Podnosilac predstavke je Adele Ursula Price, državljanka Ujedinjenog Kraljevstva. Ona tvrdi da je žrtva kršenja člana 3 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i sloboda od strane Ujedinjenog Kraljevstva.

Podnosilac predstavke nema ni ruke ni noge, što je posledica fokomelije izazvane Talidomidom. Ona takođe ima problema sa bubrezima. Dana 20. januara 1995. godine, za vreme parničnog postupka za naplatu duga u okružnom sudu u Linkolnu, odbila je da odgovori na pitanja o svom imovinskom stanju i osuđena je na zatvorsku kaznu u trajanju od sedam dana zbog nepoštovanja suda. Koliko se tužilja seća, sudija je naredio da se ona neposredno pošalje u zatvor u Vejkfildu. Pre napuštanja suda, podnosilac predstavke je pitala jednog službenika suda da li može sa sobom da ponese punjač za bateriju za svoja invalidska kolica. Ona tvrdi da joj je službenik rekao da bi se to smatralo luksuznim predmetom i da stoga ne bi mogla da ga ponese sa sobom.

Budući da je suđenje održano posle podne 20. januara 1995. godine, nije bilo moguće da se prebaci u zatvor do jutra, pa je noć provela u ćeliji u policijskoj stanici u Linkolnu. Ćelija je imala samo drveni ležaj i dušek i bila je bez ikakve opreme za invalide. Podnosilac tvrdi da je morala da spava u kolicima jer je krevet bio previše tvrd i ležanje na njemu bi izazvalo bolove u kukovima, da su prekidači za svetlo i dugmad za slučaj opasnosti bili van njenog domašaja i da nije mogla da koristi toalet jer je bio viši od njenih kolica. Zapisnik policijskog pritvora navodi da je podnosilac po prispeću u 19:20 rekla dežurnom policajcu da ima problema sa bubrezima i hroničnu infekciju uha ali da joj u tom trenutku nisu bili potrebni nikakvi lekovi ni lekarska nega. U 19:50 je odbila ponuđeni obrok i topli napitak. U 20:50 je rekla da joj je hladno pa ju je dežurni zavio u dva ćebeta. Prilikom sledeće provere u 21:15, još uvek se žalila na hladnoću. U 21:35, pošto joj je još uvek bilo hladno i imala je glavobolju izazvanu hladnoćom, obmotana je još jednim ćebetom. Ponuđen joj je topli napitak, a ona je odbila. U 22:00 je spavala, ali do 22:50 se bila probudila, požalila na hladnoću i opet odbila topli napitak. U 23:15 je tražila lekara, koji je stigao u 23:50, koji je uz beleške o zdravstvenom stanju podnositeljke naveo da ćelije opremljene kako jesu, nisu pogodne za osobe koje imaju invalidnost kakvu ima podnositeljka.

Podnosilac tvrdi da izricanje kazne zatvora i postupak prema njoj dok ju je izdržavala predstavljaju povredu člana 3 Konvencije. Ona je tvrdila da je sudija koji je izrekao kaznu bio dobro upoznat sa njenim zdravstvenim problemima ali da je ipak odlučio da je pošalje u zatvor a da se prethodno ne uveri da li postoje sve potrebne pogodnosti. U policijskoj stanici je bila u pritvoru u hladnim uslovima, što je izazvalo bubrežnu infekciju. Ćelija u zatvorskoj bolnici nije bila prilagođena njenim specijalnim potrebama, što je priznao i zatvorski lekar koji ju je pregledao prilikom prijema, dok su bolničarke i zatvorsko osoblje koji su se brinuli o njoj bili bezosećajni i nisu mnogo uradili za nju. Tokom celog trajanja pritvora je bila izložena nečovečnom i poniživajućem postupanju, što je na njoj ostavilo fizičke i psihičke posledice.

Vlada je tvrdila da je protokom vremena postalo nemoguće ustanoviti da li je sudija koji je izrekao kaznu na bilo koji način naznačio gde podnosilac treba da služi tu kaznu, mada nije uobičajena praksa okružnog suda da tako nešto određuje. Budući da su policija i zatvorske vlasti imale potpune podatke o opremljenosti policijskih stanica i zatvora, za sudove je bilo prihvatljivije da ostave odluke o smeštaju osuđenih u njihovim rukuma. Čak i da sudija nije ni uzeo u obzir specifične potrebe tužilje, to samo po sebi ne bi predstavljalo povredu člana 3 osim ako je postojala realna opasnost od ozbiljnog zlostavljanja, što se nije dogodilo u slučaju tužilje.

Sud je podsetio da zlostavljanje mora da dostigne izvesni minimalni nivo brutalnosti da bi potpalo pod obuhvat člana 3. Procena tog minimalnog nivoa je relativna; zavisi od svih okolnosti slučaja, kao što su trajanje postupaka, njihove fizičke i psihičke posledice, i u nekim slučajevima i pol, godište i zdravstveno stanje žrtve.

Sud primećuje da su u zapisniku o prijemu podnosioca postojale beleške lekara i bolničarke u kojima je izražena zabrinutost zbog mogućih problema za vreme njenog pritvora, uključujući prilaza krevetu, vršenja nužde, održavanja higijene i unošenja tečnosti, kao i pokretljivosti u slučaju da se istroše baterije u njenim kolicima. Ta zabrinutost je bila takvog stepena da je upravnik zatvora ovlastio osoblje da pokuša da pronađe mesto za tužilju u javnoj bolnici. Kako se dogodilo, nisu bili u stanju da je prebace u javnu bolnicu jer nije patila od neke određene bolesti. U vreme otpusta iz zatvora morao je da bude primenjen kateter jer su nedovoljno unošenje tečnosti i problemi sa vršenjem nužde izazvali retenciju mokraće. Podnosilac tvrdi da je deset nedelja posle ovih događaja imala zdravstvene tegobe, ali za ovo nije pružila nikakve medicinske dokaze.

U ovom slučaju nema dokaza da je postojala bilo kakva pozitivna namera da se tužilja ponizi ili omalovaži. Međutim, Sud smatra da je držanje osobe sa visokim stepenom invalidnosti u pritvoru u uslovima u kojima može da strada od hladnoće i da dobije rane jer je ležaj previše tvrd ili nedostupan, a nuždu može da vrši i čistoću održava samo uz veoma velike teškoće, predstavlja ponižavajuće postupanje u smislu člana 3. Sud dakle nalazi da je u ovom slučaju došlo do povrede ove odredbe.

Preuzmite presudu u pdf formatu

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

TREĆE ODELJENJE

PRICE protiv UJEDINJENOG KRALJEVSTVA

(Predstavka br. 33394/96)

Presuda

10. jula 2001. godine

Podnosilac predstavke: Adele Ursula Price
Oštećeni: podnosilac predstavke
Država ugovornica: Ujedineno Kraljevstvo
Datum podnošenja predstavke: 23. jula 1996.
Datum odluke o prihvatljivosti: 12. septembra 2000.

Podnosilac predstavke je Adele Ursula Price, državljanka Ujedinjenog Kraljevstva. Podnosilac predstavke tvrdi da je žrtva kršenja člana 3 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i sloboda koje je počinilo Ujedinjeno Kraljevstvo.

(...)

ČINJENICE

I. OKOLNOSTI SLUČAJA

Podnosilac predstavke nema ni ruke ni noge, što je posledica fokomelije izazvane Talidomidom. Ona takođe ima problema sa bubrezima. Dana 20. januara 1995. godine, za vreme parničnog postupka za naplatu duga u okružnom sudu u Linkolnu, odbila je da odgovori na pitanja o svom imovinskom stanju i osuđena je na zatvorsku kaznu u trajanju od sedam dana zbog nepoštovanja suda. Koliko se tužilja seća, sudija je naredio da se ona neposredno pošalje u zatvor u Vejkfildu. Pre napuštanja suda, podnosilac predstavke je pitala jednog službenika suda da li može sa sobom da ponese punjač za bateriju za svoja invalidska kolica. Ona tvrdi da joj je službenik rekao da bi se to smatralo luksuznim predmetom i da stoga ne bi mogla da ga ponese sa sobom.
Budući da je suđenje održano posle podne 20. januara 1995. godine, nije bilo moguće da se prebaci u zatvor do jutra, pa je noć provela u ćeliji u policijskoj stanici u Linkolnu. Ćelija je imala samo drveni ležaj i dušek i bila je bez ikakve opreme za invalide. Podnosilac tvrdi da je morala da spava u kolicima jer je krevet bio previše tvrd i ležanje na njemu bi izazvalo bolove u kukovima, da su prekidači za svetlo i dugmad za slučaj opasnosti bili van njenog domašaja i da nije mogla da koristi toalet jer je bio viši od njenih kolica.
Zapisnik policijskog pritvora navodi da je podnosilac po prispeću u 19:20 rekla dežurnom policajcu da ima problema sa bubrezima i hroničnu infekciju uha ali da joj u tom trenutku nisu bili potrebni nikakvi lekovi ni lekarska nega. U 19:50 je odbila ponuđeni obrok i topli napitak. U 20:50 je rekla da joj je hladno pa ju je dežurni zavio u dva ćebeta. Prilikom sledeće provere u 21:15, još uvek se žalila na hladnoću. U 21:35, pošto joj je još uvek bilo hladno i imala je glavobolju izazvanu hladnoćom, obmotana je još jednim ćebetom. Ponuđen joj je topli napitak, a ona je odbila. U 22:00 je spavala, ali do 22:50 se bila probudila, požalila na hladnoću i opet odbila topli napitak. U 23:15 je tražila lekara, koji je stigao u 23:50. Lekar je u belešci o pregledu tužilje u 00:35 naveo:

Pacijent se žali na hladnoću, glavobolju i mučninu (nije jela od prispeća – ponuđena joj je hrana ali je odbila). Govori razumno, nema znakova smrzavanja, sedi u invalidskim kolicima. Kaže da ne može da leži i da kod kuće spava na sofi u sedećem stavu. Prima Eritromicin za infekciju uha. Pregled ušiju dao NAD Nystigmus J36. Na žalost ćelije nemaju pogodnosti za ovu vrstu invalidnih osoba. U prostoriji bi joj bila potrebna temperatura blizu 30 stepeni, jer se ne pokreće/nije pokretna.

Toplotna izolacija izvršena punjenim ćebetom i dopunskim prekrivkama.

Ponuđeni/dati su joj Paracetamol i (bn) stemetil, budući da nema ko-proksamola na raspolaganju.

Prema zapisniku o pritvoru, podnosilac je spavala do 07:00, kada je prebačena u drugu ćeliju i ponuđena hranom i pićem, što je odbila. U 08:30, prebačena je u ženski zatvor Njuhol u Vejkfildu, gde je bila u pritvoru do poslepodneva 23. januara 1995. godine.
Podnosilac nije bila u običnoj ćeliji već u zatvorskoj bolnici, gde joj je ćelija imala širi ulaz za potrebe invalidskih kolica, hidraulički bolnički ležaj i toalet s osloncima za ruke. Po prispeću, podnosilac je ispunila zdravstveni upitnik. Navela je da je zabrinuta za zdravlje, ali da je „sve pod kontrolom“. Bolničarka Brodhed, koja je takođe potpisala upitnik, dodala je:

Primljena u bolnicu uglavnom zbog problema pokretljivosti. Zatvorenica, bez udova zbog Talidomida, koristi invalidska kolica na električni pogon koja bi bilo teško koristiti u glavnom zatvoru zbog stepenica, na primer do trpezarije. Nije ponela punjač za baterije jer kaže da joj to policija nije dozvolila.

Pati od uroloških problema i s vremena na vreme joj otkazuju bubrezi ... Može da jede sama ako joj je hrana iseckana, može da koristi šolje. Može sama da pristupi toaletu radi mokrenja ali će joj biti potrebna pomoć sa pražnjenjem creva da bi se obrisala.

Kod kuće obično spava na kauču a njen pas joj pomaže da ustane tokom noći. Tokom noći će joj ovde biti potrebna pomoć radi ustajanja za vršenje nužde. Pokušaće da koristi bolnički krevet sa podignutim uzglavljem. Obratila sam se dr Roudsu u vezi sa ispomoći za dežurnu sestru u noćnoj smeni. Javljeno dežurnom u noćnoj smeni i obezbeđenju u vezi sa pomoći tokom noći i potrebom za otključavanjem... .

Alergična na mnoge antibiotike ... . Potrebne su joj česte promene odeće zbog problema sa mokrenjem.

Smestila se u jedinici i večerala.

PS: Ne može se dizati na uobičajen način jer joj je rame trajno dislocirano zbog povrede u prošlosti.

Tužilju je pregledao zatvorski lekar, dr Kid, koji je zabeležio:

Nov pacijent.

Žrtva Talidomida sa velikim brojem deformiteta, uključujući i nedostatak gornjih i donjih delova gornjih udova, dislocirano levo rame, bez upotrebe gornjeg dela desne ruke. Nedostatak donjih delova obeju donjih udova, sa malim stopalima.

Bešika – nije u stanju da potpuno isprazni, sa čestim retencijama (kada je potreban kateter) i infekcijama.

Creva – ... nije u stanju da se obriše ručno.

Kod kuće je relativno nezavisna, mada ima dosta pomagala, uključujući invalidska kolica na električni pogon – koja bi možda trebalo dopuniti za vikend.

U bolnici ima teškoća: krevet – previše visok lavabo – ne može da ga dohvati pokretljivost – baterija se postepeno prazni unošenje tečnosti – voli voćne sokove, ali ovde ih nema ishrana – vegetarijanska opšta higijena – potrebna joj je pomoć. ..

Potrebno joj je unošenje tečnosti, punjenje baterija, adekvatna temperatura prostorije... .

Za vreme trajanja pritvora tužilje, njeno zdravstveno stanje bilo je pod „stalnom prismotrom“. Prvi upis, 21. januara 1995. godine, naveo je sledeće:

Zamolila sam dežurnog upravnika, g. Elisa, za dozvolu da se donese punjač za baterije za Adelina kolica ako je moguće. On se složio, a mi smo iskoristili priliku da mu nabrojimo mnogobrojne probleme koje bi osoblje moglo da ima s ovom zatvorenicom, na primer:

(1)Potrebno ju je podići prilikom prebacivanja iz kolica u krevet i obratno. Ona kaže da to obično radi jedna osoba tako što stane iza nje i obuhvati je rukama oko sredine tela pa je tako podiže.

(2)Kod kuće ima uređaj koji radi na kompresiju i spušta je i podiže iz kade. Ako se ne kupa bar jednom dnevno, postoji opasnost da se stvore rane, naročito na mestu gde joj stopalo leži preko „noge.

(3)Stalne urinarne infekcije zahtevaju da unese dva litra tečnosti dnevno, ali obično pije sokove i ne voli vodu, tako da će verovatno smanjiti unošenje tečnosti. G. Elis je razmotrio problem i odlučio da bi u slučaju da nađemo za Adelu podesno mesto u javnoj bolnici on dao dozvolu da se ona premesti, međutim nemamo nikakvu dijagnozu koja bi omogućila da bude primljena u bolnicu. Dr. Kid će Adelu pregledati sutra, jer smatra da će verovatno razviti neku infekciju mokraćnog trakta.

Bolničarke koje su se starale o tužilji za vreme njenog pritvora takođe su vodile beleške, u kojima je za noć 21. januara 1995. godine navedeno:

Nemoguće da obavimo nuždu. Bila sam u Adelinoj ćeliji dva puta. Trebalo nam je preko pola sata da završimo s obavljanjem nužde, a nakon toga nisam uspela da je vratim u krevet. Data analgezija a ona trpi znatne bolove zbog ležanja na tvrdom dušeku. Jedna osoba veoma teško može sama da brine o njoj.

Podnosilac tvrdi da je 21. januara 1995. godine u večernjim časovima na toalet podigla zatvorski čuvar – žena, a da je posle toga ostavljena da tako sedi preko tri sata sve dok se nije saglasila da dozvoli muškom članu medicinskog osoblja da je očisti i pomogne joj da siđe sa toaleta. Vlada tvrdi da je u noći 21. januara 1995. godine dežurna bila samo jedna medicinska sestra, bolničarka Lister, a da je ona zamolila za pomoć dvojicu muških članova osoblja, starijeg službenika Tingla i službenika Boumena, da su ta dvojica pomogla sestri Lister da postave podnosioca na toalet, te da su potom napustili prostoriji dok je tužilja ispraznila creva. Sestra Lister je potom obrisala podnosioca i vratila je u ležeći stav. Iz podnesaka Vlade nije jasno da li su stariji službenik Tingl i službenik Boumen medicinsko osoblje ili zatvorski čuvari bez medicinskih kvalifikacija. Podnosilac dalje tvrdi da joj je nešto kasnije iste večeri medicinska sestra koja joj je pomagala u vršenju nužde u prisustvu dva muška člana zatvorskog medicinskog osoblja skinula spavaćicu i otkrila donji deo tela pred tom dvojicom. Vlada je osporila tvrdnje tužilje. Vlada je ukazala da je pre otpusta tužilja podnela žalbu upravniku zatvora o nepostojanju odgovarajućih životnih uslova, ali da u njoj nije pominjala gornje događaje.

(...)

Prema odredbama o smanjenju kazne, navedenim u odeljcima 45 i 33 Krivičnog zakona od 1991. godine, podnosilac je morala da odsluži samo polovinu izrečene kazne, to jest tri i po dana. Pre otpusta, pregledao ju je dr Kid, koji je ustanovio da joj je potrebna kateterizacija zbog retencije mokraće. U zdravstvenom biltenu je navedeno:

Za otpust danas posle podne čim se obezbedi adekvatan prevoz. (...) Okupati i isprazniti bešiku pomoću katetera pre otpusta.

Upitana da li se žali na nešto određeno, jedino je zamolila za kupanje i kateterizaciju.

Imala je primedbi o uslovima za spavanje. Kazala je da je upravnik g. Elis rekao da može da spava u stolici a da joj vrata ćelije budu otvorena celu noć. Budući da treba da bude otpuštena danas, rekla je da je upravnikova dozvola nebitna.

Prema podnosiocu predstavke tužilju je iz zatvora došla prijateljica. Ona tvrdi da je imala zdravstvenih problema deset nedelja kao posledica postupka kome je bila izložena u pritvoru, ali nije priložila nikakve medicinske dokaze kao potporu za svoju tvrdnju.
Dana 30. januara 1995. godine tužilja je stupila u vezu s advokatima u cilju podnošenja tužbe protiv Ministrarstva unutrašnjih poslova za nehat. Odobrena joj je pravna pomoć, koja je bila ograničena na pribavljanje dokaza i pravnog mišljenja o opravdanosti i kvantumu. U mišljenju od 6. marta 1996. godine, njen pravni zastupnik je naveo teškoće koju su verovatno stajale pred podnosiocem u pokušaju da dokaže da je bila izložena lošem postupanju, i pozvao se na presudu Visokog suda (Knight i drugi protiv Home Office i drugih (1990) 3 All England Reports, str. 237) prema kojoj je zbog nedostatka sredstava nivo brige koja je mogla biti pružena u zatvorskoj bolnici bio niži od onoga propisanog za odgovarajuće civilne ustanove. Zastupnik je savetovao da u svetlu ove prakse kao i teškoća u pribavljanju dokaza podnosilac ima ograničene šanse za uspeh svoje tužbe i da, čak ako i uspe, odšteta verovatno ne bi prešla 3.000 funti (GBP). U svetlu ovog saveta, besplatna pravna pomoć podnosiocu je obustavljena 13. maja 1996. godine.

II. RELEVANTNO DOMAĆE PRAVO I PRAKSA

Nije uobičajena praksa okružnog suda da određuje gde će optuženici biti pritvoreni. Odeljak 12(1)-(2) Zakona o zatvorima iz 1952. godine određuje da Državni sekretar (Secretary of State) upućuje zatvorenike u bilo koji zatvor:

12 (1) Zatvorenik, bilo da mu je izrečena kazna zatvora ili određen pritvor pred suđenje ili iz drugog razloga, može biti držan u bilo kom zatvoru.

(2) Zatvorenici će biti držani u zatvorima koje će s vremena na vreme odrediti Državni sekretar, i mogu se odlukom Državnog sekretara za vreme služenja kazne izmestiti iz zatvora u kome služe kaznu u bilo koji drugi zatvor.

PRAVO

I. NAVODNA POVREDA ČLANA 3 KONVENCIJE

Podnosilac tvrdi da izricanje kazne zatvora i postupak prema njoj dok ju je izdržavala predstavljaju povredu člana 3 Konvencije, prema kome:

Niko ne sme biti podvrgnut mučenju, ili nečovečnom ili ponižavajućem postupanju ili kažnjavanju.

Vlada je tvrdila da je protokom vremena postalo nemoguće ustanoviti da li je sudija koji je izrekao kaznu na bilo koji način naznačio gde podnosilac treba da služi tu kaznu, mada nije uobičajena praksa okružnog suda da tako nešto određuje. Budući da su policija i zatvorske vlasti imale potpune podatke o opremljenosti policijskih stanica i zatvora, za sudove je bilo prihvatljivije da ostave odluke o smeštaju osuđenih u njihovim rukuma. Čak i da sudija nije ni uzeo u obzir specifične potrebe tužilje, to samo po sebi ne bi predstavljalo povredu člana 3 osim ako je postojala realna opasnost od ozbiljnog zlostavljanja, što se nije dogodilo u slučaju tužilje. Postupanje s podnosiocem predstavke u pritvoru bilo je daleko ispod minimalnog nivoa surovosti potrebnog da bi se pokrenulo pitanje povrede člana 3. Njene specifične potrebe su uzete u obzir prilikom prijema u Njuhol i tu je primljena u zatvorsku bolnicu, gde je imala pristup medicinskom osoblju, koje je preduzelo sve potrebne mere da obezbedi ispunjavanje njenih potreba za hranom, pićem i higijenom. Vlada je demantovala da su podnosiocu pomagali muškarci ili da je ona bila izložena bilo kakvim ponižavajućim postupcima kao posledici izlaganja muškim službenicima, i podsetila Sud da u skladu sa njegovom praksom teret dokaza leži na podnosiocu.
Podnosilac je tvrdila da je sudija koji je izrekao kaznu bio dobro upoznat sa njenim zdravstvenim problemima ali da je ipak odlučio da je pošalje u zatvor a da se prethodno ne uveri da li postoje sve potrebne pogodnosti. U policijskoj stanici je bila u pritvoru u hladnim uslovima, što je izazvalo bubrežnu infekciju. Ćelija u zatvorskoj bolnici nije bila prilagođena njenim specijalnim potrebama, što je priznao i zatvorski lekar koji ju je pregledao prilikom prijema, dok su bolničarke i zatvorsko osoblje koji su se brinuli o njoj bili bezosećajni i nisu mnogo uradili za nju. Tokom celog trajanja pritvora je bila izložena nečovečnom i poniživajućem postupanju, što je na njoj ostavilo fizičke i psihičke posledice.
Sud je podsetio da zlostavljanje mora da dostigne izvesni minimalni nivo brutalnosti da bi potpalo pod obuhvat člana 3. Procena tog minimalnog nivoa je relativna; zavisi od svih okolnosti slučaja, kao što su trajanje postupaka, njihove fizičke i psihičke posledice, i u nekim slučajevima i pol, godište i zdravstveno stanje žrtve. U proceni da li je postupanje bilo „ponižavajuće“ u smislu člana 3, jedan od činilaca koje će Sud uzeti u obzir je pitanje da li je njegov cilj bio ponižavanje osobe koja je u pitanju, mada ni nepostojanje takve namere ne može sasvim da isključi nalaz da je postojala povreda člana 3 (vidi presudu u slučaju Peers protiv Grčke od 19. aprila 2001, st. 67, 68 i 74).
U ovom slučaju je podnosilac predstavke, žrtva Talidomida bez ruku i nogu sa brojnim zdravstvenim problemima, uključujući bubrežni defekt, osuđena zbog uvrede suda tokom parničnog postupka i poslata na izdržavanje zatvorske kazne u trajanju od sedam dana (mada je u skladu sa pravilima o skraćenju kazni stvarno bila u pritvoru tri noći i četiri dana). Izgleda da u skladu sa engleskim zakonima i praksom sudija koji je izrekao kaznu nije preduzeo nikakve korake, pre nego što je podnosioca neposredno poslao na izdržavanje kazne koja je u ovom slučaju naročito stroga, da ustanovi gde će biti poslata u pritvor ili da obezbedi da će biti moguće da joj se pruži odgovarajuća nega imajući u vidu visok stepen njene invalidnosti.
Podnosilac predstavke i Vlada nude različite verzije postupaka prema njoj dok je bila u pritvoru, a pošto je proteklo dosta vremena od događaja i u odsustvu bilo kakvih nalaza domaćih sudova, teško je ustanoviti tačno šta se događalo. Međutim, Sud smatra značajnim to što pisani dokazi koje je podnela Vlada, uključujući zdravstvene nalaze, ukazuju na to da policijske i zatvorske vlasti nisu bile u stanju da se adekvatno suoče sa specifičnim potrebama podnosioca.
Prvu noć pritvora, podnosilac predstavke je provela u ćeliji u lokalnoj policijskoj stanici jer je bilo previše kasno da se prebaci u zatvor. Zapis o pritvoru pokazuje da se svakih pola sata žalila na hladnoću, što je za nju ozbiljan problem zbog stalnih bubrežnih nevolja i zbog činjenice da ju je invalidnost onemogućavala da održava toplotu kretanjem. Lekar koji je konačno pozvan zabeležio je da tužilja nije mogla da koristi ležaj i da je morala da spava u svojim invalidskim kolicima, da prostorija nije bila opremljena za prijem invalidnih osoba, i da je u ćeliji bilo previše hladno. Sud je primetio da i pored nalaza lekara pripadnici policije zaduženi za pritvor tužilje nisu učinili ništa da obezbede da se prebaci na prikladnije mesto ili da se oslobodi. Umesto toga, podnosilac predstavke je morala da provede celu noć u ćeliji, mada je lekar ipak obmotao punjenim ćebetom i dao joj sredstva za ublažavanje bola.
Sledećeg dana je podnosilac predstavke prebačena u zatvor u Vejkfildu, gde je bila u pritvoru tri dana/dve noći. Bolnički zapisnik prve noći navodi da dežurna sestra nije mogla da sama podigne podnosioca predstavke te da je zbog toga imala teškoća da joj pomogne da obavi nuždu. Podnosiac predstavke tvrdi da je zbog toga bila izložena izuzetno ponižavajućem tretmanu od strane muškog zatvorskog osoblja. Vlada demantuje tu tvrdnju, ali se ipak čini jasnim da je za podizanje tužilje bila potrebna pomoć muških službenika.
Sud primećuje da su u zapisniku o prijemu podnosioca postojale beleške lekara i bolničarke u kojima je izražena zabrinutost zbog mogućih problema za vreme njenog pritvora, uključujući prilaza krevetu, vršenja nužde, održavanja higijene i unošenja tečnosti, kao i pokretljivosti u slučaju da se istroše baterije u njenim kolicima. Ta zabrinutost je bila takvog stepena da je upravnik zatvora ovlastio osoblje da pokuša da pronađe mesto za tužilju u javnoj bolnici. Kako se dogodilo, nisu bili u stanju da je prebace u javnu bolnicu jer nije patila od neke određene bolesti. U vreme otpusta iz zatvora morao je da bude primenjen kateter jer su nedovoljno unošenje tečnosti i problemi sa vršenjem nužde izazvali retenciju mokraće. Podnosilac tvrdi da je deset nedelja posle ovih događaja imala zdravstvene tegobe, ali za ovo nije pružila nikakve medicinske dokaze.
U ovom slučaju nema dokaza da je postojala bilo kakva pozitivna namera da se tužilja ponizi ili omalovaži. Međutim, Sud smatra da je držanje osobe sa visokim stepenom invalidnosti u pritvoru u uslovima u kojima može da strada od hladnoće i da dobije rane jer je ležaj previše tvrd ili nedostupan, a nuždu može da vrši i čistoću održava samo uz veoma velike teškoće, predstavlja ponižavajuće postupanje u smislu člana 3. Sud dakle nalazi da je u ovom slučaju došlo do povrede ove odredbe.

II. PRIMENA ČLANA 41 KONVENCIJE

Član 41 Konvencije propisuje da:

Kada Sud utvrdi prekršaj Konvencije ili protokola uz nju, a unutrašnje pravo Visoke strane ugovornice u pitanju omogućava samo delimičnu odštetu, Sud će, ako je to potrebno, pružiti pravično zadovoljenje oštećenoj strani.

A. Odšteta

Podnosilac predstavke tvrdi da još uvek pati od emotivnih i psihičkih posledica zlostavljanja u pritvoru i traži od Suda da joj dodeli GBP 50.000 kao nadoknadu za nematerijalnu štetu.
Vlada tvrdi da je zahtev tužilje sasvim preteran i nerazuman, naročito iz razloga što nije pružen nikakav dokaz da navodna trauma još uvek postoji. Njen stav je da bi nalaz o povredi Konvencije predstavljao adekvatno zadovoljenje.
Imajući u vidu gore pomenute nalaze u vezi sa zlostavljanjem kojem je bila izložena podnosilac predstavke Sud smatra da je kao posledicu pritvora pretrpela izvesnu moralnu štetu koja ne bi mogla da bude nadoknađena samo nalazom o povredi (vidi stav 88 presude u slučaju Pirs). Prilikom određivanja visine naknade, Sud je između ostalog imao u vidu i činjenicu da nije postojala namera da se podnosilac predstavke ponizi i da je bila lišena slobode u relativno kratkom vremenskom roku. Imajući sve okolnosti u vidu, Sud je odredio da se podnosiocu isplati odšteta od GBP 4.500.

B. Sudski troškovi

Podnosilac predstavke traži iznos od GBP 4.000 za sudske troškove u postupku u vezi sa Konvencijom. Vlada nije imala primedbe na ovaj zahtev.
Sud smatra zahtev podnosioca za naknadu sudskih troškova adekvatnim i određuje da se isplati u celini, sa dodatkom plativog poreza na dodatnu vrednost, umanjeno za sve sume u obliku pravne pomoći koju je isplatio Savet Evrope.

C. Kamata za neizvršenje obaveze

Prema podacima koji su dostupni Sudu, zakonska godišnja kamatna stopa primenljiva u Velikoj Britaniji na dan donošenja ove presude je 7,5%.

IZ OVIH RAZLOGA, SUD JEDNOGLASNO

Smatra da je došlo do povrede člana 3 Konvencije
Smatra

(a) da tužena država ima platiti podnosiocu predstavke, u roku od tri meseca pošto presuda postane pravosnažna, u skladu sa stavom 2 člana 44 Konvencije, sledeće iznose, sa dodatkom odgovarajućeg poreza na dodatnu vrednost;

(i) GBP 4.500 kao nematerijalnu odštetu;

(ii) GBP 4.000 za sudske troškove, umanjeno za FRF 5.300 koji će se pretvoriti u GBP po kursu koji važi na dan donošenja ove presude;

(b) da će prosta kamata po godišnjoj stopi od 7,5% biti plativa po isteku gore pomenuta tri meseca pa do isplate;

3. Odbija ostatak zahteva podnosioca za pravičnu naknadu.

(...)

S. Dollé J.-P. Costa

Sekretar Predsednik

(a) Izdvojeno mišljenje ser Nicolas Bratza, zajedno sa g. Jean-Paul Costa;

(b) Izdvojeno mišljenje gđe Hanne Sophie Greve.

IZDVOJENO MIŠLJENJE SUDIJE BRATZE, ZAJEDNO SA SUDIJOM COSTOM

Potpuno se slažem da je postojala povreda prava podnosioca u smislu člana 3 Konvencije i jedino želim da ukažem na svoj stav da primarnu odgovornost za ono što se dogodilo ne snose policija ili zatvorske vlasti kojima je podnosilac predata na čuvanje u pritvoru već pravosudne vlasti, koje su poslale podnosioca direktno na izdržavanje zatvorske kazne za uvredu suda.

Dokumenta ponuđena Sudu navode na zaključak da jeste bilo izvesnih nedostataka u vezi s postupanjem prema osuđeniku od strane policije i zatvorskih vlasti, ali oni su u velikoj meri posledica njihove nepripremljenosti da prihvate i da se staraju se o osobi sa visokim stepenom invalidnosti u uslovima potpuno neprikladnim za njene potrebe. S druge strane, ne vidim nikakvo opravdanje za odluku da se podnosilac pošalje neposredno na izdržavanje kazne a da se unapred barem ne osigura da postoje adekvatni uslovi za njen pritvor i za pružanje nege koja joj je potrebna.

IZDVOJENO MIŠLJENJE SUDIJE GREVE

Potpuno se slažem sa kolegama da jeste došlo do povrede prava podnosioca predstavke u smislu člana 3 Konvencije. Međutim, budući da po mom mišljenju ovaj slučaj pokreće ozbiljna a takođe sasvim nova pitanja unutar suštinske oblasti mandata Suda, želim da dodam nekoliko napomena.

U ovom slučaju je vidljivo odsustvo direktne kompatibilnosti između stanja podnosioca predstavke i pritvora u bilo kojoj običnoj zatvorskoj ustanovi. Podnosilac predstavke je prikovana za invalidska kolica i ima znatnu potrebu za tuđom pomoći, toliko da noću nije u stanju da se kreće u dovoljnoj meri da održi normalnu temperaturu tela ako prostorija nije specijalno zagrejana ili, kao u ovom slučaju, ako nije umotana ne samo u običnu ćebad, već u punjeno ćebe.

U ovome se podnosilac predstavke razlikuje od drugih ljudi utoliko što postupanje prema njoj kao prema drugima ne samo da predstavlja diskriminaciju, već i povredu člana 3. U vezi sa zabranom diskriminacije videti Thlimmenos protiv Grčke, [GC] br. 34369/97, stav 44, 2000. ECHR, gde je navedeno:

Sud je do sada smatrao da je pravo navedeno u članu 14 prema kome ne sme biti diskriminacije u pogledu prava zajamčenih Konvencijom povređeno u slučajevima kada države postupaju različito sa licima u analognim situacijama bez pružanja objektivnog i razumnog opravdanja (videti presudu u slučaju Inze). Međutim, Sud smatra da to nije jedina strana zabrane diskriminacije propisane članom 14. Pravo prema kome ne sme biti diskriminacije protiv prava zajamčenih Konvencijom takođe je povređeno u slučajevima kada države bez pružanja objektivnog i razumnog opravdanja ne postupe različito prema licima čija se stanja znatno razlikuju.

Jasno je da bi ograničavanje bilo koje zdrave osobe na stepen u kome je podnosilac predstavke bila sposobna da se kreće i pomogne sama sebi, čak i kratkoročno, predstavljalo okrutan i ponižavajući postupak – moguće čak i mučenje. U civilizovanoj državi kao što je Velika Britanija društvo smatra pokušaj da se ublaži i kompenzuje dejstvo invalidnosti osoba koje su u situaciji podnosioca ne samo normalnim već i poželjnim ponašanjem. Moje je mišljenje da te mere kompenzacije vremenom postaju deo telesnog integriteta osobe. Sledi da je, na primer, sprečavanje podnosioca, koja nema ni noge ni ruke, da sa sobom ponese punjač za baterije za invalidska kolica kada je poslata na izdržavanje zatvorske kazne u trajanju od nedelju dana, ili pak njeno ostavljanje u neprikladnim uslovima za spavanje u kojima je trpela bolove i hladnoću – ovo drugo u takvoj meri da je morao biti pozvan lekar – po mom mišljenju povreda prava tužilje na telesni integritet. Kasniji događaji u zatvoru svode se na isto.

Invalidnost podnosioca nije ni prikrivena niti nevidljiva. Nisu potrebne naročite kvalifikacije, već samo minimum obične ljudskosti, da bi se razumela njena situacija i činjenica da izbegavanje nepotrebnih muka – to jest muka koje podrazumeva zatvaranje osobe u punoj snazi – znači da se sa njom mora postupati različito od drugih jer se i njeno stanje znatno razlikuje od stanja drugih.

Kako je presudio Sud, član 3 je prekršen u ovom slučaju. Moje je mišljenje da su svi koji su u njemu učestvovali – sudija, policija i zatvorske vlasti – dali svoj doprinos kršenju. Svaki od njih je mogao i morao da spreči slanje podnosioca u pritvor pre nego što su obezbeđeni svi potrebni uslovi za njen prihvat, uslovi kojima bi se osiguralo da njen tretman bude isti kao i onaj svih ostalih zatvorenika. Bilo je unapred jasno da će nepreduzimanje ovih mera dovesti do povrede ličnog integriteta – fizičkog i psihičkog – kao i okrutnog i ponižavajućeg tretmana.

Pored ovoga, tretman podnosioca je predstavljao kršenje ne samo određenih odredaba već i kompletnog duha Standardnih minimalnih pravila za postupanje sa zatvorenicima (usvojenih 30. avgusta 1955. godine na Prvom kongresu Ujedinjenih nacija o sprečavanju kriminala i postupanju sa prekršiocima)

___________________________________
Prevod presude preuzet sa https://hudoc.echr.coe.int/

Prevod presude Beogradski centar za ljudska prava

THIRD SECTION

CASE OF PRICE v. THE UNITED KINGDOM

(Application no. 33394/96)

JUDGMENT

STRASBOURG

10 July 2001

FINAL

10/10/2001

This judgment will become final in the circumstances set out in Article 44 § 2 of the Convention.

In the case of Price v. the United Kingdom, The European Court of Human Rights (Third Section), sitting as a Chamber composed of:

MrJ.-P. Costa, President,
MrW. Fuhrmann,
MrL. Loucaides,
SirNicolas Bratza,
MrsH.S. Greve,
MrK. Traja,
MrM. Ugrekhelidze, judges,
and Mrs S. Dollé, Section Registrar,

Having deliberated in private on 12 September 2000 and 19 June 2001,

Delivers the following judgment, which was adopted on the last-mentioned date:

PROCEDURE

1. The case originated in an application (no. 33394/96) against the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland lodged with the European Commission of Human Rights under former Article 25 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (“the Convention”) by a United Kingdom national, Ms Adele Ursula Price (“the applicant”), on 23 July 1996.

2. The applicant, who was granted legal aid, was represented before the Court by Mr P. Bloom, a lawyer practising in Spilsby, Lincolnshire. The United Kingdom Government (“the Government”) were represented by their Agent, Ms H. Fieldsend, of the Foreign and Commonwealth Office.

3. The applicant alleged that her committal to prison and her treatment in detention violated Article 3 of the Convention.

4. The application was transmitted to the Court on 1 November 1998, when Protocol No. 11 to the Convention came into force (Article 5 § 2 of Protocol No. 11). It was allocated to the Third Section of the Court (Rule 52 § 1 of the Rules of Court). Within that Section, the Chamber that would consider the case (Article 27 § 1 of the Convention) was constituted as provided in Rule 26 § 1.

5. By a decision of 12 September 2000 the Chamber declared the application admissible [Note by the Registry. The Court's decision is obtainable from the Registry].

6. The Chamber having decided, after consulting the parties, that no hearing on the merits was required (Rule 59 § 2 in fine), the parties replied in writing to each other's observations.

THE FACTS

I. THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE

7. The applicant is four-limb deficient as a result of phocomelia due to thalidomide. She also suffers from problems with her kidneys. On 20 January 1995, in the course of civil proceedings in Lincoln County Court for recovery of a judgment debt, she refused to answer questions put to her concerning her financial position and was committed to prison for seven days for contempt of court. In the applicant's recollection, the judge ordered that she should be taken directly to Wakefield Prison. Before leaving the court the applicant asked a court officer if she could take the battery charger for her wheelchair with her. She alleges that the officer told her that this would be considered a luxury item and that she would not, therefore, be able to bring it.

8. Because the applicant's case had been heard during the afternoon of 20 January 1995, it was not possible to take her to prison until the next day and she spent that night in a cell in Lincoln Police Station. This cell, which contained a wooden bed and a mattress, was not specially adapted for a disabled person. The applicant alleges that she was forced to sleep in her wheelchair since the bed was hard and would have caused pain in her hips, that the emergency buttons and light switches were out of her reach, and that she was unable to use the toilet since it was higher than her wheelchair and therefore inaccessible.

9. The custody record states that on arrival, at 7.20 p.m., the applicant informed the custody officer that she suffered from kidney trouble and a recurring ear infection but that she did not require any medication or to see a doctor at that time. At 7.50 p.m. she declined a meal and a hot drink. At 8.50 p.m. the applicant said she was cold so the officer wrapped her in two blankets. When she was checked on again at 9.15 p.m. the applicant was still complaining of being cold. At 9.35 p.m., since she was still cold and had a headache caused by the cold, another blanket was wrapped around her. She was offered a hot drink which she refused. The applicant was asleep at 10 p.m., but by 10.50 p.m. she was awake again, complaining about the cold, and again refused a hot drink. At 11.15 p.m. she asked to see a doctor, who arrived at 11.50 p.m. The doctor's note of his examination of the applicant at 12.35 a.m. states:

“Patient complained of feeling cold, headache and queasy (no food since admission – offered but refused). Talking quite sensibly, not obviously hypothermia, seated in wheelchair. Tells me unable to lie flat and sleeps on sofa, sitting up, at home. On Erythromycin for ear infection. On examination ears NAD Nystigmus J36. Unfortunately the facilities available in the cells for this type of disabled person (sic). Really requires a room temp in the high 70's as not moving/not able to move around.
Insulated with 'space blanket' and extra blankets.
Offered/given Paracetamol and [bn] stemetil as no co-proxamol available.”

10. According to the custody record, the applicant slept until 7 a.m., when she was moved to another cell and offered food and drink, which she refused. At 8.30 a.m. she was taken to New Hall Women's Prison, Wakefield, where she was detained until the afternoon of 23 January 1995.

11. The applicant was not placed in a normal cell in New Hall, but was instead detained in the prison's health care centre. Her cell had a wider door for wheelchair access, handles for the disabled in the toilet recess and a hydraulic hospital bed. On arrival at the prison the applicant completed a medical questionnaire. She stated that she had health worries but that they were “under control – takes it as it comes”. Staff Nurse Broadhead, who countersigned the questionnaire, wrote:

“Admitted into hospital mainly for mobility problems. Inmate has thalidomide and uses an electric wheelchair which would be difficult to use in the main prison due to steps e.g. to dining room. Has not brought chair charger with her as she says police wouldn't let her.

She suffers from urological problems and has intermittent renal failure ... Is able to feed herself if food is cut up, is able to use cup. Manages on and off the toilet to P.U. [pass urine] but will need assistance with B.O. [opening bowels] in order to clean herself.

Usually sleeps on a couch at home and her dog helps her up during the night. Will need assistance here during the night to get off bed to use the toilet. Will try to use the hospital bed with backrest out. Contacted Dr Rhodes re help for night nurse. Memo done to Night Orderly Officer and Security re assistance at night and need to unlock ...

She is allergic to many antibiotics ... Needs frequent changes of clothes due to urinary problems.

Has settled into unit and eaten dinner.

PS: Cannot be lifted in normal fashion as she has a persistently dislocated shoulder due to an old injury.”

12. The applicant was examined by Dr Kidd, whose notes stated:

“New reception.

Thalidomide victim with numerous deformities including absent arms upper/lower with dislocating L shoulder and no use in R upper limb. Both lower limbs are absent with small feet.

Bladder – is unable to empty completely and gets frequent retentions (when she needs catheterisation) and infection ...

Bowels – ... unable to manually clean herself.

At home she is relatively independent tho' has numerous services including electric wheelchair – which may need recharging over W/E [weekend].

In hospital has difficulty with

bed – too high

sink – unable to reach

mobility – battery running down

fluid intake – likes to take juice and there is none

diet – vegetarian

general hygiene – needs help ...

Needs:fluid intake

batteries recharged

adequate temperature ...”

13. A “continuous medical record” on the applicant was kept during her detention. The first entry, dated 21 January 1995, stated:

“I asked duty Governor, Mr Ellis, to give permission for a battery charger for Adele's wheelchair to be brought in if we could arrange it. He agreed to this and whilst here we pointed out the numerous problems staff may encounter with this inmate i.e.

(1) Needs lifting in and out of bed and she says this is usually done by one person standing behind her with arms around her midriff then lifting her either onto the bed or onto her wheelchair.

(2) She has, at home, a device worked by compression that gets her in and out of the bath. If she doesn't have a daily bath she risks developing sores, especially where her foot lies across her 'leg'.

(3) Because of recurrent urinary infections she should take two litres of fluid daily but usually has juice and doesn't like water, therefore will probably reduce her fluid intake. After some consideration Mr Ellis decided that if we could find Adele a suitable place in outside hospital he would licence her to go, but we do not have any medical condition to admit her to hospital with. Dr Kidd will review Adele tomorrow, as he thinks there is a likelihood she will develop a UTI [urinary tract infection].”

14. The nurses who cared for the applicant during her detention kept a contemporaneous record, which stated for the night of 21 January 1995:

“Impossible to toilet during the night. Have been into Adele's cell twice. Took over 1/2 hour to toilet her then could not get her back on the bed. Given analgesia and she is getting a great deal of pain through lying on a solid mattress. Very difficult to care for her with one nurse.”

15. The applicant alleged that on the evening of 21 January 1995 she was lifted onto the toilet by a female prison officer, but was then left sitting on the toilet for over three hours until she agreed to allow a male nursing officer to clean her and help her off the toilet. The Government submitted that on 21 January 1995 there was only one female nurse on duty, Nurse Lister, and that she enlisted the help of two male members of staff, Senior Officer Tingle and Officer Bowman, and that the two male members of staff assisted Nurse Lister in sitting the applicant up and then left the room while the applicant moved her bowels. Nurse Lister then cleaned the applicant and laid her back down. It is unclear from the Government's submissions whether Senior Officer Tingle and Officer Bowman were nursing staff or whether they were prison officers without nursing qualifications. The applicant further claimed that later that evening, a female nurse who was assisting her onto the toilet removed her bedclothes in the presence of two male prison nursing officers, thereby exposing her, naked from the chest down, to the male officers. The Government denied that these incidents occurred. They pointed out that prior to her release the applicant made a complaint to the prison governor concerning the lack of adequate facilities, but containing no mention of the above events.

16. An agency nurse was employed to care for the applicant during the night of 22 to 23 January 1995. The entries in the nursing record for
22 January stated:

“Says she finds bed uncomfortable and there is a risk of her developing bed sores, but she is not completely immobile and is able to shift her weight about the bed. No problems with diet but fluid intake diminished due to her not liking water. There is a need for us to separate Adele's little whims from her genuine problems.

Bowels opened, says she's in retention and has not PU'd [passed urine] since
01.00 hours, refusing to drink water, refuses to get ready for bed until 8 p.m.

Night – 21.50 asked to be put to bed. When asked why she was not in bed says day staff said agency nurse was going to wash her and put her to bed.

23.10 asked to be moved as she was having pains in 'legs'. Coproximol given and sat up. Settled and slept later. Has not PU. Has been drinking.”

17. The remission provisions in sections 45 and 33 of the Criminal Justice Act 1991 meant that the applicant had only to serve half the sentence imposed, namely, three and a half days. Prior to her release, on 23 January 1995, the applicant was examined by Dr Kidd who found she needed catheterising due to urine retention. The medical record stated:

“For release this afternoon as soon as transport arrangements can be made. ...

To have bath and bladder emptied via catheter before leaving.

When asked if she had any specific medical complaints – she only asked for a bath and to be catheterised.

She had some complaints about her sleeping arrangements. Said that Gv. Mr Ellis had said that she could sleep on a chair and have her cell door open all night. Given that she is due for release today she said her Governor's application was immaterial. ...”

18. The applicant was collected from prison by a friend. She claimed to have suffered health problems for ten weeks as a result of her treatment in detention, but has not provided direct medical evidence in support of this claim.

19. On 30 January 1995 the applicant consulted solicitors with a view to bringing an action in negligence against the Home Office. She was granted legal aid, limited to obtaining evidence and seeking counsel's opinion as to merits and quantum. In his opinion dated 6 March 1996, her counsel referred to the difficulties which the applicant was likely to face in proving that she had suffered the ill-treatment which she alleged, and referred to a judgment of the High Court (Knight and Others v. Home Office and Another [1990] 3 All England Law Reports 237) which held that, given the lack of resources, the standard of care required of a prison hospital was lower than that which would be required in an equivalent outside institution. Counsel advised that, in the light of this case-law and the difficulties of proof which she faced, the applicant had a limited prospect of success in her claim and that, even if successful, damages were not likely to exceed 3,000 pounds sterling. In the light of this advice, the applicant's legal aid certificate was discharged on 13 May 1996.

II. RELEVANT DOMESTIC LAW AND PRACTICE

20. It is not normal practice for the County Court to give any direction as to where a particular defendant should be detained. Section 12(1)-(2) of the Prison Act 1952 provides that it is for the Secretary of State to allocate a prisoner to any prison:

“12 (1) A prisoner, whether sentenced to imprisonment or committed to prison on remand or pending trial or otherwise, may be lawfully confined in any prison.

(2) Prisoners shall be committed to such prisons as the Secretary of State may from time to time direct, and may by the direction of the Secretary of State be removed during the term of their imprisonment from the prison in which they are confined to any other prison.”

THE LAW

I. ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 3 OF THE CONVENTION

21. The applicant alleged that her committal to prison and treatment in detention violated Article 3 of the Convention, which provides as follows:

“No one shall be subjected to torture or to inhuman or degrading treatment or punishment.”

22. The Government submitted that with the passage of time it was impossible to establish whether or not any indication had been given by the sentencing judge as to where the applicant should be detained, although it was not normal practice for the County Court to give any such direction. The police and prison authorities had direct knowledge of the facilities available in police stations and prisons and it was, therefore, more appropriate for the courts to leave allocation decisions to these bodies. Even if the judge did not directly consider the applicant's special needs, this could not in itself amount to a breach of Article 3 unless there was a real risk of serious ill-treatment, which did not arise in the applicant's case.

The treatment the applicant received while in detention fell considerably short of the minimum level of severity necessary to raise an issue under Article 3. Thus, her special circumstances were recognised on her reception at New Hall and she was placed in the health care centre, with access to nursing staff who took appropriate measures to ensure that her needs were met with regard to food, drink and hygiene. The Government denied that the applicant was attended to by a male officer or was subjected to any humiliating or degrading treatment as a result of exposure to male officers, and reminded the Court that, according to its case-law, it is for the applicant to prove the substance of her allegations beyond reasonable doubt.

23. The applicant submitted that the sentencing judge was well aware of her health problems but nonetheless decided to commit her to prison without first ensuring that there would be adequate facilities. At the police station she was detained in cold conditions which provoked a kidney infection. Her cell in the prison health care centre was not adapted to her needs, as was recognised by the prison doctor who examined her on admission, and the nurses and prison officers who cared for her were unsympathetic and did little to help. Throughout the period of her detention she had been subjected to inhuman and degrading treatment which had left her with physical and psychological scars.

24. The Court recalls that ill-treatment must attain a minimum level of severity if it is to fall within the scope of Article 3. The assessment of this minimum level of severity is relative; it depends on all the circumstances of the case, such as the duration of the treatment, its physical and mental effects and, in some cases, the sex, age and state of health of the victim.

In considering whether treatment is “degrading” within the meaning of Article 3, one of the factors which the Court will take into account is the question whether its object was to humiliate and debase the person concerned, although the absence of any such purpose cannot conclusively rule out a finding of violation of Article 3 (see Peers v. Greece,
no. 28524/95, §§ 67-68 and 74, ECHR 2001-III).

25. In this case the applicant, a four-limb-deficient thalidomide victim with numerous heath problems including defective kidneys, committed contempt of court in the course of civil proceedings and was ordered by a judge to be detained for seven days (although, as a result of the rules on remission of sentences, she was in fact detained for three nights and four days). It appears that, in accordance with English law and practice, the sentencing judge took no steps, before committing the applicant to immediate imprisonment – a particularly harsh sentence in this case – to ascertain where she would be detained or to ensure that it would be possible to provide facilities adequate to cope with her severe level of disability.

26. The applicant and the Government have submitted different accounts of the treatment she received while in detention and, so long after the event and in the absence of any findings by the domestic courts, it is difficult to establish in detail precisely what occurred. However, the Court considers it significant that the documentary evidence submitted by the Government, including the contemporaneous custody and medical records, indicate that the police and prison authorities were unable adequately to cope with the applicant's special needs.

27. During her first night of detention the applicant was kept in a cell in a local police station because it was too late in the day to take her to prison. The custody record shows that she was complaining of the cold every half hour – a serious problem for the applicant who suffered from recurring kidney problems and who, because of her disability, could not move around to keep warm. Finally, a doctor was called, who noted that the applicant could not use the bed and had to sleep in her wheelchair, that the facilities were not adapted to the needs of a disabled person and that the cell was too cold. The Court notes, however, that despite the doctor's findings no action was taken by the police officers responsible for the applicant's custody to ensure that she was removed to a more suitable place of detention, or released. Instead, the applicant had to remain in the cell all night, although the doctor did wrap her in a space blanket and gave her some painkillers.

28. The following day the applicant was taken to Wakefield Prison, where she was detained for three days and two nights. During her first night's detention the nursing record states that the duty nurse was unable to lift the applicant alone and thus had difficulty in helping her use the toilet. The applicant submits that, as a result, she was subjected to extremely humiliating treatment at the hands of male prison officers. The Government deny her account, but nonetheless it seems clear that male officers were required to assist in lifting the applicant on and off the toilet.

29. The Court observes that there are notes in the applicant's admission records by a doctor and staff nurse expressing concern over the problems that were likely to be encountered during her detention, including reaching the bed and toilet, hygiene and fluid intake, and mobility if the battery of her wheelchair ran down. Such was the concern that the prison governor authorised staff to try and find the applicant a place in an outside hospital. In the event, however, they were unable to transfer her because she was not suffering from any particular medical complaint. By the time of her release the applicant had to be catheterised because the lack of fluid intake and problems in getting to the toilet had caused her to retain urine. She claims to have suffered health problems for ten weeks thereafter, but has supplied no medical evidence to support this.

30. There is no evidence in this case of any positive intention to humiliate or debase the applicant. However, the Court considers that to detain a severely disabled person in conditions where she is dangerously cold, risks developing sores because her bed is too hard or unreachable, and is unable to go to the toilet or keep clean without the greatest of difficulty, constitutes degrading treatment contrary to Article 3 of the Convention. It therefore finds a violation of this provision in the present case.

II. APPLICATION OF ARTICLE 41 OF THE CONVENTION

31. Article 41 of the Convention provides:

“If the Court finds that there has been a violation of the Convention or the Protocols thereto, and if the internal law of the High Contracting Party concerned allows only partial reparation to be made, the Court shall, if necessary, afford just satisfaction to the injured party.”

A. Damage

32. The applicant claimed still to suffer the emotional and psychological consequences of her ill-treatment in detention, and asked the Court to award her 50,000 pounds sterling (GBP) as compensation for non-pecuniary damage.

33. The Government submitted that the applicant's claim was wholly excessive and unreasonable, particularly since no evidence had been provided to substantiate her allegations of continuing trauma. They reasoned that the finding of a violation would be adequate just satisfaction.

34. The Court, bearing in mind its above findings with regard to the ill-treatment suffered by the applicant, considers that she suffered some non-pecuniary damage as a result of her detention, which cannot be compensated solely by the finding of a violation (see Peers, cited above, § 88). In determining the amount of the award it has regard, inter alia, to the facts that there was no intention to humiliate or debase the applicant and that she was deprived of her liberty for a relatively short period of time. In light of all the circumstances, it awards GBP 4,500 under this head.

B. Costs and expenses

35. The applicant claimed legal costs and expenses of GBP 4,000 for the Convention proceedings. The Government made no comments in relation to this claim.

36. The Court considers that the applicant's claim for costs is reasonable and awards it in full, plus any value-added tax which may be chargeable, less the amounts already paid in legal aid by the Council of Europe.

C. Default interest

37. According to the information available to the Court, the statutory rate of interest applicable in the United Kingdom at the date of adoption of the present judgment is 7.5% per annum.

FOR THESE REASONS, THE COURT UNANIMOUSLY

1. Holds that there has been a violation of Article 3 of the Convention;

2. Holds

(a) that the respondent State is to pay the applicant, within three months from the date on which the judgment becomes final according to
Article 44 § 2 of the Convention, the following amounts, plus any value-added tax that may be chargeable;

(i) GBP 4,500 (four thousand five hundred pounds sterling) in respect of non-pecuniary damage;

(ii) GBP 4,000 (four thousand pounds sterling) in respect of costs and expenses, less FRF 5,300 (five thousand three hundred French francs) to be converted into pounds sterling at the rate of exchange applicable on the date of delivery of this judgment;

(b) that simple interest at an annual rate of 7.5% shall be payable from the expiry of the above-mentioned three months until settlement;

3. Dismisses the remainder of the applicant's claim for just satisfaction.

Done in English, and notified in writing on 10 July 2001, pursuant to Rule 77 §§ 2 and 3 of the Rules of Court.

S. DolléJ.-P. Costa
RegistrarPresident

In accordance with Article 45 § 2 of the Convention and Rule 74 § 2 of the Rules of Court, the following separate opinions are annexed to this judgment:

(a) separate opinion of Sir Nicolas Bratza joined by Mr Costa;

(b) separate opinion of Mrs Greve.

J.-P.C.
S.D.

SEPARATE OPINION OF JUDGE BRATZA JOINED BY JUDGE COSTA

I fully agree that there has been a violation of the applicant's rights under Article 3 of the Convention and only wish to make clear that in my view the primary responsibility for what occurred lies not with the police or with the prison authorities who were charged with the care of the applicant during her period of detention, but with the judicial authorities who committed the applicant to an immediate term of imprisonment for contempt of court.

While there appear on the material before the Court to have been certain failings in the standard of care provided by the police and prison authorities, these stemmed in large part from the lack of preparedness on the part of both to receive and look after a severely handicapped person in conditions which were wholly unsuited to her needs. On the other hand, I can see no justification for the decision to commit the applicant to an immediate term of imprisonment without at the very least ensuring in advance that there existed both adequate facilities for detaining her and conditions of detention in which her special needs could be met.

SEPARATE OPINION OF JUDGE GREVE

I fully agree with my colleagues that there has been a violation of the applicant's rights under Article 3 of the Convention. Since, in my opinion, however, the case raises serious and also new issues within a core area of the Court's mandate, I would like to add a few points.

In this case there is a lack of immediate compatibility between the applicant's situation as such and detention in any ordinary prison facility. The applicant is confined to her wheelchair and has an extensive need for assistance, to the extent that at night she is unable to move enough to keep a normal human body temperature if the room in which she stays is not specially heated or, as in casu, she is not wrapped, not just in blankets, but in a space blanket.

In this the applicant is different from other people to the extent that treating her like others is not only discrimination but brings about a violation of Article 3. As for the prohibition of discrimination, see Thlimmenos v. Greece ([GC], no. 34369/97, § 44, ECHR 2000-IV), which reads:

“The Court has so far considered that the right under Article 14 not to be discriminated against in the enjoyment of the rights guaranteed under the Convention is violated when States treat differently persons in analogous situations without providing an objective and reasonable justification ... However, the Court considers that this is not the only facet of the prohibition of discrimination in Article 14. The right not to be discriminated against in the enjoyment of the rights guaranteed under the Convention is also violated when States without an objective and reasonable justification fail to treat differently persons whose situations are significantly different.”

It is obvious that restraining any non-disabled person to the applicant's level of ability to move and assist herself, for even a limited period of time, would amount to inhuman and degrading treatment – possibly torture. In a civilised country like the United Kingdom, society considers it not only appropriate but a basic humane concern to try to improve and compensate for the disabilities faced by a person in the applicant's situation. In my opinion, these compensatory measures come to form part of the disabled person's physical integrity. It follows that, for example, to prevent the applicant, who lacks both ordinary legs and arms, from bringing with her the battery charger to her wheelchair when she is sent to prison for one week, or to leave her in unsuitable sleeping conditions so that she has to endure pain and cold – the latter to the extent that eventually a doctor had to be called – is in my opinion a violation of the applicant's right to physical integrity. Other events in the prison amount to the same.

The applicant's disabilities are not hidden or easily overlooked. It requires no special qualification, only a minimum of ordinary human empathy, to appreciate her situation and to understand that to avoid unnecessary hardship – that is, hardship not implicit in the imprisonment of an able-bodied person – she has to be treated differently from other people because her situation is significantly different.

As the Court has found, Article 3 has been violated in this case. In my opinion, everyone involved in the applicant's imprisonment – the judge, police and prison authorities – contributed towards this violation. Each of them could and should have ensured that the applicant was not put into detention until special arrangements had been made such as were needed to compensate for her disabilities, arrangements that would have ensured that her treatment was equivalent to that of other prisoners. The failure to take these steps foreseeably gave rise to violations of the applicant's personal integrity – physical and psychological – as well as to inhuman and degrading treatment.

The treatment to which the applicant was subjected moreover violated not only specific provisions but the entire spirit of the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners (adopted on 30 August 1955 by the First United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders).

Nema povezane prakse za ovu presudu.

Sažmi komentare

Komentari

Relevantni komentari iz drugih presuda

Član 3 | DIC | Habimi i drugi protiv Srbije

Presuda je navedena u presudi Gž br. 4027/17 od 27.04.2018. godine Apelacionog suda u Beogradu, kojom se potvrđuje presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P br. 17805/11 od 05.04.2017. godine u stavu prvom izreke, u delu stava drugog izreke kojim je odbijen tužbeni zahtev u delu u kome je traženo da se obaveže tužena Republika Srbija da tužiocu AA na ime naknade nematerijalne štete isplati za pretrplјene duševne bolove zbog neosnovanog lišenja slobode još iznos od 400.000,00 dinara, za pretrplјeni strah usled torture još iznos od 150.000,00 dinara i za pretrplјene fizičke bolove usled torture još iznos od 150.000,00 dinara, u stavu trećem izreke i u stavu četvrtom izreke i žalbe tužioca AA i Republike Srbije u ovom delu odbijaju, kao neosnovane, dok se presuda preinačava u preostalom delu stava drugog izreke tako što se obavezuje tužena Republika Srbija da tužiocu AA na ime naknade nematerijalne štete za pretrplјene duševne bolove zbog neosnovanog lišenja slobode isplati još iznos od 350.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.04.2017. godine pa do isplate, i preinačava rešenje o troškovima sadržano u stavovima petom i šestom izreke presude tako što se obavezuje tužena Republika Srbija da tužiocu AA na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 301.350,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom.

U vreme lišenja slobode tužilac je bio policijski pripravnik već šest meseci i raspoređen na rad u Policijskoj stanici Palilula. Odmah po lišenju slobode odveden je u Policijsku stanicu u Ulici 29. novembra gde je bio "obrađivan" tri dana i iznudili priznanje dela primenom sile i fizičkim maltretiranjem. Prva tri dana koja je proveo u policijskoj stanici kod tužioca su dovele do snažne psihotraume i fizičke traume usled čega je razvijen strah najjačeg intenziteta u trajanju od tri dana sa kliničkom slikom akutne reakcije na stres. Tokom boravka u pritvoru narednih 6 meseci doživlјava strah srednjeg do jakog intenziteta usled socijalne izolacije, patnje, duševnog bola zbog sumnje da je počinio navedeno krivično delo, nemogućnosti komunikacije sa bliskim osobama, strah od neizvesnosti sudskog postupka u vidu posttraumatskog stresnog sindroma. U periodu izlaska iz pritvora tužilac doživlјava strah srednjeg intenziteta, a potom slabog intenziteta uz duševnu patnju zbog povrede ugleda i časti doživlјaj stida i osramoćenosti u jakom stečenu u trajanju od dve godine.

Pravilno je prvostepeni sud utvrdio i da je nad tužiocem vršena tortura jer je podvrgnut fizičkom mučenju, ponižavajućem postupanju i kažnjavanju od strane policije, ali i prilikom boravka u pritvoru čime su povređena njegova prava zaštićena članom 3 Evropske konvencije o lјudskim pravima i osnovnim slobodama.

Neosnovani su žalbeni navodi tužioca da je visina dosuđene naknade za pretrplјeni strah i bol zbog torture prenisko određena sa pozivanjem na visinu štete dosuđene pred Evropskim sudom za lјudska prava obzirom da je iznos naknade štete za pretrplјeni strah i bol zbog torture prema tužiocu u zbiru približno iste visine kao onaj koji je dosuđen svakom od oštećenih, kao podnosilaca predstavke u odluci Evropskog suda za lјudska prava Habimi protiv Srbije.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 3 | DIC | Đorđević protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa presudom Kzz 1268/2019 od 11.12.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojom se odbija kao neosnovan zahtev za zaštitu zakonitosti branioca maloletnih AA i BB, podnet protiv pravnosnažnih rešenja Višeg suda u Zaječaru Km.6/19 od 18.04.2019.godine i Apelacionog suda u Nišu Kžm1 43/19 od 02.08.2019.godine, u odnosu na povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2) Zakonika o krivičnom postupku u vezi člana 61. Krivičnog zakonika, dok se u ostalom delu zahtev za zaštitu zakonitosti branioca maloletnih odbacuje kao nedozvolјen.

Rešenjem Višeg suda u Zaječaru Km.6/19 od 18.04.2019.godine, između ostalih, maloletnima AA i BB su zbog izvršenja produženog krivičnog dela silovanje iz člana 178. stav 3. u vezi stava 2. i 1. u vezi člana 61. KZ izrečene vaspitne mere pojačan nadzor od strane roditelјa koje mogu trajati najmanje 6 (šest) meseci, a najviše 2 (dve) godine, a u koje mere se maloletnima uračunava vreme provedeno u pritvoru od 10.12.2018.godine do 18.12.2018.godine, s tim što će sud naknadno odlučiti o njihovom prestanku.

Rešenjem Apelacionog suda u Nišu Kžm1 43/19 od 02.08.2019.godine odbijena je kao neosnovana žalba zajedničkog branioca maloletnih AA i BB i potvrđeno je rešenje Višeg suda u Zaječaru Km.6/19 od 18.04.2019.godine.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3033/2019 od 05.09.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1. 65/17 od 18.04.2018. godine, stavom prvim izreke, tužena je obavezana da tužiocu naknadi štetu koja je izazvana povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Osnovnog suda u Vranju I 1022/09 u iznosu od 69.702,00 dinara, na ime troškova parničnog postupka u iznosu od 27.376,00 dinara i na ime troškova izvršnog postupka u iznosu od 19.600,00 dinara, pripadajućom kamatom. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu u kom je odlučeno o glavnoj stvari, dok je preinačena odluka o troškovima parničnog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 627/2020 od 07.02.2020. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine.

Rešenjem Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine, odbijena je žalba punomoćnika predlagača izjavlјena protiv rešenja Osnovnog suda u Leskovcu R4 I 109/19 od 09.09.2019. godine, kojim je odbijen prigovor predlagača za ubrzanje postupka, zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku u predmetu tog suda I 7838/10, kao neosnovan.
Protiv navedenog rešenja, predlagač je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešnog i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se revizija smatra izuzetno dozvolјenom, u skladu sa odredbom član 404. ZPP.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Stojanović protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3050/2019 od 18.09.2019. godine godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine i odbija kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine, obavezana je tužena da tužiocu plati na ime naknade imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Opštinskog suda u Vranju
I br. 1012/09 (ranije I. br. 850/05) iznose sa zateznom kamatom od dospeća pa do isplate bliže navedene u izreci pod 1. Tužana je obavezana da tužiocu na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 24.000,00 dinara.
Viši sud u Vranju je presudom Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine odbio kao neosnovanu žalbu tužene i potvrdio presudu Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine. Odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde