eighteen months ...”

Article 504

“Anyone who seriously threatens, falsely accuses or insults the nation’s government, the General Council of the Judiciary, the Constitutional Court, the Supreme Court, or the Governing Council or High Court of Justice of an Autonomous Community shall be liable to a day-fine payable for between twelve and eighteen months ...”

B. Council of Europe texts

30. Reference should first be made to the Declaration on freedom of political debate in the media adopted by the Committee of Ministers of the Council of Europe on 12 February 2004, which provides:

“The Committee of Ministers of the Council of Europe,

...

Conscious that some domestic legal systems still grant legal privileges to political figures or public officials against the dissemination of information and opinions about them in the media, which is not compatible with the right to freedom of expression and information as guaranteed by Article 10 of the Convention;

...

II. Freedom to criticise the State or public institutions

The State, the government or any other institution of the executive, legislative or judicial branch may be subject to criticism in the media. Because of their dominant position, these institutions as such should not be protected by criminal law against defamatory or insulting statements. Where, however, these institutions enjoy such a protection, this protection should be applied in a restrictive manner, avoiding in any circumstances its use to restrict freedom to criticise. Individuals representing these institutions remain furthermore protected as individuals.

...

VI. Reputation of political figures and public officials

Political figures should not enjoy greater protection of their reputation and other rights than other individuals, and thus more severe sanctions should not be pronounced under domestic law against the media where the latter criticise political figures. ...

...

VIII. Remedies against violations by the media

Political figures and public officials should only have access to those legal remedies against the media which private individuals have in case of violations of their rights by the media. ... Defamation or insult by the media should not lead to imprisonment, unless the seriousness of the violation of the rights or reputation of others makes it a strictly necessary and proportionate penalty, especially where other fundamental rights have been seriously violated through defamatory or insulting statements in the media, such as hate speech.”

31. Parliamentary Assembly Resolution 1577 (2007), entitled “Towards decriminalisation of defamation”, is worded as follows:

“...

11. [The Assembly] notes with great concern that in many member States the law provides for prison sentences for defamation and that some still impose them in practice – for example, Azerbaijan and Turkey.

...

13. The Assembly consequently takes the view that prison sentences for defamation should be abolished without further delay. In particular it exhorts States whose laws still provide for prison sentences – although prison sentences are not actually imposed – to abolish them without delay so as not to give any excuse, however unjustified, to those countries which continue to impose them, thus provoking a corrosion of fundamental freedoms.

...

17. The Assembly accordingly calls on the member States to:

17.1. abolish prison sentences for defamation without delay;

17.2. guarantee that there is no misuse of criminal prosecutions ...;

17.3. define the concept of defamation more precisely in their legislation so as to avoid an arbitrary application of the law and to ensure that civil law provides effective protection of the dignity of persons affected by defamation;

...

17.6. remove from their defamation legislation any increased protection for public figures, in accordance with the Court’s case-law ...”

THE LAW

I. ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 10 OF THE CONVENTION

32. The applicant alleged that the Supreme Court decision finding him guilty of serious insult against the King amounted to undue interference with his right to freedom of expression under Article 10 of the Convention, which reads as follows:

“1. Everyone has the right to freedom of expression. This right shall include freedom to hold opinions and to receive and impart information and ideas without interference by public authority and regardless of frontiers. This Article shall not prevent States from requiring the licensing of broadcasting, television or cinema enterprises.

2. The exercise of these freedoms, since it carries with it duties and responsibilities, may be subject to such formalities, conditions, restrictions or penalties as are prescribed by law and are necessary in a democratic society, in the interests of national security, territorial integrity or public safety, for the prevention of disorder or crime, for the protection of health or morals, for the protection of the reputation or rights of others, for preventing the disclosure of information received in confidence, or for maintaining the authority and impartiality of the judiciary.”

33. The Government contested that argument.

A. Admissibility

34. The Court notes that this complaint is not manifestly ill-founded within the meaning of Article 35 § 3 of the Convention. It further notes that it is not inadmissible on any other grounds. It must therefore be declared admissible.

B. Merits

1. The parties’ submissions

(a) The applicant

35. The applicant submitted firstly that the provision of the Criminal Code on which his conviction had been based (Article 490 § 3) was not worded with sufficient precision and clarity. The increased protection provided for by Article 490 § 3 of the Criminal Code had in reality been turned into an absolute defence of the constitutional monarchy, going beyond the defence of individuals’ honour and dignity. In the applicant’s view, such a broad interpretation of the provision concerned could not be said to be “prescribed by law” within the meaning of Article 10 § 2 of the Convention.

36. Furthermore, the interference had not pursued a “legitimate aim” within the meaning of Article 10 § 2, as it had been intended as symbolic punishment of any attempt to question the institution of the monarchy and, accordingly, the Constitution.

37. The applicant contended that his conviction had been neither proportionate to the legitimate aim pursued nor “necessary in a democratic society”. He referred to his own status as spokesperson for the Basque separatist parliamentary group Sozialista Abertzaleak and to the particular circumstances of the case, namely the closure of the Basque daily newspaper Euskaldunon Egunkaria and the outcry caused in the Basque Country by the allegations that the persons detained in connection with that operation had been tortured. His remarks had dealt with a topic of public interest, namely the use of torture by the Spanish security forces in the fight against terrorism, a practice confirmed by numerous international human rights organisations. As to the Supreme Court’s argument that his remarks had been without foundation since the proceedings relating to the complaints alleging torture had been discontinued, the applicant submitted firstly that he could not have known when he was making his remarks what the outcome of the criminal investigation would be, since the latter had taken place several months after the events; secondly, no final decision had been issued discontinuing the proceedings. In that connection, the applicant, referring to the judgment in Martinez Sala and Others v. Spain (no. 58438/00, § 160, 2 November 2004), stated that, in Spain, numerous complaints alleging torture were filed away without further action being taken although no detailed investigation had been carried out. Furthermore, the monarch had granted pardons under the Spanish Constitution to numerous members of the Spanish security forces convicted of torture. The applicant cited by way of example the decision of the United Nations Committee Against Torture in the case of Kepa Urra Guridi v. Spain (Communication no. 212/2002, UN doc. CAT/C/34/D/212/2002). It was against this background that his remarks had to be seen; the applicant claimed that he had himself been subjected to torture following his arrest in July 1987.

38. Referring to the Court’s case-law on the subject of insults against a Head of State (see Colombani and Others v. France, no. 51279/99, §§ 66‑69, ECHR 2002‑V, and Pakdemirli v. Turkey, no. 35839/97, §§ 51‑52, 22 February 2005), the applicant argued that the excessive protection afforded to the Crown under Spanish criminal law was incompatible with Article 10 of the Convention. Whereas in the case of ordinary individuals and other institutions an insult had to be characterised as serious in order for the person concerned to be prosecuted, in the case of the Crown any kind of insult sufficed and was punishable. The offence of serious insult against the Crown was unique in carrying a prison sentence (of six months to two years); under ordinary law and in the case of other institutions, the penalty for serious insult was a fine. The provisions in question therefore conferred on the Crown “a special privilege that [could not] be reconciled with modern practice and political conceptions” (the applicant referred to Colombani and Others, cited above, § 68). The applicant alluded to the legislative trends in Council of Europe member States, most of which dealt with attacks against the sovereign under the ordinary law. Hence, making insults against the King a criminal offence was not necessary in a democratic society, especially as the offences of criminal defamation and proffering insults provided Heads of State or monarchs with sufficient remedy against remarks that damaged their honour.

39. As to the proportionality of the penalty, the applicant stressed that from 8 June 2007 to 30 August 2008 he had served the prison sentence that had become enforceable after the Supreme Court had upheld his 2006 conviction for publicly defending terrorism. Referring to the Court’s case‑law, according to which a prison sentence imposed for an offence committed in the context of political debate was compatible with freedom of expression only in exceptional circumstances (see Feridun Yazar v. Turkey, no. 42713/98, § 27, 23 September 2004), he submitted that there had been no grounds in the present case for imposing such a penalty, which in his view was manifestly disproportionate to the aim pursued. Lastly, he argued that the King had not suffered any harm and that no civil proceedings had been brought.

(b) The Government

40. The Government contended that the applicant’s remarks would have constituted a serious slur on the honour of whoever happened to be the target, including of course the King. Describing someone as a torturer amounted to saying that the person concerned had violated the core values of the society of which he or she was a member and conveying a negative view of his or her dignity and integrity. This was especially so in the instant case, where the target of the remarks had a particular duty to adhere to and ensure adherence to the core values in question.

41. In the Government’s view, the Spanish courts had taken due account of the Court’s case-law on the subject. In that connection, they pointed out that the case-law of the Constitutional Court recognised the importance of freedom of expression as an essential guarantee of free public opinion, which was inextricably linked to democratic pluralism. However, the right to freedom of expression did not protect a supposed right to proffer insults and hence did not encompass vexatious remarks which were irrelevant and superfluous for the purposes of conveying the opinions or information concerned. Referring to the Court’s case-law (see Lingens v. Austria, 8 July 1986, Series A no. 103), the Government stressed that although the limits of permissible criticism were wider with regard to public figures, the latter’s reputation must also be protected for the purposes of Article 10 § 2 of the Convention even where the persons concerned were not acting in a private capacity.

42. The Government stressed the unique institutional position occupied by the King under the Spanish Constitution, pointing out that the King could not be held liable and that his neutral status in political debate under the Constitution meant that he was owed institutional respect of a kind that was “substantively” different from that due to other State institutions.

43. Even assuming that the limits of criticism of the King of Spain by a member of a regional parliament were wider, neither the Spanish Constitution nor the Convention could be deemed to recognise a right to proffer insults, in disregard of a person’s dignity. The Government agreed with the Spanish courts that the interference complained of had not been directed against the applicant’s anti-monarchy views but against specific expressions which had overstepped the bounds of legitimate exercise of the right to free expression, in breach of the King’s right to honour. Lastly, the Spanish courts had given ample reasons for the applicant’s conviction, in the light of the background to the case.

2. The Court’s assessment

44. It is not disputed between the parties that the applicant’s conviction amounted to “interference by public authority” with his right to freedom of expression. Such interference will infringe the Convention unless it satisfies the requirements of paragraph 2 of Article 10. It must therefore be determined whether it was “prescribed by law”, pursued one or more of the legitimate aims set out in that paragraph and was “necessary in a democratic society” to achieve those aims.

(a) “Prescribed by law”

45. The Court notes that the statutory basis for the applicant’s conviction was Article 490 § 3 of the Criminal Code, which makes it a punishable offence to insult the King. As to whether that provision was applied by the courts examining the case on the merits with the aim of defending the monarchy, as suggested by the applicant, to the point of making the legal rule in question less foreseeable, this question is actually linked to the relevance and sufficiency of the reasons given by the domestic courts to justify the interference with the applicant’s freedom of expression. The Court will therefore examine this issue in the context of the “necessity” of the interference.

46. The Court concludes that the interference at issue was “prescribed by law” within the meaning of Article 10 § 2 of the Convention.

(b) Legitimate aim

47. In the Court’s view, the interference pursued one of the aims enumerated in Article 10 § 2, namely the “protection of the reputation or rights of others”, in this case the reputation of the King of Spain.

(i) General principles

48. Freedom of expression constitutes one of the essential foundations of a democratic society and one of the basic conditions for its progress and for each individual’s self-fulfilment. Subject to paragraph 2 of Article 10, it is applicable not only to “information” or “ideas” that are favourably received or regarded as inoffensive or as a matter of indifference, but also to those that offend, shock or disturb. Such are the demands of pluralism, tolerance and broadmindedness without which there is no “democratic society” (see Handyside v. the United Kingdom, 7 December 1976, § 49, Series A no. 24; Lindon, Otchakovsky-Laurens and July v. France [GC], nos. 21279/02 and 36448/02, § 45, ECHR 2007‑IV; and Verein gegen Tierfabriken Schweiz (VgT) v. Switzerland (no. 2) [GC], no. 32772/02, § 96, ECHR 2009). As set forth in Article 10, this freedom is subject to exceptions, which must, however, be construed strictly, and the need for any restrictions must be established convincingly.

49. The adjective “necessary”, within the meaning of Article 10 § 2, implies the existence of a “pressing social need”. The Contracting States have a certain margin of appreciation in assessing whether such a need exists, but it goes hand in hand with European supervision, embracing both the legislation and the decisions applying it, even those given by an independent court. The Court is therefore empowered to give the final ruling on whether a “restriction” is reconcilable with freedom of expression as protected by Article 10.

The Court’s task, in exercising its supervisory jurisdiction, is not to take the place of the competent national authorities but rather to review under Article 10 the decisions they delivered pursuant to their power of appreciation. This does not mean that the supervision is limited to ascertaining whether the respondent State exercised its discretion reasonably, carefully and in good faith; what the Court has to do is to look at the interference complained of in the light of the case as a whole and determine whether the reasons adduced by the national authorities to justify it are “relevant and sufficient” and whether it was “proportionate to the legitimate aim pursued”. In doing so, the Court has to satisfy itself that the national authorities applied standards which were in conformity with the principles embodied in Article 10 and, moreover, that they relied on an acceptable assessment of the relevant facts (see, among many other authorities, Mamère v. France, no. 12697/03, § 19, ECHR 2006-XIII, and Lindon, Otchakovsky-Laurens and July, cited above, § 45).

50. There is little scope under Article 10 § 2 for restrictions on freedom of expression in the area of political speech or debate – where freedom of expression is of the utmost importance – or in matters of public interest. While freedom of expression is important for everybody, it is especially so for an elected representative of the people. He represents his electorate, draws attention to their preoccupations and defends their interests. Accordingly, interference with the freedom of expression of a member of parliament calls for the closest scrutiny on the part of the Court (see Castells v. Spain, 23 April 1992, § 42, Series A no. 236).

Furthermore, the limits of acceptable criticism are wider as regards a politician as such than as regards a private individual. Unlike the latter, the former inevitably and knowingly lays himself open to close scrutiny of his every word and deed by both journalists and the public at large, and he must consequently display a greater degree of tolerance (see Lingens, cited above, § 42; Vides Aizsardzības Klubs v. Latvia, no. 57829/00, § 40, 27 May 2004; and Lopes Gomes da Silva v. Portugal, no. 37698/97, § 30, ECHR 2000‑X). He is certainly entitled to have his reputation protected, even when he is not acting in his private capacity, but the requirements of that protection have to be weighed against the interests of open discussion of political issues, since exceptions to freedom of expression must be interpreted narrowly (see, among other authorities, Pakdemirli, cited above, § 45, and Artun and Güvener v. Turkey, no. 75510/01, § 26, 26 June 2007). The Court has also acknowledged that public officials are subject to wider limits of criticism than private individuals, although the criteria applied to them cannot be the same as for politicians (see Janowski v. Poland [GC], no. 25716/94, § 33, ECHR 1999‑I).

(ii) Application of these principles

51. The Court notes at the outset that the applicant was undeniably speaking in his capacity as an elected representative and spokesperson for a parliamentary group, so that his comments were a form of political expression (see Mamère, cited above, § 20). Furthermore, the applicant’s remarks concerned an issue of public interest in the Basque Country, namely the welcome extended by the Head of the government of the Basque Country to the King of Spain during the latter’s official visit to the Basque Country on 26 February 2003, against the background of the closure of the Basque‑language newspaper Euskaldunon Egunkaria and the detention of its senior management a few days previously, and of the latter’s public allegations of ill-treatment. The applicant’s statements were therefore made in the context of a debate on matters of public interest. Accordingly, the margin of appreciation available to the authorities in establishing the “necessity” of the penalty imposed on the applicant was particularly narrow (see, mutatis mutandis, Mamère, cited above, § 20).

52. The Court must now examine the reasons leading to the impugned decisions by the domestic courts, in order to determine whether they were relevant and sufficient to justify the applicant’s conviction on the basis of the legitimate aim referred to, namely the protection of the reputation of the King of Spain. The Supreme Court, in overturning the applicant’s acquittal by the Basque Country High Court of Justice, sentenced him to one year’s imprisonment for serious insult against the King. It considered that the impugned remarks had directly targeted the King in person and the institution he embodied and that they had overstepped the limits of permissible criticism.

53. As regards the terms in which the applicant expressed himself, the domestic courts found them to have been ignominious, vexatious and derogatory in so far as they accused the Head of State of “one of the most serious manifestations of criminal conduct in a State governed by the rule of law”, namely torture (“in charge of the torturers”, “who defends torture” and “[who] imposes his monarchical regime on our people through torture and violence”). The Court points out in that regard that a distinction needs to be made between statements of fact and value judgments. While the existence of facts can be demonstrated, the truth of value judgments is not susceptible of proof. The requirement to prove the truth of a value judgment is impossible to fulfil and infringes freedom of opinion itself, which is a fundamental part of the right secured by Article 10. The classification of a statement as a fact or as a value judgment is a matter which in the first place falls within the margin of appreciation of the national authorities, in particular the domestic courts. However, even where a statement amounts to a value judgment, there must exist a sufficient factual basis to support it, failing which it will be excessive (see, for example, Lindon, Otchakovsky‑Laurens and July, cited above, § 55). Furthermore, the requirement to furnish facts in support of a value judgment is less stringent if the information is already known to the general public (see Feldek v. Slovakia, no. 29032/95, § 86, ECHR 2001‑VIII).

In the present case, the Court observes that the Supreme Court stated in its judgment that the impugned remarks had been value judgments rather than statements of fact. However, it took the view that the context in which they had been made did not justify their seriousness, in view of the fact that the proceedings concerning the allegations of torture made by the management of the newspaper Euskaldunon Egunkaria had been discontinued for lack of evidence. The Court observes that there was a sufficiently strong link between the applicant’s remarks and the allegations of ill-treatment made public by the editor-in-chief of Euskaldunon Egunkaria on his release. It further notes that the terms used by the applicant could be understood as forming part of a wider public debate on the possible implication of the State security forces in cases of ill‑treatment.

54. Turning to the expressions themselves, the Court accepts that the language used by the applicant could have been considered provocative. However, while any individual who takes part in a public debate of general concern – like the applicant in the instant case – must not overstep certain limits, particularly with regard to respect for the reputation and rights of others, a degree of exaggeration, or even provocation, is permitted; in other words, a degree of immoderation is allowed (see Mamère, cited above, § 25). The Court observes that, while some of the remarks made in the applicant’s speech portrayed the institution embodied by the King in a very negative light, with a hostile connotation, they did not advocate the use of violence, nor did they amount to hate speech, which in the Court’s view is the essential element to be taken into account (see, conversely, Sürek v. Turkey (no. 1) [GC], no. 26682/95, § 62, ECHR 1999‑IV). It also notes that neither the domestic courts nor the Government sought to justify the applicant’s conviction by reference to incitement to violence or hate speech.

The Court further takes account of the fact that the remarks were made orally during a press conference, so that the applicant had no possibility of reformulating, refining or retracting them before they were made public (see Fuentes Bobo v. Spain, no. 39293/98, § 46, 29 February 2000, and Birol v. Turkey, no. 44104/98, § 30, 1 March 2005).

55. Next, the Court notes that, in convicting the applicant, the domestic courts relied on Article 490 § 3 of the Criminal Code, which affords the Head of State a greater degree of protection than other persons (protected by the ordinary law on insults) or institutions (such as the government and Parliament) with regard to the disclosure of information or opinions concerning them, and which lays down heavier penalties for insulting statements (see paragraphs 27-29 above). In that connection, the Court has already stated that providing increased protection by means of a special law on insults will not, as a rule, be in keeping with the spirit of the Convention. In its judgment in Colombani and Others, it examined section 36 of the French Act of 29 July 1881, which has since been repealed, concerning offences against foreign Heads of State and diplomats. It observed that the application of section 36 of the 1881 French Act conferred on foreign Heads of State a special privilege, shielding them from criticism solely on account of their function or status; this, in the Court’s view, could not be reconciled with modern practice and political conceptions. The Court therefore held that it was the special protection afforded to foreign Heads of State by section 36 that undermined freedom of expression, not their right to use the standard procedure available to everyone to complain if their honour had been attacked (see Colombani and Others, cited above, § 69). In Artun and Güvener, the Court took the view that its findings in Colombani and Others on the subject of foreign Heads of State applied with even greater force to a State’s interest in protecting the reputation of its own Head of State. That interest, in the Court’s view, could not serve as justification for affording the Head of State privileged status or special protection vis-à-vis the right to convey information and opinions concerning him (see Artun and Güvener, cited above, § 31; see also, with regard to excessive protection of the status of the President of the Republic in civil cases, Pakdemirli, cited above, § 52).

56. The Court considers that, despite the differences compared with a republican system like that of Turkey, the principles established in its own case-law in that regard are also valid in relation to a monarchy like Spain, where the King occupies a unique institutional position, as pointed out by the Government. In Pakdemirli, the excessive protection afforded to the President of the Republic derived also from the fact that the holder of the office ceased to have the status of politician and acquired that of statesman (see Pakdemirli, cited above, § 51). In the Court’s view, the fact that the King occupies a neutral position in political debate and acts as an arbitrator and a symbol of State unity should not shield him from all criticism in the exercise of his official duties or – as in the instant case – in his capacity as representative of the State which he symbolises, in particular from persons who challenge in a legitimate manner the constitutional structures of the State, including the monarchy. In that connection, the Court notes that the Basque Country High Court of Justice, which acquitted the applicant at first instance, observed that criticism of a constitutional institution was not excluded from the scope of the right to freedom of expression (see paragraph 13 above). The Court cannot but emphasise that freedom of expression is all the more important when it comes to conveying ideas which offend, shock or challenge the established order (see Women On Waves and Others v. Portugal, no. 31276/05, § 42, 3 February 2009). Furthermore, it considers that the fact that the King is “not liable” under the Spanish Constitution, particularly with regard to criminal law, should not in itself act as a bar to free debate concerning possible institutional or even symbolic responsibility on his part in his position at the helm of the State, subject to respect for his personal reputation.

57. In that connection, the Court points out that the remarks at issue in the instant case did not concern the King’s private life (see, conversely, Standard Verlags GmbH v. Austria (no. 2), no. 21277/05, 4 June 2009, a case concerning strictly personal aspects of the Austrian President’s private life; see also Von Hannover v. Germany, no. 59320/00, § 64, ECHR 2004‑VI) or his personal honour, nor did they amount to a gratuitous personal attack against him (see, conversely, Pakdemirli, cited above, § 46). It also notes that, in the view of the Basque Country High Court of Justice, the applicant’s statements had been made in a public and political context unconnected to the “innermost core of individual dignity” (see paragraph 14 above). Nor did the remarks in question criticise the manner in which the King performed his official duties in a particular sphere or attribute any individual responsibility to him in the commission of a specific criminal offence. The applicant’s comments related solely to the King’s institutional responsibility as the symbol and Head of the State apparatus and of the forces which, according to the applicant, had tortured the editors and directors of the newspaper Euskaldunon Egunkaria.

58. Lastly, as regards the penalty imposed, while it is perfectly legitimate for the institutions of the State, as guarantors of the institutional public order, to be protected by the competent authorities, the dominant position occupied by those institutions requires the authorities to display restraint in resorting to criminal proceedings (see, mutatis mutandis, Castells, cited above, § 46; see also the Council of Europe materials, paragraphs 30 and 31 above). The Court observes in that regard that the nature and severity of the penalties imposed are also factors to be taken into consideration in assessing the “proportionality” of the interference. It notes the particularly harsh nature of the penalty imposed: the applicant was sentenced to one year’s imprisonment. His criminal conviction also resulted in his right to stand for election being suspended for the duration of his sentence, even though he was a politician.

59. The Court has previously held that, although sentencing is in principle a matter for the national courts, the imposition of a prison sentence for an offence in the area of political speech will be compatible with freedom of expression as guaranteed by Article 10 of the Convention only in exceptional circumstances, notably where other fundamental rights have been seriously impaired, as, for example, in the case of hate speech or incitement to violence (see Bingöl v. Turkey, no. 36141/04, § 41, 22 June 2010, and, mutatis mutandis, Cumpănă and Mazăre v. Romania [GC], no. 33348/96, § 115, ECHR 2004‑XI). It refers in that regard to the guidance given in the materials of the Committee of Ministers and the Parliamentary Assembly of the Council of Europe concerning prison sentences in the area of political speech (see paragraphs 30 and 31 above).

60. There is nothing in the circumstances of the present case, in which the impugned remarks were made in the context of a debate on an issue of legitimate public interest, to justify the imposition of such a prison sentence. Such a sanction, by its very nature, will inevitably have a chilling effect, notwithstanding the fact that enforcement of the applicant’s sentence was stayed. While that fact may have eased the applicant’s situation, it did not erase his conviction or the long-term effects of any criminal record (see, mutatis mutandis, Artun and Güvener, cited above, § 33, and Marchenko v. Ukraine, no. 4063/04, § 52, 19 February 2009).

61. In view of the foregoing, even assuming that the reasons given by the domestic courts could be said to be relevant, they are not sufficient to demonstrate that the interference complained of was “necessary in a democratic society”. Notwithstanding the margin of appreciation left to the national authorities, the Court considers that the applicant’s conviction was disproportionate to the aim pursued.

62. Accordingly, there has been a violation of Article 10 of the Convention.

II. ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 14 TAKEN IN CONJUNCTION WITH ARTICLE 10 OF THE CONVENTION

63. The applicant alleged that he had been the victim of discrimination based on his political opinions and his function as a spokesperson for the Basque separatist movement. He relied on Article 14 of the Convention taken in conjunction with Article 10. Article 14 provides:

“The enjoyment of the rights and freedoms set forth in [the] Convention shall be secured without discrimination on any ground such as sex, race, colour, language, religion, political or other opinion, national or social origin, association with a national minority, property, birth or other status.”

64. The Court observes that this complaint is linked to the complaint examined above and should therefore likewise be declared admissible.

65. Having regard to its finding in relation to Article 10 of the Convention (see paragraph 62 above), the Court considers that it is not necessary to examine separately the applicant’s complaint under Article 14 taken in conjunction with Article 10 (see, among other authorities, Bingöl, cited above, § 44).

III. APPLICATION OF ARTICLE 41 OF THE CONVENTION

66. Article 41 of the Convention provides:

“If the Court finds that there has been a violation of the Convention or the Protocols thereto, and if the internal law of the High Contracting Party concerned allows only partial reparation to be made, the Court shall, if necessary, afford just satisfaction to the injured party.”

A. Pecuniary damage

67. The applicant claimed 78,586 euros (EUR) in respect of pecuniary damage. He submitted that this amount corresponded to the losses actually sustained as a direct consequence of the alleged violation, and especially the loss of his allowance as a member of parliament on account of his imprisonment from 8 June 2007 to 30 August 2008.

68. The Government contested the claim.

69. The Court does not discern any causal link between the violation found and the pecuniary damage alleged; it therefore rejects this claim.

B. Non-pecuniary damage

70. The applicant claimed EUR 30,000 in respect of non-pecuniary damage.

71. The Government considered the amount claimed to be excessive.

72. The Court considers that the applicant sustained, on account of the violation found, non-pecuniary damage that cannot be compensated by the mere finding of a violation. Ruling on an equitable basis as required by Article 41 of the Convention, it awards the applicant the sum of EUR 20,000 in respect of non-pecuniary damage.

C. Costs and expenses

73. The applicant also claimed EUR 3,000 for the costs and expenses incurred before the Court.

74. The Government contested the claim.

75. In the present case, regard being had to the documents in its possession and its case-law, the Court considers it reasonable to award the applicant the sum of EUR 3,000 for the proceedings before the Court.

D. Default interest

76. The Court considers it appropriate that the default interest rate should be based on the marginal lending rate of the European Central Bank, to which should be added three percentage points.

FOR THESE REASONS, THE COURT UNANIMOUSLY

1. Declares the application admissible;

2. Holds that there has been a violation of Article 10 of the Convention;

3. Holds that there is no need to examine the complaint under Article 14 of the Convention;

4. Holds

(a) that the respondent State is to pay the applicant, within three months from the date on which the judgment becomes final in accordance with Article 44 § 2 of the Convention, the following amounts:

(i) EUR 20,000 (twenty thousand euros) in respect of non‑pecuniary damage;

(ii) EUR 3,000 (three thousand euros) in respect of costs and expenses;

(iii) any tax that may be chargeable on these amounts;

(b) that from the expiry of the above-mentioned three months until settlement simple interest shall be payable on the above amounts at a rate equal to the marginal lending rate of the European Central Bank during the default period plus three percentage points;

5. Dismisses the remainder of the applicant’s claim for just satisfaction.

Done in French, and notified in writing on 15 March 2011, pursuant to Rule 77 §§ 2 and 3 of the Rules of Court.

Santiago Quesada Josep Casadevall

Registrar President

Nema povezane prakse za ovu presudu.

Sažmi komentare

Komentari

Relevantni komentari iz drugih presuda

Član 10 | DIC | Medžlis Islamske Zajednice Brčko i drugi protiv Bosne i Hercegovine

Predmet prosledjen Velikom veću. Odluka doneta 2017. godine

Član 10-2 | DIC | Delfi AS protiv Estonije

Presuda je povezana sa presudom Gž 5984/2017 od 15. 05. 2018. Apelacionog suda u Nišu, kojom se odbija žalba tužioca V.A. iz N., i potvrđuje presuda Osnovnog suda u Nišu 29P 325/15 od 24.08.2017. godine, kojom je odbijen tužbeni zahtev tužioca za isplatu nematerijalne štete za pretrplјeni strah, pretrplјeni duševni bol zbog umanjenja životne aktivnosti i na ime pretrplјenog stresa zbog okolnosti da je protiv njega podneta krivična prijava zbog zbog krivičnog dela primanja mita i krivičnog dela trgovine uticajem, pa je istom pokrenut krivični postupak i rešenjem istražnog sudije tužiocu je određen pritvor. Tužilac je u pritvoru proveo 75 dana, nakon čega je protiv njega podignuta optužnica zbog krivičnog dela primanja mita. Nakon ovoga, Sektor unutrašnje kontrole policije-Uprave za poslove unutrašnje kontrole policije, podneo je protiv tužioca još jednu krivičnu prijavu, a sada zbog krivičnog dela zloupotreba službenog položaja iz čl.359 st.1 KZ u saizvršilaštvu u vezi čl.33 KZ. Obaveštenjem OJT Niš 16Kt 4650/13 od 09.07.2014. godine tužilac je pismeno obavešten da je navedena krivična prijava odbačena jer prijavlјeno delo nije krivično delo koje se goni po službenoj dužnosti. Tužilac je u tužbi i tokom postupka naveo je usled navedene krivične prijave od 03.12.2013. godine trpeo strah, stres i duševni bol.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 10-2 | DIC | Delfi AS protiv Estonije

Presuda je povezana sa presudom Kzz 1174/2018 od 25.10.2018. godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojom se odbija kao neosnovan zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivlјenog AA, podnet protiv pravnosnažnih presuda Osnovnog suda u Nišu 1K 933/17 od 15.11.2017. godine i Višeg suda u Nišu Kž1 139/18 od 24.04.2018. godine.

Presudom Osnovnog suda u Nišu 1K 933/17 od 15.11.2017. godine, okrivlјeni AA, oglašen je krivim zbog izvršenja krivičnog dela oštećenje tuđih prava iz člana 220. stav 2. KZ, za koje mu je izrečena uslovna osuda, kojom mu je utvrđena kazna zatvora u trajanju od 3 (tri) meseca sa rokom provere od 1 godine od dana pravnosnažnosti presude, i da treba da isplati u roku od 30 dana od dana pravnosnažnosti navedene presude privatnom tužiocu-oštećenom BB, određeni iznos sa pripadajućom kamatom, kao i troškove parničnog postupka shodno presudi Osnovnog suda u Nišu 33P 8299/10 od 30.05.2012. godine i rešenju o izvršenju 6I 3260/13 od 15.04.2013. godine. Istom presudom, okrivlјeni je obavezan da između ostalog isplati privatnom tužiocu BB, na ime nužnih troškova krivičnog postupka, presudom navedeni iznos od 263.250,00 dinara, sve u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti navedene presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Presudom Višeg suda u Nišu Kž1 139/18 od 24.04.2018. godine, odbijena je kao neosnovana žalba branioca okrivlјenog AA, a presuda Osnovnog suda u Nišu 1K 933/17 od 15.11.2017. godine, je potvrđena.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 10-2 | DIC | Filipović protiv Srbije

Presuda je navedena u rešenju Gž 1786/2018 od 28.05.2018. godine Apelacionog suda u Krgujevcu, kojim se ukida presuda Višeg suda u Kruševcu P.br.8/13 od 22.1.2014. godine u stavu prvom i četvrtom izreke i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Presudom Višeg suda u Kruševcu P.br.8/13 od 22.1.2014. godine u stavu prvom izreke delimično je usvojen tužbeni zahtev tužioca „AA“ iz …, pa je obavezan tuženi „BB“ iz …, da tužiocu na ime naknade nematerijalne štete zbog pretrplјenih duševnih bolova zbog povrede časti i ugleda, plati iznos od 150.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na ovaj iznos počev od 22.01.2014. godine. Stavom drugim izreke odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca „AA“ iz …, u delu u kome je tražio da se tuženi „BB“ iz …, obaveže da mu na ime naknade nematerijalne štete zbog pretrplјenih duševnih bolova zbog povrede časti i ugleda plati iznos od još 350.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na ovaj iznos. Stavom trećim izreke utvrđeno je da je tužba tužioca „AA“ iz …, podneta sudu 18.05.2012. godine, protiv „VV“ iz …, povučena. Stavom četvrtim izreke obavezan je tuženi „BB“ iz … da tužiocu „AA“ iz …, naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 90.100,00 dinara.

Tužilac „AA“ je po zanimanju diplomirani sociolog, i u toku 2006. godine i u vreme kada je realizovana adaptacija …., a i sada obavlјa poslove sekretara Crvenog krsta opštine …. Tuženi „BB“ je novinar i glavni i odgovorni urednik mesečnog lista … i dopisnik dnevnog lista ….

U mesečnom listu …, broj 34 iz novembra 2011. godine, objavlјen je članak pod naslovom: “MUP da ispita adaptaciju … u …, u kome je navedeno: da je za adaptaciju … u … potrošeno preko 80.000 evra; da je adaptacija … išla preko Crvenog krsta u …; da je opština … za rekonstrukciju odvojila 4,6 miliona dinara, a da je rekonstrukciju pomogla i američka nevladina organizacija … sa više od 60.000 dolara, te se navodi i procena vrednosti radova koja je znatno niža. U istom listu …, broj 35, decembar/januar 2011/2012 godine, objavlјen je članak u kome je navedeno: da se iz dokumentacije o izgradnji … koja je dospela u posed redakcije … jasno vidi da je na pomolu još jedna župska afera, koju su godinama brižlјivo skrivali čelnici opštine …; da je u tekstu dalјe naznačeno da je „AA“, sekretar organizacije Crvenog krsta tvrdio da je adaptacija … koštala oko 14.000 evra i da opština … za taj posao nije izdvojila ni dinar… Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaklјučio da je tužilac zbog objavlјivanja navedenih članaka trpeo duševne bolove zbog povrede časti i ugleda i da je za tu štetu odgovoran tuženi.

Sloboda izražavanja zagarantovana je i članom 10 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu lјidskih prava i osnovnih sloboda, a Evropski sud za lјudska prava kroz svoje odluke utvrdio je opšta načela koja se primenjuju da bi se ocenilo da li je mešanje u ostvarivanje prava na slobodu izražavanja „neophodno u demokratskom društvu“ u smislu člana 10 stav 2 Konvencije.

Svaka informacija koja je objavlјena smatra se da je pripremlјena s dužnom pažnjom kada je novinar u dobroj veri, uložio napore da proveri elemente svoje priče, čije je objavlјivanje u javnom interesu (Koprivica protiv Crne Gore, br. 41158/09). Potrebno je napraviti pažlјivu razliku između činjenica i vrednosnih sudova. Postojanje činjenica se može dokazati, dok istinitost vrednosnih sudova nije dokaziva ( Lingens protiv Austrije,1986,tačka 46). Čak i kada neka izjava predstavlјa vrednosni sud, srazmernost mešanja može zavisiti od toga da li postoji dovolјna činjenična osnova za spornu izjavu, budući da vrednosni sud bez činjenične osnove koja bi ga potkrepila može biti preteran. Imajući u vidu da mediji igraju naročito važnu ulogu u društvu kao „čuvari javnog interesa“, iako mediji prekorače određene granice, posebno u vezi sa ugledom i pravima drugih, njihova je dužnost da saopštavaju „ na način dosledan njihovim obavezama i odgovornostima“, informacije i ideje o svim pitanjima od javnog interesa. Prema stavovima Evropskog suda za lјudska prava, redovni sudovi ne treba previše strogo da ocenjuju profesionalno ponašanje novinara, jer to kasnije može dovesti do odvraćanja od funkcije informisanja javnosti, budući da jedna sudska odluka može imati uticaj ne samo na pojedinačan slučaj, već na medije u celini (Tolstoy Mloslavski protiv Velike Britanije, br.18139/91; Tešić protiv Srbije, br.4678/07 i 50591/12; Filipović protiv Srbije, br.27935/05)).

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde i ovde

Član 10-2 | DIC | Koprivica protiv Crne Gore

Član 10-2 | DIC | Miljević protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa presudom Rev 466/2017 od 21.09.2017. godine, Vrhovnog kasacionog suda, kpjom se odbija kao neosnovana revizija tužilaca izjavlјena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 88/16 od 24.08.2016. godine.

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 221/2012 od 23.10.2015. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužiocu AA na ime naknade nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti isplati iznos od 100.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocu BB na ime naknade nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti isplati iznos od 50.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do isplate. Stavom trećim izreke, odbijen je deo tužbenog zahteva tužioca AA preko dosuđenog iznosa od 100.000,00 dinara do traženog iznosa od 400.000,00 dinara na ime naknade nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti i deo tužbenog zahteva tužioca BB preko dosuđenog iznosa od 50.000,00 dinara do traženog iznosa od 200.000,00 dinara na ime pretrplјene nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da solidarno tužiocima naknadi troškove postupka u iznosu od 156.850,00 dinara.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 88/16 od 24.08.2016. godine, žalba tužene je usvojena, a žalba tužilaca odbijena, pa je presuda Višeg suda u Novom Sadu P 221/2012 od 23.10.2015. godine u pobijanom usvajajućem delu odluke o tužbenim zahtevima (st. 1. i 2. izreke) i delu odluke o troškovima postupka (stav 4. izreke) preinačena, tako što su odbijeni tužbeni zahtevi da se obaveže tužena da isplati naknadu nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti tužiocu AA u iznosu od 100.000,00 dinara i tužiocu BB u iznosu od 50.000,00 dinara, sve to sa zakonskom zateznom kamatom počev od presuđenja pa do isplate, kao i zahtev tužilaca da im tužena solidarno naknadi troškove parničnog postupka u iznos od 156.850,00 dinara, a tužioci su obavezani da tuženoj naknade troškove prvostepenog postupka, i to tužilac AA u iznosu od 98.933,00 dinara, a tužilac BB u iznosu od 49.467,00 dinara. Prvostepena presuda je potvrđena u preostalom pobijanom odbijajućem delu odluke o tužbenim zahtevima tužilaca (stav 3. izreke). Stavom drugim izreke drugostepene presude, tužioci su obavezani da tuženoj naknade troškove žalbenog postupka, i to tužilac AA u iznosu od 12.000,00 dinara, a tužilac BB u iznosu od 6.000,00 dinara

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 10-2 | DIC | Tešić protiv Srbije

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3033/2019 od 05.09.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1. 65/17 od 18.04.2018. godine, stavom prvim izreke, tužena je obavezana da tužiocu naknadi štetu koja je izazvana povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Osnovnog suda u Vranju I 1022/09 u iznosu od 69.702,00 dinara, na ime troškova parničnog postupka u iznosu od 27.376,00 dinara i na ime troškova izvršnog postupka u iznosu od 19.600,00 dinara, pripadajućom kamatom. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu u kom je odlučeno o glavnoj stvari, dok je preinačena odluka o troškovima parničnog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 627/2020 od 07.02.2020. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine.

Rešenjem Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine, odbijena je žalba punomoćnika predlagača izjavlјena protiv rešenja Osnovnog suda u Leskovcu R4 I 109/19 od 09.09.2019. godine, kojim je odbijen prigovor predlagača za ubrzanje postupka, zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku u predmetu tog suda I 7838/10, kao neosnovan.
Protiv navedenog rešenja, predlagač je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešnog i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se revizija smatra izuzetno dozvolјenom, u skladu sa odredbom član 404. ZPP.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Stojanović protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3050/2019 od 18.09.2019. godine godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine i odbija kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine, obavezana je tužena da tužiocu plati na ime naknade imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Opštinskog suda u Vranju
I br. 1012/09 (ranije I. br. 850/05) iznose sa zateznom kamatom od dospeća pa do isplate bliže navedene u izreci pod 1. Tužana je obavezana da tužiocu na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 24.000,00 dinara.
Viši sud u Vranju je presudom Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine odbio kao neosnovanu žalbu tužene i potvrdio presudu Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine. Odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde