(Čl. 10) Sloboda izražavanja - Opšta
(Čl. 10-1 / ICCPR-19) Sloboda izražavanja
(Čl. 10-2) Mešanje
(Čl. 10-2) Propisano zakonom
(Čl. 10-2) Predvidljivost
(Čl. 10-2) Zaštitne mere protiv zloupotrebe
(Čl. 34) Pojedinačne predstavke
(Čl. 41) Pravično zadovoljenje - opšte

Tematske ključne reči

VS deskriptori

Zbirke

Sudska praksa
Presuda ESLJP
Veće

Sažetak

Predmet je pokrenut predstavkom protiv Ukrajine, koju je Sudu podneo uređivački odbor novina Pravoye delo (“prvi podnosilac”) i ukrajinski državljanin g. Leonid Isaakovich Shtekel (“drugi podnosilac”) na dan 22. 8. 2005. Prvi podnosilac je uređivački odbor Pravoye dela, novina zvanično registrovanih u Odesi u maju 2000. Drugi podnosilac je glavni i odgovorni urednik Pravoye dela. Živi u Odesi.

U vreme relevantno za predmet, Pravoye delo bio je lokalni list koji je izlazio tri puta sedmično, s tiražom od 3.000 primjeraka. Objavljivao je reportaže i materijale o političkim i socijalnim pitanjima u Ukrajini, a naročito u regiji Odese. S obzirom na nedostatak sredstava, list je često radio reprint članaka i drugih materijala pribavljenih iz različitih javnih izvora, uključujući internet. Na dan 19. 9. 2003, Pravoye delo objavio je anonimno pismo, koje je navodno napisao uposlenik Službe sigurnosti Ukrajine, a koje je koleginica drugog podnosioca, gđa I., preuzela s web-stranice koja objavljuje vesti. Pismo je sadržavalo navode da su viši zvaničnici Regionalnog odeljenja Službe sigurnosti za Odesu učestvovali u nezakonitim i koruptivnim aktivnostima, te naročito da su imali veze s pripadnicima organizovanih kriminalnih grupa.

U oktobru 2003, G. T., koji je u to vreme živio u Odesi i bio predsednik Ukrajinskog državnog saveza tai-boksa, pokrenuo je postupak za klevetu pred Okružnim sudom Prymorskiy, protiv podnosilaca u ovom predmetu. G.T. je naveo da su se informacije koje je Pravoye delo objavilo u izdanju od 19. 9 2003. odnosile na njega, da su bile netačne i da su nanele štetu njegovom dostojanstvu i ugledu. Od suda je tražio da podnosiocima naloži da objave demant i izvinjenje, te da mu plate naknadu nematerijalne štete u iznosu od 200.000 ukrajinskih hrivnji. Podnosioci su prvo pred sudom tvrdili da nisu odgovorni za tačnost informacija sadržanih u materijalu koji su objavili, jer je sporni materijal reprodukovan bez izmena, nakon što je bio drugde objavljen. Publikacija je sadržavala izvor materijala i nakon nje je usledio komentar, u kojem se objašnjava stav urednikâ u pogledu samog materijala, te poziv za komentare pojedinaca i tela na koje se odnosi. Podnosioci su izjavili i da bi, ako sud dodeli naknadu za G. T. u iznosu koji je tražio, list postao nesolventan i morao bi se ugasiti. Nakon toga, na raspravi od 24. 4. 2004, drugi podnosilac je izjavio da tekst nije bio o podnosiocu tužbe, te da formulacije u tekstu ne ustanovljavaju jasno da se radi o tom određenom “G. T.”. Na dan 7. 5. 2004, sud je odlučio protiv podnosilaca. Utvrdio je da se date informacije odnose na podnosioca tužbe, koji je javna ličnost uključena u javne aktivnosti u regiji Odese, te da predstavlja Ukrajinu na sportskim manifestacijama u inostranstvu, u funkciji predsednika Ukrajinskog državnog saveza tai-boksa. U tom kontekstu, sud je naveo da to podnosioci nisu osporili u svojim inicijalnim izjavama, te da je publikacija bila o aktivnostima Službe sigurnosti u regiji Odese. Sud je nadalje zaključio da je sadržaj bio klevetnički, te da podnosioci nisu dokazali da je tačan. Sud nije pronašao nikakav osnov po kojem bi se podnosioci oslobodili parnične odgovornosti po članu 42. Zakona o štampi, jer internetsajt na koji se pozivaju nije štampani medij registrovan u skladu sa članom 32. Zakona o štampi. Podnosioci su se žalili na ovu odluku. Na dan 14. 9. 2004. odnosno 24. 2. 2005, Regionalni žalbeni sud Odesa i Vrhovni sud odbacili su žalbe podnosilaca i potvrdili presudu prvostepenog suda.

Na dan 3. 7. 2006, podnosioci i G. T. sklopili su sporazum o prijateljskom poravnanju, po kojem se G. T. odriče svih potraživanja u pogledu sume naknade štete dodeljene presudom od 7. 5. 2004. Podnosioci su, sa svoje strane, preuzeli obavezu da će pokriti sve troškove postupka i u listu Pravoye delo objaviti promotivne i informativne materijale po zahtjevu G. T., u obimu koji je ograničen na sumu naknade štete dodeljenu presudom. Podnosioci su 2008. prestali s izdavanjem lista Pravoye delo.

U predstavci Sudu, podnosioci se žale da je njihovo pravo na slobodu izražavanja prekršeno, u smislu da je sud udovoljio potraživanju G. T. u vezi sa sadržajem objavljenim u listu Pravoye delo od 19. 9. 2003. Izjavljuju da takvo mešanje nije bilo u skladu sa zakonom, niti neophodno u demokratskom društvu. Pozivaju se na član 10. Konvencije.

Podnosioci tvrde da domaće zakonodavstvo o zakonskoj odgovornosti štampe za klevetu nije dovoljno jasno niti predvidivo, te da domaći sudovi zanemaruju relevantne zakonodavne garancije zaštite od kažnjavanja za nepotvrđene izjave novinara. Izjavljuju da sudovi nisu uzeli u obzir činenicu da oni nisu distribuirali informaciju o G. T., da drugi podnosilac nije dao odobrenje za objavljivanje materijala, da su se dovoljno distancirali od publikacije, te da G. T. nije iskoristio priliku da od uređivačkog odbora traži demant prije nego što je pokrenuo postupak pred sudom.

Sud primjećuje da je sporna publikacija sadržavala činjeničnu izjavu koja je bila klevetnička. Prema nalazima građanskih sudova, rečeno je da je jedna javna ličnost, predsjednik Ukrajinskog državnog saveza tai-boksa, bio član jedne organizirane kriminalne grupe i “koordinator i sponzor ubistava”. Podnosioci nisu pokazali da su takve izjave tačne, te su im sudovi naložili da objave demant i izvinjenje, te da datoj osobi isplate nadoknadu nematerijalne štete izazvane publikacijom.

Sud primećuje da je prvi i najvažniji zahtev člana 10. Konvencije da mešanje javne vlasti u uživanje slobode izražavanja zakonito: prva rečenica drugog stava, u suštini, predviđa da svako ograničavanje izražavanja mora biti “propisano zakonom”. Da bi se ispoštovao ovaj zahtev, mešanje ne samo da imati osnov u domaćem zakonu. Okrenuvši se okolnostima datog predmeta, Sud primećuje da se izjave podnosilaca u vezi s pitanjem zakonitosti mešanja suštinski tiču dva konkretna pitanja, tj. navodnog nedostatka jasnoće i predvidivosti relevantnih zakonskih odredbi o konkretnim garancijama zaštite novinara, te navodnog odsustva zakonskog osnova za obavezu izvinjenja u slučaju klevete. Nakon razmatranja navoda u predmetu, Sud zaključuje da nalog suda drugom podnosiocu da se izvini nije bio propisan zakonom, te da je, shodno tome, u tom smislu došlo do kršenja člana 10. Konvencije.

Takođe, Sud primjećuje da je data publikacija bila reprodukcija, od reči do reči, materijala preuzetog sa javno dostupnih internet-novina. Sadržavala je pozivanje na izvor materijala, kao i komentare uređivačkog odbora, u kojem se on formalno distancirao od sadržaja materijala. Tačno je da internet jeste informacijsko i komunikacijsko sredstvo ssvim zasebno od štampanih medija, naročito kad je u pitanju kapacitet pohranjivanja i prenošenja informacija. Elektronska mreža koja opslužuje milione korisnika u celom svetu nije, a potencijalno neće nikad ni biti, predmet istih propisa i kontrola. Rizik štete koji sadržaj i komunikacije na internetu predstavljaju po ostvarivanje i uživanje ljudskih prava i sloboda, naročito pravo na poštovanje privatnog života, svakako jeste veći od rizika koji predstavlja štampa. Shodno tome, politike koje uređuju reprodukciju materijala iz štampanih medija i sa interneta mogu se razlikovati. Informacije s interneta neizbežno se moraju prilagoditi shodno specifičnim tehnološkim karakteristikama, da bi se osigurale zaštita i promocija datih prava i sloboda. Međutim, uzimajući u obzir ulogu koju internet igra u kontekstu profesionalnih medijskih aktivnosti i njegov značaj u ostvarivanju prava na slobodu izražavanja uopšte, Sud smatra da odsustvo dovoljnog zakonskog okvira na domaćem nivou, koji bi novinarima omogućio da informacije s interneta koriste bez straha da će to izazvati sankcije, ozbiljno ugrožava ostvarivanje vitalne funkcije štampe kao “javnog čuvara”. Po mišljeju Suda, potpuno isključenje takvih informacija iz polja primene zakondavnih garancija novinarske slobode može, samo po sebi, izazvati neopravdano mešanje u slobode po članu 10. Konvencije.

Sud, shodno tome, zaključuje da, s obzirom na to da u domaćem zakonu nema odgovarajućih garancija zaštite novinara koji koriste informacije pribavljene na internetu, podnosioci nisu mogli u odgovarajućoj meri predvideti posledice koje bi osporena publikacija mogla podrazumevati. To Sudu omogučava da zaključi da zahtev zakonitosti sadržan u drugom stavu člana 10. Konvencije nije zadovoljen. Shodno tome, u tom aspektu predmeta je došlo do kršenja člana 10. Konvencije.

Preuzmite presudu u pdf formatu

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

PETO ODJELJENJE

PREDMET EDITORIAL BORD OF PRAVOYE DELO I SHTEKEL PROTIV UKRAJINE

(Predstavka br. 33014/05)

PRESUDA

[odlomci]

STRASBOURG

5. 5. 2011.

U predmetu Editorial Bord of Pravoye delo i Shektel protiv Ukrajine, Evropski sud za ljudska prava (Peto odjeljenje), koji je zasijedao kao Vijeće u sastavu:

Dean Spielmann, predsjednik,
Elisabet Fura,
Karel Jungwiert,
Mark Villiger,
Isabelle Berro-Lefèvre,
Ann Power,
Ganna Yudkivska, sudije,
i Claudia Westerdiek, sekretar Odjeljenja,

nakon vijećanja bez prisustva javnosti na dan 5. 4. 2011, donosi sljedeću presudu, koja je usvojena tog datuma:

POSTUPAK

Predmet je pokrenut predstavkom (br. 33014/05) protiv Ukrajine, koju je Sudu po članu 43. Konvencije za zaštitu ljudskih prava i temeljnih sloboda (“Konvencija”) podnio uređivački odbor novina Pravoye delo (“prvi podnosilac”) i ukrajinski državljanin g. Leonid Isaakovich Shtekel (“drugi podnosilac”) na dan 22. 8. 2005.
Podnosioce je pred Sudom zastupala gđa L. V. Opryshko, advokat iz Kijeva. Vladu Ukrajine (“Vlada”) zastupao je njen zastupnik pred Sudom, g. Y. Zaytsev, iz Ministarstva pravde.
Na dan 13. 10. 2009, predsjednik Petog odjeljenja odlučio je da o predstavci obavijesti Vladu. Odlučeno je i da se meritum predstavke ispita u isto vrijeme kad i njena prihvatljivost (član 29, stav 1).

ČINJENICE

I. OKOLNOSTI PREDMETA

Prvi podnosilac je uređivački odbor Pravoye dela, novina zvanično registriranih u Odesi u maju 2000. Drugi podnosilac je glavni i odgovorni urednik Pravoye dela. Živi u Odesi.
U vrijeme relevantno za predmet, Pravoye delo bio je lokalni list koji je izlazio tri puta sedmično, s tiražom od 3.000 primjeraka. Objavljivao je reportaže i materijale o političkim i socijalnim pitanjima u Ukrajini, a naročito u regiji Odese. S obzirom na nedostatak sredstava, list je često radio reprint članaka i drugih materijala pribavljenih iz različitih javnih izvora, uključujući internet.
Na dan 19. 9. 2003, Pravoye delo objavio je anonimno pismo, koje je navodno napisao uposlenik Službe sigurnosti Ukrajine, a koje je kolegica drugog podnosioca, gđa I., preuzela s web-stranice koja objavljuje vijesti. Pismo je sadržavalo navode da su viši zvaničnici Regionalnog odjeljenja Službe sigurnosti za Odesu učestvovali u nezakonitim i koruptivnim aktivnostima, te naročito da su imali veze s pripadnicima organiziranih kriminalnih grupa. Jedan od pasusa tog pisma kaže:

“... Zamjenik načelnika [Regionalnog odjeljenja Službe sigurnosti za Odesu] [I. T.], blizak prijatelj i asistent načelnika Odjeljenja P., uspostavio je “poslovne” kontakte s [organiziranom kriminalnom grupom] koju vodi [A. A.] ... Pripadnik [organizirane kriminalne grupe] G. T., agent za [A. A.], koji je zadužen za glavna područja aktivnosti te bande [je] koordinator i sponzor ubistava, [on se] sastaje s [I. T.] i rješava financijska pitanja za vodeće zvanočnike Odjeljenja [Službe sigurnosti] u regiji Odese

...”

Nakon pisma su slijedili ovi komentari, koje je u ime uređivačkog odbora pripremila gđa I.:

“Pri objavljivanju ovog pisma bez znanja i saglasnosti glavnog i odgovornog urednika, jasno mi je da se mogu ne samo suočiti s nevoljama ... već mogu stvoriti probleme za list. Jer, ako je ovo pismo [pogrešna informacija], onda [medij] u kojem se pojavljuje može biti ugrožen. S druge strane, ako je pismo istinito, onda se njegov autor suočava s većim rizikom. Uz to, s obzirom na činjenicu da je ova anonimka [anonimno pismo] već objavljena na web-stranici Vlasti.net u Odesi (koji navodimo, u skladu s njihovim zahtjevom), imamo božji blagoslov [da ga objavimo]. Postupamo uz shvatanje da, u skladu sa Zakonom o demokratskoj civilnoj kontroli nad vojnim organizacijama i organima države za provođenje zakona, vršimo civilnu kontrolu i, po članu 29. tog Zakona, željeli bismo da od relevantnih vlasti dobijemo otvorene informacije o činjenicama opisanim u ovom pismu. Uz to, [potrebno je reći] da Odjeljenje [Službe sigurnosti] u regiji Odesa nije reagiralo na analognu publikaciju u [listu] Top secret ... Podsjećam [vas] da je list[Pravoye delo] ... širom otvoren za pisma odgovora i komentare od svih zainteresiranih agencija.”

U oktobru 2003, G. T., koji je u to vrijeme živio u Odesi i bio predsjednik Ukrajinskog državnog saveza tai-boksa, pokrenuo je postupak za klevetu pred Okružnim sudom Prymorskiy, protiv podnosilaca u ovom predmetu. G.T. je naveo da su se informacije koje je Pravoye delo objavilo u izdanju od 19. 9 2003. odnosile na njega, da su bile netačne i da su nanijele štetu njegovom dostojanstvu i ugledu. Od suda je tražio da podnosiocima naloži da objave demant i izvinjenje, te da mu plate naknadu nematerijalne štete u iznosu od 200.000 ukrajinskih hrivnji (UAH)^{^[1]}.
Podnosioci su prvo pred sudom tvrdili da nisu odgovorni za tačnost informacija sadržanih u materijalu koji su objavili, jer je sporni materijal reproduciran bez izmjena, nakon što je bio drugdje objavljen. Publikacija je sadržavala izvor materijala i nakon nje je uslijedio komentar, u kojem se objašnjava stav urednikâ u pogledu samog materijala, te poziv za komentare pojedinaca i tijela na koje se odnosi. Podnosioci su izjavili i da bi, ako sud dodijeli naknadu za G. T. u iznosu koji je tražio, list postao nesolventan i morao bi se ugasiti.
Nakon toga, na raspravi od 24. 4. 2004, drugi podnosilac je izjavio da tekst nije bio o podnosiocu tužbe, te da formulacije u tekstu ne ustanovljavaju jasno da se radi o tom određenom “G. T.”.
Na dan 7. 5. 2004, sud je odlučio protiv podnosilaca. Utvrdio je da se date informacije odnose na podnosioca tužbe, koji je javna ličnost uključena u javne aktivnosti u regiji Odese, te da predstavlja Ukrajinu na sportskim manifestacijama u inostranstvu, u funkciji predsjednika Ukrajinskog državnog saveza tai-boksa. U tom kontekstu, sud je naveo da to podnosioci nisu osporili u svojim inicijalnim izjavama, te da je publikacija bila o aktivnostima Službe sigurnosti u regiji Odese. Sud je nadalje zaključio da je sadržaj bio klevetnički, te da podnosioci nisu dokazali da je tačan. Sud nije pronašao nikakav osnov po kojem bi se podnosioci oslobodili parnične odgovornosti po članu 42. Zakona o štampi, jer internetsajt na koji se pozivaju nije štampani medij registriran u skladu sa članom 32. Zakona o štampi.
Sud je prvom podnosioci naložio da objavi demant sljedećeg sadržaja publikacije:

“... Pripadnik [organizirane kriminalne grupe] G. T., agent za [A. A.], koji je zadužen za glavna područja aktivnosti te bande [je] koordinator i sponzor ubistava, [on se] sastaje s [I. T.] i rješava financijska pitanja za vodeće zvanočnike Odjeljenja [Službe sigurnosti] u regiji Odese ...”

Sud je dalje naložio drugom podnosiocu da u listu objavi zvanično izvinjenje.
Pri određivanju sume naknade koja se imala isplatiti oštećenom, sud je razmotrio njegove izjave, kao i informacije o financijskoj situaciji lista. Zaključio je da je bruto godišnji prihod lista oko 22.000 hrivnji,^{^[2]} te da je razumno naložiti podnosiocima da zajednički plate odštetu za G. T. u iznosu od 15,000 hrivnji^{^[3]} na ime nematerijalne štete. Podnosiocima je naloženo i da u državni budžet uplate sumu od 750 hrivnji^{^[4]} na ime sudskih troškova.
Podnosioci su se žalili. Ostali su pri izjavama koje su dali pred prvostepenim sudom, te tvrdili da uređivački odbor nije registriran kao pravno lice u skladu s relevantnim propisima o registraciji medija, te da drugi podnosilac nije imenovan za glavnog i odgovornog urednika u skladu sa zakonom. Shodno tome, po njihovom mišljenju, nisu ni mogli učestvovati u postupku.
Podnosioci su dalje tvrdili da je pozivanje na parničnu odgovornost bilo suprotno članu 41. Zakona o štampi, te članu 17. Zakona o državnoj podršci mas-medijima i socijalnoj zaštiti novinara, izjavivši da im namjera nije bila klevetati G. T., te da su objavljivanjem datog materijala željeli promovirati javnu diskusiju o pitanjima koja materijal pominje, koja su od značajnog javnog interesa. Po njima, njihova je dužnost bila da taj materijal objave, a javnost ima pravo da ga dobije.
Drugi podnosilac je izjavio da on nije odborio objavljivanje datog materijala, te da zakon ne predviđa obavezu izvinjenja kao sankciju za klevetu.
Na dan 14. 9. 2004. odnosno 24. 2. 2005, Regionalni žalbeni sud Odesa i Vrhovni sud odbacili su žalbe podnosilaca i potvrdili presudu prvostepenog suda.
Na dan 3. 7. 2006, podnosioci i G. T. sklopili su sporazum o prijateljskom poravnanju, po kojem se G. T. odriče svih potraživanja u pogledu sume naknade štete dodijeljene presudom od 7. 5. 2004. Podnosioci su, sa svoje strane, preuzeli obavezu da će pokriti sve troškove postupka i u listu Pravoye delo objaviti promotivne i informativne materijale po zahtjevu G. T., u obimu koji je ograničen na sumu naknade štete dodijeljenu presudom.
Podnosioci su 2008. prestali s izdavanjem lista Pravoye delo.

II. RELEVANTNI DOMAĆI ZAKONI I PRAKSA

A. Ustv Ukrajine od 28. 6. 1996.

21. Relevantni dijelovi Ustava glase:

Član 32.

“... Svakome se garantira sudska zaštita prava na ispravku netačne informacije o toj osobi lično i njenim članovima porodice, te prava da se zahtijeva da svaka vrsta informacije bude ispravljena, te prava na naknadu materijalne i nematerijalne štete koju izazove prikupljanje, pohranjivanje, korištenje i distribucija takvih netačnih informacija.”

Član 34.

“Svakome se garantira pravo na slobodu misli i govora, te na slobodno izražavanje sopstvenih stavova i vjerovanja.

Svako ima pravo da slobodno prikuplja, pohranjuje, koristi i distribuira informacije, usmeno, pismeno, ili drugim sredstvima po sopstvenom izboru.

Uživanje ovih prava može biti ograničeno zakonom u interesu nacionalne sigurnosti, teritorijalne nedjeljivosti ili javnog reda, s ciljem sprječavanja nereda ili zločina, zaštite zdravlja stanovništva, ugleda ili prava drugih osoba, sprječavanja objavljivanja informacija primljenih u povjerenju, ili održavanja autoriteta i nepristrasnosti sudstva.”

B. Građanski zakonik iz 1963. (stavljen van snage od 1. 1. 2004.)

22. Relevanti odlomci Građanskog zakonika glase:

Član 7. Zaštita časti, dostojanstva i ugleda

“Građanin ili organizacija imaju pravo da pred sudom traže da materijal bude povučen ako nije tačan ili ako je iznesen neistinito, ako degradira njihovu čast i dostojanstvo ili ugled, ili stvara štetu po njihove interese, osim ako osoba koja je distribuirala takve informacije ne dokaže da su istinite ...

Građanin ili ogranizacija u vezi s kojima je distribuiran materijal koji je neistinit i nanosi štetu njihovim interesima, časti, dostojanstvu ili ugledu, imaju pravo da traže naknadu materijalne i nematerijalne štete, kao i demant takvih informacija...”

C. Građanski zakonik iz 2003. (na snazi od 1. 1. 2004.)

23. Odredbe Građanskog zakonika iz 2003. relevantne za ovaj predmet glase:

Član 16.

Sudska zaštita građanskih prava i interesa

1. Svako ima pravo da se obrati sudu za zaštitu svojih... prava i interesa.

2. Sredstva za zaštitu građanskih prava i interesa mogu uključivati:

1) priznavanje prava;

2) proglašavanje akta nevažećim;

3) prekidanje radnje koja krši dato pravo;

4) vraćanje situacije koja je postojala prije kršenja;

5) konkretno izvršenje obaveze;

6) modifikaciju pravnih odnosa;

7) obustavljanje pravnih odnosa;

8) naknadu [materijalne] štete ...;

9) naknadu [nematerijalne] štete;

10) proglašenje nezakonitosti odluke, radnje ili nedjelovanja državnog tijela...

Sud može pružiti zaštitu građanskih prava i interesa i drugim sredstvima predviđenim ugovorom ili zakonom.

...”

Član 277.

Demant neistinite informacije

“1. Fizičko lice čija su nematerijalna prava ugrožena kao rezultat distribucije neistinitih informacija o njemu ili njoj i (ili) članovima njegove ili njene porodice, ima pravo na odgovor, te [pravo na] demant takvih informacija.

...

3. Negativne informacije distribuirane o nekoj osobi smatrat će se neistinitima ako osoba koja ih je distribuirala ne dokaže suprotno.

4. Neistinite informacije demantira osoba koja ih je distribuirala ...

5. Ako su neistinite informacije sadržane u dokumentu koji je prihvatilo (izdalo) pravno lice, takav dokument se stavlja van snage.

6. Fizičko lice čija su nematerijalna prava ugrožena u štampanim ili drugim masmedijima ima pravo na odgovor, te isto tako i [pravo na] demant takve netačne informacije u istom mas-mediju, na način predviđen zakonom ...

Neistinite informacije se demantiraju bez obzira na krivicu osobe koja ih je distribuirala.

7. Neistinite informacije se demantiraju na isti način na koji su se distribuirale.”

D. Zakon o informiranju od 2. 10. 1992.

24. Relevantni odlomci Zakona o informiranju, kako su bili formulirani u relevantnom periodu, glase:

Član 20. Mas-mediji

“Štampani mas-mediji su periodične štampane publikacije (štampa) – novine, magazini, bilteni – i povremena štampa s fiksnim tiražem.

Audiovizuelni mas-mediji su radio, televizija, kino, audio, video-snimci itd.

Procedura ustanovljavanja ... određenog medija određuje se zakonima o takvim medijima.”

Član 47. Odgovornost za kršenje zakonodavstva o informiranju

“...

Odgovornost za kršenje zakonodavstva o informiranju snose osobe odgovorne za sljedeća kršenja:

...

distribucija neistinitih informacija koje kleveću čast i ugled osobe...”

Član 49. Naknada materijalne i nematerijalne štete

“Ako fizička ili pravna lica pretrpe materijalnu ili nematerijalnu štetu izazvanu djelom koje izvrši tijelo uključeno u informativne aktivnosti, oni koji su odgovorni [za to djelo] će nadoknaditi [takvu štetu] dobrovoljno ili na osnovu sudske odluke ...”

E. Zakon o štampanim mas-medijima (štampi) od 16. 11. 1992.

25. Relevantni odlomci Zakona o štampi predviđaju:

Član 1. Štampani mas-mediji (štampa) u Ukrajini

“Štampani mas-mediji (štampa) u Ukrajini, kako se spominju u ovom Zakonu, su [definirani kao] periodične i redovne publikacije koje se izdaju pod stalnim imenom

[najmanje] jednom godišnje, u skladu s potvrdom o državnoj registraciji ...”

Član 7. Tijela uključena u aktivnosti štampanih mas-medija

“Tijela uključena u aktivnosti štampanih mas-medija uključuju [njihove] osnivače (ili suosnivače), urednike (ili glavne i odgovorne urednike), uređivačke odbore ...”

Član 21. Uređivački odbor štampanog mas-medija

“Uređivački odbor ... priprema i izdaje štampani mas-medij po uputstvima svog osnivača (ili suosnivača).

Uređivački odbor postupa na osnovu svoje organizacione povelje i provodi program štampanog mas-medija koji odobri njegov osnivač (ili suosnivači).

Uređivački odbor ... stiče status pravnog lica od dana državne registracije, koja se obavlja u skladu sa zakonodavstvom Ukrajine.”

Član 21. Urednik (glavni i odgovorni urednik) štampanog mas-medija

“Urednik (ili glavni i odgovorni urednik) ... je šef uređivačkog odbora, kojeg je ovlastio osnivač (ili suosnivači).

Urednik (ili glavni i odgovorni urednik) ... rukovodi aktivnostima uređivačkog odbora u okviru svojih nadležnosti, kako je to previđeno organizacionom poveljom, predstavlja uređivački odbor u svojim odnosima s osnivačem (ili suosnivačima), izdavačem, autorima, državnim organima, udruženjima građana i pojedinačnim građanima, kao i pred sudovima i tribunalima za arbitražu, te je odgovoran za poštivanje [zakonskih] zahtjeva vezanih za aktivnosti štampanih medija, njihovog uređivačkog odbora...”

Član 26. Državna registracija štampanih mas-medija

“... Svi štampani mas-mediji u Ukrajini podliježu državnoj registraciji, bez obzira na područje distribucije, tiraž i način na koji su formirani ...”

Član 32. Objavljivanje podataka

“Svako izdanje štampanog mas-medija sadrži sljedeće podatke o izdanju:

(1) ime publikacije ...

Distribucija [publikacija] bez objavljivanja podataka je zabranjena.”

Član 37. Povlačenje informacija

“Građani, pravna lica i državni organi, kao i njihovi zakonski zastupnici, imaju pravo da zahtijevaju da uređivački odbor štampanog mas-medija objavi demant informacija distribuiranih o njima, koje su neistinite ili kleveću njihovu čast i dostojanstvo.

Ako uređivački odbor nema nikakve dokaze da je objavljeni sadržaj istinit, mora, ako to oštećeni traži, objaviti demant takvih informacija u narednom izdanju datog štampanog mas-medija, ili objaviti demant po sopstvenom nahođenju ...”

Član 41. Osnov za odgovornost

“Uređivački odbori, osnivači, izdavači, distributeri, državni organi, organizacije i udruženja građana odgovorni su za kršenja zakonodavstva o štampanim masmedijima.

Kršenja ukrajinskog zakonodavstva o štampanim mas-medijima su:

1) kršenja predviđena članom 47. Zakona o informiranju ...

Za takvo kršenje strana koja je za njega kriva će snositi disciplinsku, parničnu, administrativnu ili krivičnu odgovornost, u skladu s važećim zakonodavstvom Ukrajine.

Novinar ... urednik (ili glavni i odgovorni urednik) ili drugo lice uz čije je odobrenje objavljen materijal koji krši ovaj Zakon snosi istu odgovornost za zloupotrebu slobode štampanih mas-medija kao i autori tog materijala.”

Član 42. Izuzeće od odgovornosti

“Uređivački odbor i novinari nisu odgovorni za objavljivanje materijala koji je neistinit, koji kleveće čast i dostojanstvo građana i organizacija, ugrožava prava i zakonite interese građana, ili predstavlja zloupotrebu slobode štampanih mas-medija i prava novinara u slučaju:

1) ako je informacija dobijena od novinskih agencija ili od osnivača (ili suosnivača) [medijskog izvora];

2) ako je informacija sadržana u odgovoru datom u skladu sa Zakonom o informiranju, po zahjtevu za pristup zvaničnim dokumentima, ili po zahtjevu za pisanim ili usmenim informacijama;

3) ako je informacija reprodukcija, od riječi do riječi, zvaničnih govora zvaničnika državnih organa, organizacija i udruženja građana;

4) ako je informacija reprodukcija, od riječi do riječi, materijala koji je objavio drugi štampani mas-medij i ako sadrži pozivanje [na taj medij];

5) ako informacija sadrži tajne koje su konkretno zaštićene zakonom, kad novinar te informacije nije pribavio nezakonitim putem.”

F. Zakon o državnoj podršci mas-medijima i socijalnoj zaštiti novinara od 23. 9. 1997.

26. Relevantni odlomci ovog Zakona predviđaju:

Član 17. Odgovornost za neovlašteni ulazak ili druge radnje protiv života i zdravlja novinara i odgovornost novinara za nematerijalnu štetu koju izazove

“... U procesu sudskog razmatranja spora vezanog za nematerijalnu štetu između novinara ili mas-medija, kao tužene strane, i političke stranke, izbornog bloka, [ili] nosioca javne funkcije (ili nosilaca javne funkcije), kao oštećene strane, sud može dodijeliti naknadu u pogledu nematerijalne štete samo ako su novinar ili zvaničnici tog medija [postupali] namjerno. Sud uzima u obzir ishod oštećenikovog korištenja vansudskih, naročito predpretresnih mogućnosti za demant neistinitog materijala, odbranu svoje časti, dostojanstva i ugleda, te poravnanje cijelog spora. S obzirom na okolnosti, sud može odbiti naknadu u pogledu nematerijalne štete.

Namjera novinara i/ili zvaničnika datog medija znači njegov ili njihov stav u pogledu distribucije informacija kad su novinar i/ili zvaničnik datog medija svjesni da je informacija neistinita i anticipirali su društveno štetne posljedice.

Novinar i/ili mas-medij nisu odgovorni za distribuciju neistinitih informacija ako sud utvrdi da je novinar postupao dobronamjerno i provjerio informaciju.”

G. Rezolucija Plenuma Vrhovnog suda Ukrajine od 27. 2. 2009, o pravosudnoj praksi u slučajevima vezanim za zaštitu časti i dostojanstva fizičkog lica, te ugleda fizičkog i pravnog lica

27. Relevantni odlomci Rezolucije Plenuma Vrhovnog suda glase:

“26. Po članu 19. Ustava Ukrajine, pravni poredak Ukrajine zasniva se na [principu] po kojem niko neće biti prisiljen da radi ono što nije predviđeno zakonodavstvom. S druge strane, član 34, stav 1. Ustava Ukrajine garantira svakome pravo na slobodu misli i govora, te na slobodu izražavanja svojih stavova i vjerovanja.

Sud nema pravo da obaveže odgovornu stranu da se izvini oštećenom ... jer prisilno izvinjenje nije predviđeno članovima 16. [i] 277. [Građanskog zakonika iz 2003.] kao sredstvo sudske zaštite časti, dostojanstva, [i] poslovnog ugleda [u slučaju] distribucije neistinitih informacija.”

...

PRAVO

I. NAVODNO KRŠENJE ČLANA 10. KONVENCIJE

Podnosioci se žale da je njihovo pravo na slobodu izražavanja prekršeno, u smislu da je sud udovoljio potraživanju G. T. u vezi sa sadržajem objavljenim u listu Pravoye delo od 19. 9. 2003. Izjavljuju da takvo miješanje nije bilo u skladu sa zakonom, niti neophodno u demokratskom društvu. Pozivaju se na član 10. Konvencije, koji glasi:

“1. Svako ima pravo na slobodu izražavanja. Ovo pravo uključuje slobodu mišljenja i slobodu primanja i prenošenja informacija i ideja, bez miješanja javne vlasti i bez obzira na granice. Ovaj član ne sprječava države da zahtijevaju dozvole za rad od radio, televizijskih i filmskih kompanija.

2. Ostvarivanje ovih sloboda, budući da uključuje obaveze i odgovornosti, može podlijegati takvim formalnostima, uvjetima, ograničenjima ili sankcijama predviđenim zakonom i koje su neophodne u demokratskom društvu u interesu nacionalne sigurnosti, teritorijalnog integriteta ili javne sigurnosti, sprječavanja nereda ili zločina, zaštite zdravlja i morala, ugleda ili prava drugih, sprječavanja širenja povjerljivih informacija ili u interesu očuvanja autoriteta i nepristrasnosti sudstva.”

...

B. Meritum

1. Izjave stranaka

(a) Podnosioci

Podnosioci tvrde da domaće zakonodavstvo o zakonskoj odgovornosti štampe za klevetu nije dovoljno jasno niti predvidivo, te da domaći sudovi zanemaruju relevantne zakonodavne garancije zaštite od kažnjavanja za nepotvrđene izjave novinara. Izjavljuju da sudovi nisu uzeli u obzir činenicu da oni nisu distribuirali informaciju o G. T., da drugi podnosilac nije dao odobrenje za objavljivanje materijala, da su se dovoljno distancirali od publikacije, te da G. T. nije iskoristio priliku da od uređivačkog odbora traži demant prije nego što je pokrenuo postupak pred sudom.
Drugi podnosilac također tvrdi da ukrajinski zakon ne predviđa obavezu izvinjenja kao sankciju za klevetu.
Podnosioci dalje izjavljuju da su materijal koji je već bio objavljen na internetu distribuirali s ciljem promocije dalje diskusije o bitnim političkim pitanjima koja taj materijal pokreće. Izjavljuju da je suma naknade štete koju su bili obavezni platiti bila previsoka u odnosu na godišnji prihod lista, te da je na njih stavila neproporcionalan teret. U tom kontekstu, izjavljuju da su morali prestati izdavati Pravoye delo.

(b) Vlada

Vlada izjavljuje da je miješanje u pravo podnosilaca na slobodu izražavanja bilo zakonito, u smislu da je bilo zasnovano na jasnim, dostupnim i predvidivim odredbama domaćih zakona, konkretno na članu 7. Građanskog zakonika iz 1963, članu 47. Zakona o informiranju od 2. 10. 1992, te članovima 1, 32. i 42. Zakona o štampanim mas-medijima (štampi) od 16. 11. 1992, kako su ih domaći sudovi primijenili u slučaju ovih podnosilaca.
Vlada nadalje izjavljuje da je miješanje bilo usmjereno ka zaštiti časti, dostojanstva i poslovnog ugleda privatnog lica, po čija prava je data publikacija izazvala štetu. Prema Vladi, to je bio legitiman cilj u smislu člana 10, stav 2. Konvencije, što podnosioci nisu negirali.
Vlada tvrdi da publikacija jeste sadržavala ozbiljne činjenične navode usmjerene protiv istaknute javne ličnosti koja je dala doprinos razvoju sporta u Ukrajini. Podnosioci te navode nisu dokazali. Činjenica da su reproducirali materijal pribavljen sa jednog web-sajta nije dovoljna da ih izuzme iz te obaveze, jer zakonski status informacija izvedenih sa interneta nije određen domaćim zakonom. Shodno tome, Vlada smatra da miješanje u ovom slučaju jeste bilo neophodno.
Izjavljuju i da podnosioci, zapravo, nisu morali da plate naknadu koju su sudovi dodijelili oštećenom, jer su pitanje riješili poravnanjem u fazi izvršenja presude od 7. 5. 2004. Prema Vladi, podnosioci nisu dokazali da su izdavanje lista obustavili zbog miješanja koje se ovdje razmatra.
Oslanjajući se na odluku Suda o prihvatljivosti u predmetu Vitrenko i drugi protiv Ukrajine ((odluka) br. 23510/02, 16. 12. 2008.), Vlada je ustvrdila da nalog suda za izvinjenje nije bio suprotan prinicipima otjelotvorenim u članu 10. Konvencije.
Na osnovu gore navedenog, Vlada izjavljuje da osporeno miješanje nije bilo neproporcionalno.

2. Ocjena Suda

(a) Da li je došlo do miješanja u pravo na slobodu izražavanja

Sud primjećuje da je sporna publikacija sadržavala činjeničnu izjavu koja je bila klevetnička. Prema nalazima građanskih sudova, rečeno je da je jedna javna ličnost, predsjednik Ukrajinskog državnog saveza tai-boksa, bio član jedne organizirane kriminalne grupe i “koordinator i sponzor ubistava”. Podnosioci nisu pokazali da su takve izjave tačne, te su im sudovi naložili da objave demant i izvinjenje, te da datoj osobi isplate nadoknadu nematerijalne štete izazvane publikacijom.
Ovaj Sud smatra da je odluka sudova predstavljala miješanje u pravo podnosilaca na slobodu izražavanja.
Sud pocrtava da je njegov zadatak u izvršavanju svoje nadzrone funkcije po članu 10. Konvencije da razmatra miješanja koja su predmet pritužbi u svjetlu predmeta u cjelini, a naročito da odredi da li su razlozi koje državne vlasti navedu kao opravdanje relevantni i dovoljni (vidi, uz brojne druge izvore, Fressoz i Roire protiv Francuske [Veliko vijeće], br. 29183/95, stav 45, ECHR 1999-I). To neumitno podrazumijeva i reviziju odluka koje donesu sudovi na domaćem nivou, bez obzira na to da li se pokrenute pritužbe tiču pitanja da li su sudovi poštovali procesne garancije po članu 6. Konvencije. Shodno tome, Sud odbacuje prigovor Vlade u pogledu statusa podnosilaca kao žrtava.
Sud će dalje razmatrati da li je miješanje bilo opravdano po članu 10, stav 2. Konvencije.

(b) Da li je miješanje bilo propisano zakonom

Sud primjećuje da je prvi i najvažniji zahtjev člana 10. Konvencije da miješanje javne vlasti u uživanje slobode izražavanja zakonito: prva rečenica drugog stava, u suštini, predviđa da svako ograničavanje izražavanja mora biti “propisano zakonom”. Da bi se ispoštovao ovaj zahtjev, miješanje ne samo da imati osnov u domaćem zakonu. Sam zakon mora odgovarati određenim zahtjevima “kvaliteta”. Norma, naročito, ne može da se smatra “zakonom”, osim ako je forumulirana dovoljno precizno da građaninu omogući da uredi sopstveno ponašanje: mora biti u stanju da – uz odgovarajući savjet, ako je to potrebno – predvidi, u stepenu koji je razuman u datim okolnostima, posljedice koje data radnja može podrazumijevati (vidi, npr. Lindon, Otchakovsky-Laurens i July protiv Francuske [Veliko vijeće, br. 21279/02 i 36448/02, stav 41, ECHR 2007-XI).
Stepen preciznosti u značajnoj mjeri zavisi od sadržaja datog instrumenta, polja koje je zamišljeno da pokriva, te broja i statusa onih kojima je namijenjen (vidi Groppera Radio AG i drugi protiv Švicarske, 28. 3. 1990, stav 68, Serija A, br. 173). Pojam predvidivosti važi ne samo za slijed ponašanja, za koje bi podnosilac trebao razumno biti u stanju da predvidi posljedice, već i na “formalnosti, uslove, organičenja ili kazne” koje mogu biti vezane za takvo ponašanje, ako se ustanovi da je suprotno državnim zakonima (vidi, mutatis mutandis, Kafkaris protiv Kipra [Veliko vijeće], br. 21906/04, stav 140, ECHR 2008-...).
Okrenuvši se okolnostima datog predmeta, Sud primjećuje da se izjave podnosilaca u vezi s pitanjem zakonitosti miješanja suštinski tiču dva konkretna pitanja, tj. navodnog nedostatka jasnoće i predvidivosti relevantnih zakonskih odredbi o konkretnim garancijama zaštite novinara, te navodnog odsustva zakonskog osnova za obavezu izvinjenja u slučaju klevete.

(i) Mjere predviđene ukrajinskim zakonom u slučajevima klevete

Što se tiče ovog drugog pitanja, Sud primjećuje da ukrajinski zakon predviđa da, u slučajevima klevete, oštećene strane imaju pravo da traže demant neistinitih i klevetničkih izjava, te naknadu štete. U slučaju podnosilaca su primjenjene obje mjere. Međutim, uz te mjere, sud je naložio drugom podnosiocu da u listu objavi zvanično izvinjenje. Sud primjećuje da takva mjera nije bila konkretno predviđena domaćim zakonom.
Sud je već razmatrao sličnu situaciju u jednom predmetu protiv Rusije. U tom predmetu je bio spreman da prihvati da tumačenje domaćih sudova pojma demanta ili ispravke po relevantnim zakonima tako da uključuje i izvinjenje, nije takvo da osporeno miješanje učini nezakonitim u u smislu Konvencije (vidi Kazakov protiv Rusije, br. 1758/02, stav 24, 18. 12. 2008).
Međutim, za razliku od gore pomenutog predmeta, ovaj predmet ne sadrži nikave dokaze, ili barem uvjerljiv argument, da su ukrajinski sudovi bili skloni dati takvo široko tumačenje zakonskih odredbi vezanih za mjere primjenjive na slučajeve klevete, ili da je to bio njihov generalni pristup u takvim slučajevima.
Sud nadalje primjećuje da, uprkos konkretnim i relevantnim pritužbama drugog podnosioca u tom smislu, domaći sudovi nisu dali bilo kakvo objašnjenje za očigledno odstupanje od relevantnih domaćih pravila (vidi stav 17. u gornjem tekstu). U tom smislu, ni izjave Vlade nisu razjasnile ovo pitanje.
Kako se može vidjeti iz relevantne domaće pravosudne prakse, mada kasnijeg datuma od razmatranih događaja, nametanje obaveze izvinjenja u slučajevima klevete može biti suprotno ustavnoj garanciji slobode izražavanja (vidi stavove 27-28. u gornjem tekstu).
U takvim okolnostima, Sud zaključuje da nalog suda drugom podnosiocu da se izvini nije bio propisan zakonom, te da je, shodno tome, u tom smislu došlo do kršenja člana 10. Konvencije.

(ii) Konkretne garancije zaštite novinara po ukrajinskom zakonu

Sud primjećuje da je data publikacija bila reprodukcija, od riječi do riječi, materijala preuzetog sa javno dostupnih internet-novina. Sadržavala je pozivanje na izvor materijala, kao i komentare uređivačkog odbora, u kojem se on formalno distancirao od sadržaja materijala.
Ukrajinski zakon – konkretno, Zakon o štampi – izuzima novinare od parnične odgovornosti za reprodukcije od riječi do riječi materijala objavljenih u štampi (vidi stav 25. u gornjem tekstu). Sud primjećuje da je ova odredba generalno u skladu s njegovim pristupom slobodi novinara da distribuiraju izjave koje daju drugi (vidi, npr. Jersild protiv Danske, 23. 9. 1994, stav 35, Serija A, br. 298, i Thoma protiv Luksemburga, br. 38432/97, stav 62, ECHR 2001-III).
Međutim, prema domaćim sudovima, takav imunitet nije postojao za novinare koji su reproducirali materijal s internetskih izvora koji nisu registrirani u skladu sa Zakonom o štampi. U vezi s tim, Sud primjećuje da nisu postojali nikakvi domaći propisi o državnoj registraciji internet-medija, te, po Vladi, Zakon o štampi i drugi normativni akti koji uređuju medijske odnose u Ukrajini nisu sadržavali bilo kakve odredbe o statusu internetskih medija ili o korištenju informacija pribavljenih s interneta.
Tačno je da internet jeste informacijsko i komunikacijsko sredstvo ssvim zasebno od štampanih medija, naročito kad je u pitanju kapacitet pohranjivanja i prenošenja informacija. Elektronska mreža koja opslužuje milione korisnika u cijelom svijetu nije, a potencijalno neće nikad ni biti, predmet istih propisa i kontrola. Rizik štete koji sadržaj i komunikacije na internetu predstavljaju po ostvarivanje i uživanje ljudskih prava i sloboda, naročito pravo na poštivanje privatnog života, svakako jeste veći od rizika koji predstavlja štampa. Shodno tome, politike koje uređuju reprodukciju materijala iz štampanih medija i sa interneta mogu se razlikovati. Informacije s interneta neizbježno se moraju prilagoditi shodno specifičnim tehnološkim karakteristikama, da bi se osigurale zaštita i promocija datih prava i sloboda.
Međutim, uzimajući u obzir ulogu koju internet igra u kontekstu profesionalnih medijskih aktivnosti (vidi stavove 29-32. u gornjem tekstu) i njegov značaj u ostvarivanju prava na slobodu izražavanja uopće (vidi Times Newspapers Ltd protiv Ujedinjenog Kraljevstva (br. 1 i 2), br. 3002/03 i 23676/03,stav 27, 10. 3. 2009), Sud smatra da odsustvo dovoljnog zakonskog okvira na domaćem nivou, koji bi novinarima omogućio da informacije s interneta koriste bez straha da će to izazvati sankcije, ozbiljno ugrožava ostvarivanje vitalne funkcije štampe kao “javnog čuvara” (vidi, mutatis mutandis, Observer i Guardian protiv Ujedinjenog Kraljevstva, 26. 11. 1991, stav 59, Serija A, br. 216). Po mišljeju Suda, potpuno isključenje takvih informacija iz polja primjene zakondavnih garancija novinarske slobode može, samo po sebi, izazvati neopravdano miješanje u slobode po članu 10. Konvencije.
Sud dalje primjećuje da se, po ukrajinskom zakonu, od novinara ne može tražiti da plate naknadu štete u slučajevima klevete ako netačnu informaciju nisu distribuirali namjerno, ako su postupali dobronamjerno i provjerili takve informacije, ili ako oštećena strana nije iskoristila mogućnosti dostupne za rješavanje spora prije nego što se ode na sud (vidi stav 26. u gornjem tekstu). U domaćem postupku, podnosioci su u svoju odbranu jasno istakli kvalificiranu povlasticu u skladu s relevantom domaćom odredbom. Naročito su ustvrdili da pri objavljivanju datog materijala nisu postupali zlonamjerno, s ciljem klevetanja oštećene strane, te da je javnost imala pravo da dobije te informacije. Nadalje, tvrde da je reproduciranjem materijala koji je ranije bio objavljen na internetu, njihova namjera bila da promoviraju debatu i diskusiju o pitanjima od značajnog javnog interesa. Isto tako, tvrde da oštećeni nije poduzeo bilo kakve korake da riješi spor s podnosiocima, uprkos činjenici da su oni u toj istoj publikaciji pozvali svaku zainteresiranu osobu da dostavi svoj komentar. Njihov poziv sudovi su, pak, potpuno zanemarili.
Sud, shodno tome, zaključuje da, s obzirom na to da u domaćem zakonu nema odgovarajućih garancija zaštite novinara koji koriste informacije pribavljene na internetu, podnosioci nisu mogli u odgovarajućoj mjeri predvidjeti posljedice koje bi osporena publikacija mogla podrazumijevati. To Sudu omogučava da zaključi da zahtjev zakonitosti sadržan u drugom stavu člana 10. Konvencije nije zadovoljen.
U takvim okolnostima, Sud ne smatra neophodnim da detaljno razmatra ostatak izjava stranaka u vezi s tom odredbom, ili da ispituje proporcionalnost razmatranog miješanja.
Shodno tome, u tom aspektu predmeta je došlo do kršenja člana 10. Konvencije.

...

IZ OVIH RAZLOGA, SUD JEDNOGLASNO

...

3. zaključuje da je došlo do kršenja člana 10. Konvencije, putem naloga domaćih sudova drugom podnosiocu da objavi zvanično izvinjenje;

4. zaključuje da je došlo do kršenja člana 10. Konvencije, putem kažnjavanja podnosilaca za osporenu publikaciju;

...

Izrađeno na engleskom jeziku i pismeno dostavljeno na dan 5. 5. 2011. godine, u skladu s pravilom 77, stavovi 2. i 3. Pravila Suda.

Claudia Westerdiek	Dean Spielmann,
Sekretar	Predsjednik

[1] . Oko 33.060 eura (EUR).

[2] . Oko 3.511 eura.

[3] . Oko 2.394 eura.

[4] . Oko 120 eura.

___________________________________
Prevod presude preuzet sa https://hudoc.echr.coe.int/

Ovaj prevod je realiziran zahvaljujući pomoći Fonda povjerenja Vijeća Evrope (www.coe.int/humanrightstrustfund).

FIFTH SECTION

CASE OF EDITORIAL BOARD OF PRAVOYE DELO AND SHTEKEL v. UKRAINE

(Application no. 33014/05)

JUDGMENT

STRASBOURG

5 May 2011

FINAL

05/08/2011

This judgment has become final under Article 44 § 2 of the Convention. It may be subject to editorial revision.

In the case of Editorial Board of Pravoye Delo and Shtekel v. Ukraine, The European Court of Human Rights (Fifth Section), sitting as a Chamber composed of:

Dean Spielmann, President,
Elisabet Fura,
Karel Jungwiert,
Mark Villiger,
Isabelle Berro-Lefèvre,
Ann Power,
Ganna Yudkivska, judges,
and Claudia Westerdiek, Section Registrar,

Having deliberated in private on 5 April 2011,

Delivers the following judgment, which was adopted on that date:

PROCEDURE

1. The case originated in an application (no. 33014/05) against Ukraine lodged with the Court under Article 34 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (“the Convention”) by the editorial board of the newspaper Pravoye Delo (“the first applicant”) and a Ukrainian national Mr Leonid Isaakovich Shtekel (“the second applicant”) on 22 August 2005.

2. The applicants were represented before the Court by Ms L. V. Opryshko, a lawyer practising in Kyiv. The Ukrainian Government (“the Government”) were represented by their Agent, Mr Y. Zaytsev, of the Ministry of Justice.

3. On 13 October 2009 the President of the Fifth Section decided to give notice of the application to the Government. It was also decided to examine the merits of the application at the same time as its admissibility (Article 29 § 1).

THE FACTS

I. THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE

4. The first applicant is the editorial board of Pravoye Delo, a newspaper officially registered in Odessa in May 2000. The second applicant is the editor-in-chief of Pravoye Delo. He lives in Odessa.

5. At the material time Pravoye Delo was a local newspaper published three times a week with a circulation of 3,000 copies. It published reports and material on political and social matters in Ukraine and, in particular, the Odessa Region. Due to lack of funds, the newspaper often reprinted articles and other material obtained from various public sources, including the Internet.

6. On 19 September 2003 Pravoye Delo published an anonymous letter, allegedly written by an employee of the Security Service of Ukraine, which the second applicant’s colleague, Ms I., had downloaded from a news website. The letter contained allegations that senior officials of the Odessa Regional Department of the Security Service had been engaging in unlawful and corrupt activities, and in particular that they had connections with members of organised criminal groups. One of the paragraphs of the letter read as follows:

“... The Deputy Head of [the Odessa Regional Department of the Security Service] [I. T.], a close friend and assistant of the Head of the Department P., established ‘business’ contacts with [the organised criminal group] of [A. A.] ... A member of [the organised criminal group] G. T., an agent of [A. A.], who is in charge of the main areas of activities of the gang [is] a coordinator and sponsor of murders, [he] meets with [I. T.] and resolves financial issues for the top officials of the Department of [the Security Service] in the Odessa Region ...”

7. The letter was followed by these comments, prepared by Ms I. on behalf of the editorial board:

“When publishing this letter without the knowledge and consent of the editor-in‑chief, I understand that I may not only face trouble ... but I may also create problems for the newspaper. Because, if this letter is [misinformation], then [the media], in which it appears may be endangered. On the other hand, if this letter is genuine, then its author faces a higher risk. Besides, given that this anonimka [anonymous letter] has already been published on the Odessa website Vlasti.net (to which we refer, in accordance with their requirement), we have the blessing of God [to publish it]. We are proceeding on the understanding that, in accordance with the Act on Democratic Civil Control over the Military Organisation and Law-Enforcement Organs of the State, we are carrying out civil control and, under section 29 of the Act, we would like to receive open information concerning the facts described in this letter from the relevant authorities. Moreover, [it is to be noted] that the Department [of the Security Service] in the Odessa Region did not react to an analogous publication in the Top Secret [newspaper] ... I remind [you] that the [Pravoye Delo] newspaper ... is wide open for letters in reply and comments from all interested agencies.”

8. In October 2003 G. T., who lived in Odessa at the time and was the President of the Ukraine National Thai Boxing Federation, brought defamation proceedings in the Prymorskiy District Court of Odessa against the applicants. G. T. alleged that the information in the 19 September 2003 issue of Pravoye Delo concerned him, and that it was untrue and had damaged his dignity and reputation. He asked the court to order the applicants to publish a retraction and an apology and to pay him compensation for non-pecuniary damage in the amount of 200,000 Ukrainian hryvnias (UAH)[1].

9. The applicants first argued before the court that they were not responsible for the accuracy of the information contained in the material that they had published, as they had reproduced material published elsewhere without making any modifications. The publication contained a reference to the source of the material and was followed by comments explaining the editors’ position regarding the material and inviting comments from the persons and bodies concerned. The applicants also submitted that if the court were to award G. T. the amount of compensation he had claimed, the newspaper would become insolvent and would have to close.

10. Subsequently, at a hearing on 24 April 2004, the second applicant stated that the article was not about the claimant and that its wording did not necessarily establish that it was a particular “G. T.” who was being referred to.

11. On 7 May 2004 the court ruled against the applicants. It found that the information at issue did concern the claimant, who was a public figure involved in public activities in the Odessa Region and had represented Ukraine at sports events abroad in his capacity as President of the Ukraine National Thai Boxing Federation. In that context, the court noted that this had not been contested by the applicants in their initial submissions and that the publication was about the activities of the Security Service in the Odessa Region. The court further held that the content was defamatory and that the applicants had failed to prove that it was true. It found no grounds on which to exempt the applicants from civil liability under section 42 of the Press Act, as the Internet site to which they had referred was not printed media registered pursuant to section 32 of the Press Act.

12. The court ordered the first applicant to publish a retraction of the following content of the publication:

“... A member of [the organised criminal group], G. T., an agent of [A. A.], who is in charge of the main areas of activities of the gang [is] a coordinator and sponsor of murders, [he] meets with [I. T.] and resolves financial issues for the top officials of the Department [of the Security Service] in the Odessa Region ...”

13. The court further ordered the second applicant to publish an official apology in the newspaper.

14. In determining the amount of compensation to be paid to the claimant, the court considered the submissions of the latter and the information concerning the financial situation of the newspaper. It noted that its gross annual income was about UAH 22,000[2] and found it reasonable to order the applicants jointly to pay G. T. UAH 15,000[3] for non‑pecuniary damage. The applicants were also ordered to pay to the State Budget UAH 750[4] in court fees.

15. The applicants appealed. They maintained the submissions they had made before the first-instance court and also contended that the editorial board had not been registered as a legal entity pursuant to the relevant regulations on registration of the media and that the second applicant had not been appointed as editor-in-chief in accordance with the law. Thus, in their view, they could not take part in the proceedings.

16. The applicants further argued that invoking their civil liability was contrary to section 41 of the Press Act and section 17 of the Act on State Support of Mass Media and Social Protection of Journalists, stating that they had not intended to defame G. T. and that, by publishing the material, they had wished to promote public discussion of the issues raised in that material which were of significant public interest. According to them, it was their duty to disseminate the material and the public had a right to receive it.

17. The second applicant also submitted that he had not authorised the publication of the material at issue and that the legislation did not provide for an obligation to apologise as a sanction for defamation.

18. On 14 September 2004 and 24 February 2005, respectively, the Odessa Regional Court of Appeal and the Supreme Court rejected the applicants’ appeals and upheld the judgment of the first-instance court.

19. On 3 July 2006 the applicants and G. T. concluded a friendly-settlement agreement, pursuant to which the latter waived any claim in respect of the amount of compensation awarded in the judgment of 7 May 2004. The applicants, for their part, undertook to cover all the costs and expenses relating to the court proceedings and to publish in Pravoye Delo promotional and informational materials at G. T.’s request, the volume of which was limited to the amount of compensation under the judgment.

20. In 2008 the applicants discontinued publishing Pravoye Delo.

II. RELEVANT DOMESTIC LAW AND PRACTICE

A. Constitution of Ukraine of 28 June 1996

21. Relevant extracts from the Constitution read as follows:

Article 32

“... Everyone is guaranteed judicial protection of the right to rectify incorrect information about himself or herself and members of his or her family, and of the right to demand that any type of information be rectified, and also the right to compensation for pecuniary and non-pecuniary damage inflicted by the collection, storage, use and dissemination of such incorrect information.”

Article 34

“Everyone is guaranteed the right to freedom of thought and speech, and to the free expression of his or her views and beliefs.

Everyone has the right to freely collect, store, use and disseminate information by oral, written or other means of his or her choice.

The exercise of these rights may be restricted by law in the interests of national security, territorial indivisibility or public order, with the purpose of preventing disturbances or crime, protecting the health of the population, the reputation or rights of other persons, preventing the publication of information received confidentially, or maintaining the authority and impartiality of justice.”

B. Civil Code of 1963 (repealed with effect from 1 January 2004)

22. Relevant extracts from the Civil Code read as follows:

Article 7. Protection of honour, dignity and reputation

“A citizen or an organisation shall be entitled to demand in a court of law that material be retracted if it is not true or is set out untruthfully, degrades their honour and dignity or reputation, or causes damage to their interests, unless the person who disseminated the information proves that it is true ...

A citizen or an organisation concerning whom material has been disseminated that is untrue and damages their interests, honour, dignity or reputation shall be entitled to request compensation for pecuniary and non-pecuniary damage as well as a retraction of such information ...”

C. Civil Code of 2003 (in force from 1 January 2004)

23. The provisions of the Civil Code of 2003 pertinent to the case read as follows:

Article 16
Judicial protection of civil rights and interests

1. Everyone has the right to apply to a court of law for the protection of his or her ... rights and interests.

2. The means of protection of civil rights and interests may include:

1) recognition of the right;

2) declaration of nullity of an act;

3) cessation of actions violating the right;

4) restoration of the situation which existed prior to the violation;

5) specific performance of an obligation;

6) modification of legal relations;

7) discontinuance of legal relations;

8) compensation for [pecuniary] damage ...;

9) compensation for [non-pecuniary] damage;

10) declaration of unlawfulness of a decision or action or of inactivity of a State body;

...

The court may give protection to the civil right or interest by other means envisaged by a contract or law.

...”

Article 277
Retraction of untrue information

“1. A physical person whose non-pecuniary rights have been infringed as a result of dissemination of untrue information about him or her and/or members of his or her family shall have the right to reply and [the right to] the retraction of that information.

...

3. Negative information disseminated about a person shall be considered untrue if the person who disseminated it does not prove the contrary.

4. Untrue information shall be retracted by the person who disseminated it ...

5. If the untrue information is contained in a document which has been accepted (issued) by a legal entity, that document shall be recalled.

6. A physical person whose non-pecuniary rights have been infringed in printed or other mass media shall have the right to reply and also [the right to] the retraction of the untrue information in the same mass media, in the manner envisaged by law ...

Untrue information shall be retracted irrespective of whether or not the person who disseminated it is guilty.

7. Untrue information shall be retracted in the same manner as it was disseminated.”

D. Information Act of 2 October 1992

24. Relevant extracts from the Information Act provided, as worded at the material time, as follows:

Section 20. Mass media

“Printed mass media are periodical prints (press) – newspapers, magazines, bulletins – and occasional prints with a set circulation.

Audiovisual mass media are radio, television, cinema, audio, video recordings and so on.

The procedure of establishing ... of particular media shall be determined by the laws concerning such media.”

Section 47. Liability for infringement of the legislation on information

“...

Liability for infringement of the legislation on information shall be borne by persons responsible for the following infringements:

...

dissemination of untrue information that defames the honour and dignity of a person ...”

Section 49. Compensation for pecuniary and non-pecuniary damage

“If physical or legal persons have suffered pecuniary or non-pecuniary damage caused by an offence committed by an entity engaged in informational activities, those responsible [for the offence] shall compensate [for the damage] voluntarily or pursuant to a court decision ...”

E. Printed Mass Media (Press) Act of 16 November 1992

25. Relevant extracts from the Press Act provide:

Section 1. Printed mass media (press) in Ukraine

“Printed mass media (press) in Ukraine, as referred to in this Act, are [defined as] periodical and continuing publications issued under a permanent name [at least] once a year pursuant to a certificate of State registration ...”

Section 7. Entities engaged in printed mass media activities

“Entities engaged in printed mass media activities shall include [their] founders (or co-founders), editors (or editors-in-chief), editorial boards ...”

Section 21. Editorial board of the printed mass media

“The editorial board ... shall prepare and issue printed mass media under the instructions of its founder (or co-founders).

The editorial board shall act on the basis of its organisational charter and shall implement the programme of the printed mass media approved by its founder (or co‑founders).

The editorial board ... shall acquire the status of a legal entity from the day of State registration, which shall be carried out in accordance with the legislation of Ukraine.”

Section 21. Editor (editor-in-chief) of the printed mass media

“The editor (or editor-in-chief) ... shall be the head of the editorial board, authorised by the founder (or co-founders).

The editor (or editor-in-chief) ... shall manage the editorial board’s activities within his competence, as envisaged by its organisational charter, shall represent the editorial board in its relations with the founder (or co-founders), the publisher, authors, State organs, associations of citizens, and individual citizens, as well as before the courts and arbitration tribunals and shall be responsible for compliance with the [legislative] requirements as to the activities of the printed media, its editorial board ...”

Section 26. State registration of the printed mass media

“... All printed mass media in Ukraine shall be subject to State registration, irrespective of the area of its dissemination, circulation and the manner of its creation ...”

Section 32. Publishing data

“Every issue of printed mass media shall contain the following publishing data:

(1) name of publication ...

Distribution of [publications] without publishing data shall be prohibited.”

Section 37. Retraction of information

“Citizens, legal entities and State organs, and their legal representatives shall have the right to demand that the editorial board of the printed mass media publish a retraction of information disseminated about them which is untrue or defames their honour and dignity.

If the editorial board does not have any evidence that the content published by it is true, it must, if requested by the claimant, publish a retraction of such information in the next issue of the printed mass media in question or publish the retraction on its own initiative ...”

Section 41. Grounds for liability

“Editorial boards, founders, publishers, distributors, State organs, organisations and associations of citizens shall be liable for infringements of the legislation on the printed mass media.

Infringements of Ukrainian legislation on the printed mass media are:

1) violations envisaged by section 47 of the Information Act ...

For such an infringement the guilty party shall incur disciplinary, civil, administrative or criminal liability in accordance with the current legislation of Ukraine.

The journalist ... editor (or editor-in-chief) or other persons with whose permission the material which violates this Act has been published shall bear the same liability for abuse of the freedom of the printed mass media as the authors of that material.”

Section 42. Exemption from liability

“The editorial board and journalists are not liable for the publication of material that is untrue, defames the honour and dignity of citizens and organisations, infringes the rights and lawful interests of citizens, or constitutes abuse of the freedom of the printed mass media and the rights of journalists if

1) the information has been received from news agencies or from the founder (co‑founders) [of the media source];

2) the information is contained in a reply given in accordance with the Information Act to a request for access to official documents and to a request for written or oral information;

3) the information is a verbatim reproduction of official speeches of the officials of State organs, organisations and associations of citizens;

4) the information is a verbatim reproduction of material published by other printed mass media and contains a reference to [the latter];

5) the information contains secrets that are specifically protected by law, where the journalist has not obtained this information unlawfully.”

F. State Support of Mass Media and Social Protection of Journalists Act of 23 September 1997

26. Relevant extracts from the Act provide:

Section 17. Liability for trespass or other actions against the life and health of a journalist and a journalist’s liability for non-pecuniary damage caused by him

“... In the process of consideration by a court of a dispute concerning non-pecuniary damage between a journalist or mass media, as a defendant party, and a political party, electoral bloc, [or] an office holder (or office holders), as a claimant, the court may award compensation in respect of non-pecuniary damage only if the journalist or officials of the media [acted] intentionally. The court shall take into account the outcome of the use by the claimant of extrajudicial, in particular pre-trial, opportunities for retraction of untrue material, defending his honour and dignity and reputation, and settlement of the entire dispute. Having regard to the circumstances, the court may refuse compensation in respect of non-pecuniary damage.

The intention of the journalist and/or official of the media means his or their stance with regard to dissemination of information where the journalist and/or official of the media are aware that the information is untrue and have anticipated its socially injurious consequences.

The journalist and/or the mass media shall not incur liability for dissemination of untrue information if the court establishes that the journalist acted in good faith and checked the information.”

G. Resolution of the Plenary Supreme Court of Ukraine of 27 February 2009 on judicial practice in cases concerning the protection of the honour and dignity of a physical person, and of the reputation of a physical person and legal entity

27. The relevant extracts from the Resolution of the Plenary Supreme Court read as follows:

“26. Under Article 19 of the Constitution of Ukraine, the legal order in Ukraine is based on [the principle] according to which no one shall be forced to do what is not envisaged by the legislation. In turn, Article 34, paragraph 1, of the Constitution of Ukraine guarantees everyone the right to freedom of thought and speech, and to the free expression of his or her views and beliefs.

A court has no power to oblige a respondent to apologise to a claimant ... as a forced apology is not envisaged by Articles 16 [and] 277 [of the Civil Code of 2003] as a means of judicial protection of honour, dignity, [and] business reputation [in case of] dissemination of untrue information.”

H. Judicial practice of the Supreme Court in cases concerning the application of Articles 16 and 277 of the Civil Code of 2003

28. The Supreme Court confirmed the Plenary’s approach in a defamation case, having quashed the lower courts’ decisions by which a respondent was ordered, inter alia, to apologise as legally unfounded. In particular, the relevant extract of the Supreme Court’s judgment (dated 17 June 2009) reads as follows:

“...

The court[s] are not entitled to oblige a respondent to apologise to a claimant in one form or another, as Articles 16 [and] 277 [of the Civil Code of 2003] do not provide for a forced apology as a means of judicial protection of honour, dignity, [and] business reputation [in case of] dissemination of untrue information; compulsion of a person to change his/her beliefs is an interference with the freedom of speech and expression guaranteed by the Constitution of Ukraine and Article 10 of the Convention ...”

II. RELEVANT COUNCIL OF EUROPE AND INTERNATIONAL MATERIAL

A. Recommendation CM/Rec(2007)16 of the Committee of Ministers to member states on measures to promote the public service value of the Internet

29. At their 1010th meeting on 7 November 2007 the Ministers’ Deputies considered essential aspects of the use of new information and communication technologies and services, in particular the Internet, in the context of protection and promotion of human rights and fundamental freedoms. They acknowledged the increasingly important role the Internet was playing in providing diverse sources of information to the public and people’s significant reliance on the Internet as a tool for communication.

30. It was noted however that the Internet could, on the one hand, significantly enhance the exercise of human rights and fundamental freedoms, such as the right to freedom of expression, while, on the other hand, the Internet might adversely affect other rights, freedoms and values, such as the respect for private life and secrecy of correspondence and for the dignity of human beings.

31. The Ministers’ Deputies adopted recommendations to the Council of Europe’s member states with regard to the governance of the Internet. These included recommendation to elaborate a clear legal framework delineating the boundaries of the roles and responsibilities of all key stakeholders in the field of new information and communication technologies and to encourage the private sector to develop open and transparent self- and co-regulation on the basis of which key actors in this field could be held accountable.

B. Joint Declaration by the UN Special Rapporteur on Freedom of Opinion and Expression, the OSCE Representative on Freedom of the Media and the OAS Special Rapporteur on Freedom of Expression, adopted on 21 December 2005

32. The growing importance of the Internet as a vehicle for facilitating in practice the free flow of information and ideas was also recognised in the Joint Declaration issued by Mr A. Ligabo, Mr M. Haraszti and Mr E. Bertoni. They stressed the need for strict application of international guarantees of freedom of expression to the Internet. In that context, it was stated that no one should be liable for content on the Internet of which they were not the author, unless they had either adopted that content as their own or refused to obey a court order to remove that content.

THE LAW

I. ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 10 OF THE CONVENTION

33. The applicants complained that their right to freedom of expression had been violated in that the courts had allowed G. T.’s claim concerning content published in Pravoye Delo on 19 September 2003. They stated that the interference had neither been in accordance with the law nor necessary in a democratic society. The applicants relied on Article 10 of the Convention, which reads as follows:

“1. Everyone has the right to freedom of expression. This right shall include freedom to hold opinions and to receive and impart information and ideas without interference by public authority and regardless of frontiers. This Article shall not prevent States from requiring the licensing of broadcasting, television or cinema enterprises.

2. The exercise of these freedoms, since it carries with it duties and responsibilities, may be subject to such formalities, conditions, restrictions or penalties as are prescribed by law and are necessary in a democratic society, in the interests of national security, territorial integrity or public safety, for the prevention of disorder or crime, for the protection of health or morals, for the protection of the reputation or rights of others, for preventing the disclosure of information received in confidence, or for maintaining the authority and impartiality of the judiciary.”

A. Admissibility

34. The Government submitted that the applicants could not claim to be victims of a violation of Article 10 of the Convention, as the interference with their right to freedom of expression had been based on the decisions of the domestic courts. The applicants did not complain under Article 6 § 1 of the Convention that the impugned court proceedings had been unfair, and there had been no irregularities in those proceedings and the Court had limited jurisdiction regarding the assessment of facts and the application of law by domestic courts. On these grounds, they invited the Court to declare the application incompatible ratione personae with the provisions of the Convention.

35. The applicants disagreed.

36. The Court considers that the Government’s objection is closely linked to the substance of the applicants’ complaints under Article 10 of the Convention and that it must therefore be joined to the merits.

37. The Court further notes that the application is not manifestly ill‑founded within the meaning of Article 35 § 3 of the Convention. It further notes that it is not inadmissible on any other grounds. It must therefore be declared admissible.

B. Merits

1. Submissions of the parties

(a) The applicants

38. The applicants argued that the domestic legislation concerning the liability of the press for defamation lacked clarity and foreseeability and that the domestic courts had disregarded the relevant legislative guarantees against punishment for unverified statements made by journalists. They submitted that the courts had not taken into account the fact that they had not disseminated information about G. T., that the second applicant had not given his permission for the publication of the material, that they had sufficiently distanced themselves from the publication, and that G. T. had not used the opportunity of asking the editorial board for a retraction before bringing defamation proceedings in the courts.

39. The second applicant also contended that Ukrainian law did not provide for an obligation to apologise as a sanction for defamation.

40. The applicants further submitted that they had disseminated the material, which had already been published on the Internet, with a view to promoting further discussion of the important political issues raised in the material. They stated that the amount of compensation which they had been required to pay had been too high given the annual income of the newspaper, and had placed a disproportionate burden on them. In this context, they stated that they had had to discontinue publishing Pravoye Delo.

(b) The Government

41. The Government submitted that the interference with the applicants’ right to freedom of expression had been lawful in that it had been based on the clear, accessible and foreseeable provisions of the domestic law, namely, on Article 7 of the Civil Code of 1963, section 47 of the Information Act of 2 October 1992, and sections 1, 32 and 42 of the Printed Mass Media (Press) Act of 16 November 1992, as applied by the national courts in the applicants’ case.

42. The Government further submitted that the interference had been aimed at protecting the honour, dignity and business reputation of a private person whose rights had been prejudiced by the publication at issue. According to them, this had been a legitimate aim within the meaning of Article 10 § 2 of the Convention, which the applicants did not deny.

43. The Government argued that the publication had contained serious factual allegations directed against a prominent public figure who had contributed to the development of sports in Ukraine. The applicants had failed to prove those allegations. The fact that they had reproduced the material obtained from a website had not been sufficient to relieve them of that obligation, as the legal status of information derived from the Internet had not been determined under the domestic law. Therefore, the Government stated that the interference had been necessary in the present case.

44. They also submitted that the applicants had not actually been required to pay the compensation awarded by the courts to the claimant, as they had settled the matter at the stage of enforcement of the judgment of 7 May 2004. According to the Government, it had not been proved by the applicants that they had discontinued publishing their newspaper because of the interference at issue.

45. Relying on the Court’s decision on admissibility in the case of Vitrenko and Others v. Ukraine ((dec.), no. 23510/02, 16 December 2008), the Government contended that the court’s order to apologise had not been contrary to the principles embodied in Article 10 of the Convention.

46. On the above grounds, the Government stated that the impugned interference had not been disproportionate.

2. The Court’s assessment

(a) Whether there was an interference with the right to freedom of expression

47. The Court observes that the publication at issue involved defamatory statements of fact. According to the findings of the civil courts, it was stated that a public figure, the President of the Ukraine National Thai Boxing Federation, was a member of an organised criminal group and “a coordinator and sponsor of murders”. The applicants had failed to show that those statements were true and the courts ordered them to publish a retraction and apology and to compensate the person concerned for the non‑pecuniary damage caused by the publication.

48. The Court considers that the courts’ decisions constituted an interference with the applicants’ right to freedom of expression.

49. The Court reiterates that its task in exercising its supervisory function under Article 10 of the Convention is to look at the interference complained of in the light of the case as a whole and, in particular, to determine whether the reasons adduced by the national authorities to justify it are relevant and sufficient (see, among many other authorities, Fressoz and Roire v. France [GC], no. 29183/95, § 45, ECHR 1999-I). This inevitably entails a review of the decisions taken by the courts at the domestic level, irrespective of whether any complaints have been raised concerning the courts’ compliance with the procedural guarantees under Article 6 of the Convention. Therefore, the Court dismisses the Government’s objection as to the applicants’ victim status.

50. The Court will now examine whether the interference was justified under Article 10 § 2 of the Convention.

(b) Whether the interference was prescribed by law

51. The Court notes that the first and most important requirement of Article 10 of the Convention is that any interference by a public authority with the exercise of the freedom of expression should be lawful: the first sentence of the second paragraph essentially envisages that any restriction on expression must be “prescribed by law”. In order to comply with this requirement, interference does not merely have to have a basis in domestic law. The law itself must correspond to certain requirements of “quality”. In particular, a norm cannot be regarded as a “law” unless it is formulated with sufficient precision to enable the citizen to regulate his conduct: he must be able – if need be with appropriate advice – to foresee, to a degree that is reasonable in the circumstances, the consequences which a given action may entail (see, for example, Lindon, Otchakovsky-Laurens and July v. France [GC], nos. 21279/02 and 36448/02, § 41, ECHR 2007‑XI).

52. The degree of precision depends to a considerable extent on the content of the instrument at issue, the field it is designed to cover, and the number and status of those to whom it is addressed (see Groppera Radio AG and Others v. Switzerland, 28 March 1990, § 68, Series A no. 173). The notion of foreseeability applies not only to a course of conduct, of which an applicant should be reasonably able to foresee the consequences, but also to “formalities, conditions, restrictions or penalties”, which may be attached to such conduct, if found to be in breach of the national laws (see, mutatis mutandis, Kafkaris v. Cyprus [GC], no. 21906/04, § 140, ECHR 2008‑...).

53. Turning to the circumstances of the present case, the Court observes that the applicants’ submissions regarding the question of the lawfulness of the interference essentially concern two specific issues, namely, the alleged lack of clarity and foreseeability of the relevant legislative provisions concerning journalists’ specific safeguards and the alleged absence of legal grounds for an obligation to apologise in cases of defamation.

(i) Measures envisaged by Ukrainian law in cases of defamation

54. As regards the latter issue, the Court observes that Ukrainian law provides that, in cases of defamation, injured parties are entitled to demand a retraction of untrue and defamatory statements and compensation for damage. Both measures were applied in the applicants’ case. However, in addition to those measures, the courts ordered the second applicant to publish an official apology in the newspaper. The Court observes that such a measure was not specifically provided for in the domestic law.

55. The Court has already dealt with a similar situation in a case against Russia. In that case it was prepared to accept that the interpretation by the domestic courts of the notions of retraction or rectification under the relevant legislation as possibly including an apology was not such as to render the impugned interference unlawful within the meaning of the Convention (see Kazakov v. Russia, no. 1758/02, § 24, 18 December 2008).

56. However, in contrast to the aforementioned case, the present case contains no evidence or, at the least, a persuasive argument that Ukrainian courts were inclined to give such a broad interpretation to the legal provisions concerning the measures applicable in cases of defamation or that that was their general approach in such cases.

57. The Court further observes that, despite the second applicant’s specific and pertinent complaints in that connection, the domestic courts failed to give any explanation for the obvious departure from the relevant domestic rules (see paragraph 17 above). The Government’s submissions in that regard did not clarify the issue either.

58. As can be seen from the relevant domestic judicial practice, though subsequent to the events at issue, imposition of an obligation to apologise in defamation cases may run counter to the constitutional guarantee of freedom of expression (see paragraphs 27-28 above).

59. In these circumstances, the Court finds that the court’s order to the second applicant to apologise was not prescribed by law and that accordingly there has been a violation of Article 10 of the Convention in that regard.

(ii) Journalists’ specific safeguards in Ukrainian law

60. The Court observes that the publication at issue was a verbatim reproduction of material downloaded from a publicly accessible internet newspaper. It contained a reference to the source of the material and comments by the editorial board, in which they formally distanced themselves from the content of the material.

61. Ukrainian law – specifically the Press Act – exempts journalists from civil liability for verbatim reproduction of material published in the press (see paragraph 25 above). The Court notes that this provision generally conforms to its approach to journalists’ freedom to disseminate statements made by others (see, for instance, Jersild v. Denmark, 23 September 1994, § 35, Series A no. 298, and Thoma v. Luxembourg, no. 38432/97, § 62, ECHR 2001‑III).

62. However, according to the domestic courts, no such immunity existed for journalists reproducing material from internet sources not registered pursuant to the Press Act. In this connection, the Court observes that there existed no domestic regulations on State registration of internet media and that, according to the Government, the Press Act and other normative acts regulating media relations in Ukraine did not contain any provisions on the status of internet-based media or the use of information obtained from the Internet.

63. It is true that the Internet is an information and communication tool particularly distinct from the printed media, especially as regards the capacity to store and transmit information. The electronic network, serving billions of users worldwide, is not and potentially will never be subject to the same regulations and control. The risk of harm posed by content and communications on the Internet to the exercise and enjoyment of human rights and freedoms, particularly the right to respect for private life, is certainly higher than that posed by the press. Therefore, the policies governing reproduction of material from the printed media and the Internet may differ. The latter undeniably have to be adjusted according to the technology’s specific features in order to secure the protection and promotion of the rights and freedoms concerned.

64. Nevertheless, having regard to the role the Internet plays in the context of professional media activities (see paragraphs 29-32 above) and its importance for the exercise of the right to freedom of expression generally (see Times Newspapers Ltd v. United Kingdom (nos. 1 and 2), no. 3002/03 and 23676/03, § 27, 10 March 2009), the Court considers that the absence of a sufficient legal framework at the domestic level allowing journalists to use information obtained from the Internet without fear of incurring sanctions seriously hinders the exercise of the vital function of the press as a “public watchdog” (see, mutatis mutandis, Observer and Guardian v. the United Kingdom, 26 November 1991, § 59, Series A no. 216). In the Court’s view, the complete exclusion of such information from the field of application of the legislative guarantees of journalists’ freedom may itself give rise to an unjustified interference with press freedom under Article 10 of the Convention.

65. The Court further observes that under Ukrainian law journalists cannot be required to pay compensation in defamation cases if they did not disseminate the untrue information intentionally, acted in good faith and verified the information, or if the injured party failed to use the available possibilities to settle the dispute before going to court (see paragraph 26 above). In the domestic proceedings, the applicants explicitly raised the defence of qualified privilege under the relevant legal provision. In particular, they argued that they had not acted with malicious intent to defame the claimant by publishing the material in question and that the public had an interest in receiving the information. Furthermore, they argued that by reproducing the material previously published on the Internet, their intention had been to promote debate and discussion on political matters of significant public interest. They also argued that the claimant had not taken any steps to settle the dispute with them despite the fact that in the same publication they had invited any person concerned to comment. Their plea was entirely ignored by the courts, however.

66. The Court therefore finds that, given the lack of adequate safeguards in the domestic law for journalists using information obtained from the Internet, the applicants could not foresee to the appropriate degree the consequences which the impugned publication might entail. This enables the Court to conclude that the requirement of lawfulness contained in the second paragraph of Article 10 of the Convention was not met.

67. In these circumstances, the Court does not consider it necessary to deal with the parties’ remaining submissions concerning this provision or to examine the proportionality of the interference at issue.

68. Accordingly, there has been a violation of Article 10 of the Convention as regards this aspect of the case.

II. APPLICATION OF ARTICLE 41 OF THE CONVENTION

69. Article 41 of the Convention provides:

“If the Court finds that there has been a violation of the Convention or the Protocols thereto, and if the internal law of the High Contracting Party concerned allows only partial reparation to be made, the Court shall, if necessary, afford just satisfaction to the injured party.”

A. Submissions of the first applicant

70. The first applicant submitted that the appropriate just satisfaction in this case would be a finding of a violation of Article 10 of the Convention and an indication of general measures to be adopted by Ukraine to bring its legislation and judicial practice into compliance with “European standards of freedom of expression” as regards the use of “socially important information, available on the Internet, the credibility of which is open to question.”

71. The Government did not comment on this aspect of the case.

72. Having regard to the circumstances of the present case and the conclusions the Court has reached under Article 10 of the Convention (see paragraphs 64-68 above), it does not consider it necessary to examine this case under Article 46 of the Convention with a view to indicating specific measures that might be taken in order to put an end to a violation found in the case (see, mutatis mutandis, Broniowski v. Poland [GC], no. 31443/96, § 194, ECHR 2004-V). The Court also notes that there is no call to award the first applicant any sum for just satisfaction.

B. Submissions of the second applicant

1. Damage

73. The second applicant claimed 7,000 euros (EUR) for non-pecuniary damage.

74. The Government contested the second applicant’s claim.

75. The Court considers that the second applicant suffered some distress and anxiety on account of the violations of his right to freedom of expression. Ruling on an equitable basis, as required by Article 41 of the Convention, it awards him EUR 6,000 in this connection.

2. Costs and expenses

76. The second applicant made no claim in respect of costs and expenses. Therefore, the Court makes no award under this head.

3. Default interest

77. The Court considers it appropriate that the default interest should be based on the marginal lending rate of the European Central Bank, to which should be added three percentage points.

FOR THESE REASONS, THE COURT UNANIMOUSLY

1. Decides to join to the merits the Government’s objection concerning the applicants’ victim status and rejects it;

2. Declares the application admissible;

3. Holds that there has been a violation of Article 10 of the Convention on account of the domestic courts’ order to the second applicant to publish an official apology;

4. Holds that there has been a violation of Article 10 of the Convention on account of the applicants’ punishment for the impugned publication;

5. Holds

(a) that the respondent State is to pay the second applicant, within three months from the date on which the judgment becomes final in accordance with Article 44 § 2 of the Convention, EUR 6,000 (six thousand euros), plus any tax that may be chargeable, in respect of non-pecuniary damage, to be converted into the national currency of the respondent State at the rate applicable at the date of settlement;

(b) that from the expiry of the above-mentioned three months until settlement simple interest shall be payable on the above amount at a rate equal to the marginal lending rate of the European Central Bank during the default period plus three percentage points.

6. Dismisses the remainder of the second applicant’s claim for just satisfaction.

Done in English, and notified in writing on 5 May 2011, pursuant to Rule 77 §§ 2 and 3 of the Rules of Court.

Claudia WesterdiekDean Spielmann,
RegistrarPresident

[1]. About 33,060 euros (EUR).

[2]. About EUR 3,511.

[3]. About EUR 2,394.

[4]. About EUR 120.

Nema povezane prakse za ovu presudu.

Sažmi komentare

Komentari

Relevantni komentari iz drugih presuda

Član 10 | DIC | Medžlis Islamske Zajednice Brčko i drugi protiv Bosne i Hercegovine

Predmet prosledjen Velikom veću. Odluka doneta 2017. godine

Član 10-2 | DIC | Delfi AS protiv Estonije

Presuda je povezana sa presudom Gž 5984/2017 od 15. 05. 2018. Apelacionog suda u Nišu, kojom se odbija žalba tužioca V.A. iz N., i potvrđuje presuda Osnovnog suda u Nišu 29P 325/15 od 24.08.2017. godine, kojom je odbijen tužbeni zahtev tužioca za isplatu nematerijalne štete za pretrplјeni strah, pretrplјeni duševni bol zbog umanjenja životne aktivnosti i na ime pretrplјenog stresa zbog okolnosti da je protiv njega podneta krivična prijava zbog zbog krivičnog dela primanja mita i krivičnog dela trgovine uticajem, pa je istom pokrenut krivični postupak i rešenjem istražnog sudije tužiocu je određen pritvor. Tužilac je u pritvoru proveo 75 dana, nakon čega je protiv njega podignuta optužnica zbog krivičnog dela primanja mita. Nakon ovoga, Sektor unutrašnje kontrole policije-Uprave za poslove unutrašnje kontrole policije, podneo je protiv tužioca još jednu krivičnu prijavu, a sada zbog krivičnog dela zloupotreba službenog položaja iz čl.359 st.1 KZ u saizvršilaštvu u vezi čl.33 KZ. Obaveštenjem OJT Niš 16Kt 4650/13 od 09.07.2014. godine tužilac je pismeno obavešten da je navedena krivična prijava odbačena jer prijavlјeno delo nije krivično delo koje se goni po službenoj dužnosti. Tužilac je u tužbi i tokom postupka naveo je usled navedene krivične prijave od 03.12.2013. godine trpeo strah, stres i duševni bol.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 10-2 | DIC | Delfi AS protiv Estonije

Presuda je povezana sa presudom Kzz 1174/2018 od 25.10.2018. godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojom se odbija kao neosnovan zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivlјenog AA, podnet protiv pravnosnažnih presuda Osnovnog suda u Nišu 1K 933/17 od 15.11.2017. godine i Višeg suda u Nišu Kž1 139/18 od 24.04.2018. godine.

Presudom Osnovnog suda u Nišu 1K 933/17 od 15.11.2017. godine, okrivlјeni AA, oglašen je krivim zbog izvršenja krivičnog dela oštećenje tuđih prava iz člana 220. stav 2. KZ, za koje mu je izrečena uslovna osuda, kojom mu je utvrđena kazna zatvora u trajanju od 3 (tri) meseca sa rokom provere od 1 godine od dana pravnosnažnosti presude, i da treba da isplati u roku od 30 dana od dana pravnosnažnosti navedene presude privatnom tužiocu-oštećenom BB, određeni iznos sa pripadajućom kamatom, kao i troškove parničnog postupka shodno presudi Osnovnog suda u Nišu 33P 8299/10 od 30.05.2012. godine i rešenju o izvršenju 6I 3260/13 od 15.04.2013. godine. Istom presudom, okrivlјeni je obavezan da između ostalog isplati privatnom tužiocu BB, na ime nužnih troškova krivičnog postupka, presudom navedeni iznos od 263.250,00 dinara, sve u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti navedene presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Presudom Višeg suda u Nišu Kž1 139/18 od 24.04.2018. godine, odbijena je kao neosnovana žalba branioca okrivlјenog AA, a presuda Osnovnog suda u Nišu 1K 933/17 od 15.11.2017. godine, je potvrđena.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 10-2 | DIC | Filipović protiv Srbije

Presuda je navedena u rešenju Gž 1786/2018 od 28.05.2018. godine Apelacionog suda u Krgujevcu, kojim se ukida presuda Višeg suda u Kruševcu P.br.8/13 od 22.1.2014. godine u stavu prvom i četvrtom izreke i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Presudom Višeg suda u Kruševcu P.br.8/13 od 22.1.2014. godine u stavu prvom izreke delimično je usvojen tužbeni zahtev tužioca „AA“ iz …, pa je obavezan tuženi „BB“ iz …, da tužiocu na ime naknade nematerijalne štete zbog pretrplјenih duševnih bolova zbog povrede časti i ugleda, plati iznos od 150.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na ovaj iznos počev od 22.01.2014. godine. Stavom drugim izreke odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca „AA“ iz …, u delu u kome je tražio da se tuženi „BB“ iz …, obaveže da mu na ime naknade nematerijalne štete zbog pretrplјenih duševnih bolova zbog povrede časti i ugleda plati iznos od još 350.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na ovaj iznos. Stavom trećim izreke utvrđeno je da je tužba tužioca „AA“ iz …, podneta sudu 18.05.2012. godine, protiv „VV“ iz …, povučena. Stavom četvrtim izreke obavezan je tuženi „BB“ iz … da tužiocu „AA“ iz …, naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 90.100,00 dinara.

Tužilac „AA“ je po zanimanju diplomirani sociolog, i u toku 2006. godine i u vreme kada je realizovana adaptacija …., a i sada obavlјa poslove sekretara Crvenog krsta opštine …. Tuženi „BB“ je novinar i glavni i odgovorni urednik mesečnog lista … i dopisnik dnevnog lista ….

U mesečnom listu …, broj 34 iz novembra 2011. godine, objavlјen je članak pod naslovom: “MUP da ispita adaptaciju … u …, u kome je navedeno: da je za adaptaciju … u … potrošeno preko 80.000 evra; da je adaptacija … išla preko Crvenog krsta u …; da je opština … za rekonstrukciju odvojila 4,6 miliona dinara, a da je rekonstrukciju pomogla i američka nevladina organizacija … sa više od 60.000 dolara, te se navodi i procena vrednosti radova koja je znatno niža. U istom listu …, broj 35, decembar/januar 2011/2012 godine, objavlјen je članak u kome je navedeno: da se iz dokumentacije o izgradnji … koja je dospela u posed redakcije … jasno vidi da je na pomolu još jedna župska afera, koju su godinama brižlјivo skrivali čelnici opštine …; da je u tekstu dalјe naznačeno da je „AA“, sekretar organizacije Crvenog krsta tvrdio da je adaptacija … koštala oko 14.000 evra i da opština … za taj posao nije izdvojila ni dinar… Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaklјučio da je tužilac zbog objavlјivanja navedenih članaka trpeo duševne bolove zbog povrede časti i ugleda i da je za tu štetu odgovoran tuženi.

Sloboda izražavanja zagarantovana je i članom 10 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu lјidskih prava i osnovnih sloboda, a Evropski sud za lјudska prava kroz svoje odluke utvrdio je opšta načela koja se primenjuju da bi se ocenilo da li je mešanje u ostvarivanje prava na slobodu izražavanja „neophodno u demokratskom društvu“ u smislu člana 10 stav 2 Konvencije.

Svaka informacija koja je objavlјena smatra se da je pripremlјena s dužnom pažnjom kada je novinar u dobroj veri, uložio napore da proveri elemente svoje priče, čije je objavlјivanje u javnom interesu (Koprivica protiv Crne Gore, br. 41158/09). Potrebno je napraviti pažlјivu razliku između činjenica i vrednosnih sudova. Postojanje činjenica se može dokazati, dok istinitost vrednosnih sudova nije dokaziva ( Lingens protiv Austrije,1986,tačka 46). Čak i kada neka izjava predstavlјa vrednosni sud, srazmernost mešanja može zavisiti od toga da li postoji dovolјna činjenična osnova za spornu izjavu, budući da vrednosni sud bez činjenične osnove koja bi ga potkrepila može biti preteran. Imajući u vidu da mediji igraju naročito važnu ulogu u društvu kao „čuvari javnog interesa“, iako mediji prekorače određene granice, posebno u vezi sa ugledom i pravima drugih, njihova je dužnost da saopštavaju „ na način dosledan njihovim obavezama i odgovornostima“, informacije i ideje o svim pitanjima od javnog interesa. Prema stavovima Evropskog suda za lјudska prava, redovni sudovi ne treba previše strogo da ocenjuju profesionalno ponašanje novinara, jer to kasnije može dovesti do odvraćanja od funkcije informisanja javnosti, budući da jedna sudska odluka može imati uticaj ne samo na pojedinačan slučaj, već na medije u celini (Tolstoy Mloslavski protiv Velike Britanije, br.18139/91; Tešić protiv Srbije, br.4678/07 i 50591/12; Filipović protiv Srbije, br.27935/05)).

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde i ovde

Član 10-2 | DIC | Koprivica protiv Crne Gore

Član 10-2 | DIC | Miljević protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa presudom Rev 466/2017 od 21.09.2017. godine, Vrhovnog kasacionog suda, kpjom se odbija kao neosnovana revizija tužilaca izjavlјena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 88/16 od 24.08.2016. godine.

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 221/2012 od 23.10.2015. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužiocu AA na ime naknade nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti isplati iznos od 100.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocu BB na ime naknade nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti isplati iznos od 50.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do isplate. Stavom trećim izreke, odbijen je deo tužbenog zahteva tužioca AA preko dosuđenog iznosa od 100.000,00 dinara do traženog iznosa od 400.000,00 dinara na ime naknade nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti i deo tužbenog zahteva tužioca BB preko dosuđenog iznosa od 50.000,00 dinara do traženog iznosa od 200.000,00 dinara na ime pretrplјene nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da solidarno tužiocima naknadi troškove postupka u iznosu od 156.850,00 dinara.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 88/16 od 24.08.2016. godine, žalba tužene je usvojena, a žalba tužilaca odbijena, pa je presuda Višeg suda u Novom Sadu P 221/2012 od 23.10.2015. godine u pobijanom usvajajućem delu odluke o tužbenim zahtevima (st. 1. i 2. izreke) i delu odluke o troškovima postupka (stav 4. izreke) preinačena, tako što su odbijeni tužbeni zahtevi da se obaveže tužena da isplati naknadu nematerijalne štete na ime povrede ugleda i časti tužiocu AA u iznosu od 100.000,00 dinara i tužiocu BB u iznosu od 50.000,00 dinara, sve to sa zakonskom zateznom kamatom počev od presuđenja pa do isplate, kao i zahtev tužilaca da im tužena solidarno naknadi troškove parničnog postupka u iznos od 156.850,00 dinara, a tužioci su obavezani da tuženoj naknade troškove prvostepenog postupka, i to tužilac AA u iznosu od 98.933,00 dinara, a tužilac BB u iznosu od 49.467,00 dinara. Prvostepena presuda je potvrđena u preostalom pobijanom odbijajućem delu odluke o tužbenim zahtevima tužilaca (stav 3. izreke). Stavom drugim izreke drugostepene presude, tužioci su obavezani da tuženoj naknade troškove žalbenog postupka, i to tužilac AA u iznosu od 12.000,00 dinara, a tužilac BB u iznosu od 6.000,00 dinara

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 10-2 | DIC | Tešić protiv Srbije

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3033/2019 od 05.09.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1. 65/17 od 18.04.2018. godine, stavom prvim izreke, tužena je obavezana da tužiocu naknadi štetu koja je izazvana povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Osnovnog suda u Vranju I 1022/09 u iznosu od 69.702,00 dinara, na ime troškova parničnog postupka u iznosu od 27.376,00 dinara i na ime troškova izvršnog postupka u iznosu od 19.600,00 dinara, pripadajućom kamatom. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu u kom je odlučeno o glavnoj stvari, dok je preinačena odluka o troškovima parničnog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 627/2020 od 07.02.2020. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine.

Rešenjem Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine, odbijena je žalba punomoćnika predlagača izjavlјena protiv rešenja Osnovnog suda u Leskovcu R4 I 109/19 od 09.09.2019. godine, kojim je odbijen prigovor predlagača za ubrzanje postupka, zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku u predmetu tog suda I 7838/10, kao neosnovan.
Protiv navedenog rešenja, predlagač je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešnog i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se revizija smatra izuzetno dozvolјenom, u skladu sa odredbom član 404. ZPP.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Stojanović protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3050/2019 od 18.09.2019. godine godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine i odbija kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine, obavezana je tužena da tužiocu plati na ime naknade imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Opštinskog suda u Vranju
I br. 1012/09 (ranije I. br. 850/05) iznose sa zateznom kamatom od dospeća pa do isplate bliže navedene u izreci pod 1. Tužana je obavezana da tužiocu na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 24.000,00 dinara.
Viši sud u Vranju je presudom Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine odbio kao neosnovanu žalbu tužene i potvrdio presudu Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine. Odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde