(Čl. 3) Zabrana torture
(Čl. 3 / CAT-12) Efikasna istraga
(Čl. 3) Nečovečno kažnjavanje
(Čl. 3 / CAT-16) Nečovečno postupanje
(Čl. 41) Pravično zadovoljenje - opšte
Prava i slobode od kojih se ne može odstupiti

Tematske ključne reči

VS deskriptori

Zbirke

Sudska praksa
Presuda ESLJP
Veće

Sažetak

Predmet je formiran na osnovu predstavke koju je protiv Turske podnela turska državljanka, Sevtap Veznedaroğlu. Podnositeljka predstavke je tvrdila da je bila mučena dok je bila pritvorena u policiji, što predstavlja povredu člana 3 Konvencije.

Podnositeljka predstavke je u relevantnom periodu pohađala poslediplomske studije javnog prava na Univerzitetu u Dijarbakiru i bila je udata za pravnika koji je 1990. bio pokrajinski predsednik Udruženja za ljudska prava u Dijarbakiru. Prema njenim navodima, zbog pozicije koju je zauzimao njen suprug, stalno ju je pratila policija. Uhapšena je u svojoj kući 4.jula 1994, oko 15 časova, zbog sumnje da je pripadala Kurdskoj radničkoj partiji, ilegalnoj organizaciji. Ona je radi pregleda odvedena kod lekara, specijaliste sudske medicine, nakon čega su joj vezane oči i odvedena je na nepoznatu lokaciju gde je smeštena u ćeliju. Posle nekog vremena odvedena je na ispitivanje. Podnositeljku je ispitivalo približno 15 policajaca, koji su je optužili za stvaranje veza sa PKK i rad za tu organizaciju u inostranstvu, nakon čega je skinuta i obešena za ruke. Davani su joj elektroškovi po ustima i polnim organima. Poslije pola sata spuštena je na zemlju jer se onesvestila. Islednici, koji su joj pretili smrću i silovanjem, rekli su joj da ne treba da se bavi ljudskim pravima. Mučenje se nastavilo tokom četiri dana. Tokom prva dva dana njenog lišenja slobode, nije joj dato ništa za jelo. Kasnije je dobila samo parče hleba i nekoliko maslina.

Tokom njenog lišenja slobode, od podnositeljke predstavke je zahtevano da potpiše neka dokumenta. Rečeno joj je da će biti mučena i silovana, ako ne pristala da ih potpiše. U tim dokumentima, kao objašnjenje za tragove mučenja na njenom telu, navedeno je da je podnositeljka predstavke pala dok je pokazivala mesto koje koristi PKK. Petnaestog jula 1994. podnositeljka predstavke je izvedena pred javnog tužioca u Sudu za bezbednost države u Dijarbakiru. Sudski spisi u njenom predmetu sadržali su izveštaje ljekara od 4, 13. i 15. jula 1994. Podnositeljka predstavke je pred javnim tužiocem tvrdila da je potpisala izjavu o priznanju pod pritiskom i pošto je bila mučena dok je bila lišena slobode. Istog dana izvedena je pred zamjenika sudije pri Sudu za bezbjednost države u Dijarbakiru, koji je je dao naredbu o puštanju na slobodu. Javni tužilac je, sa svoje strane, dao nareedbu da se podnositeljka predstavke izvede na suđenje pred Sud za državnu bezbednost u Dijarbakiru zbog optužbe da je član PKK. Tridesetog oktobra 1995. Sud je zbog nedostatka dokaza oslobodio podnositeljku predstavke.

Podnositeljka predstavke je tvrdila da je od 4. do 15. jula 1994. bila lišena slobode i da je tokom tog perioda bila mučena i zlostavljana. Ona smatra da njene izjave date nadležnim organima u vezi ovim, zajedno sa uverenjem koje je izdao Medicinski fakultet Univerziteta Dikle (pregledana je 18. jula), potvrđuju njene navode. Država je iznela tvrdnje da je lekarsko uverenje bilo flsifikovano.

Sud zapaža da Država nije negirala da je podnositeljka predstavke zadobila povrede dok je bila lišena slobode. Međutim, Država ukazuje na minornu prirodu ovih povreda i ističe da one nisu u skladu s navodnom surovošću s kojom je prema njoj postupano.

Sud napominje da je to što je teško utvrditi da li je postojalo uverljivo objašnjenje za povrede pronađene na njenom telu, i da li je bilo ikakve istine u njenim tvrdnjama o prirodi postupanja kom je bila podvrgnuta, posledica toga što nadležni organi nisu istražili njene tvrdnje. U vezi sa tim, Sud ističe da, kada pojedinac iznese dokazivu tvrdnju o tome da su ga policajci ili drugi slični državni službenici ozbiljno zlostavljali, nezakonito i u suprotnosti sa članom 3, ta odredba, tumačena zajedno sa opštom obavezom države propisanom u članu 1, da „jemči svakome u [svojoj] nadležnosti prava i slobode određene ... Konvencijom“, zahteva da bude sprovedena delotvorna zvanična istraga, podobna da dovede do toga da odgovorni budu identifikovani i kažnjeni. Ukoliko ne bi bilo tako, opšta pravna zabrana mučenja i nečovečnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja bi, uprkos svom suštinskom značaju, bila nedelotvorna u praksi i bilo bi moguće da u nekim slučajevima službena lica krše prava osoba nad kojim imaju kontrolu bez ikakvog rizika da budu kažnjena.

Prema mišljenju Suda, insistiranje podnositeljke predstavke na njenoj pritužbi zbog mučenja, posmatrano zajedno sa medicinskim dokazima iz sudskih spisa, trebalo je da upozori javnog tužioca na potrebu da se istraži sadržina pritužbe, tim pre zbog toga što je ona bila lišena slobode u periodu od 4. jula 1994. do 15. jula 1994. Međutim, ništa nije preduzeto kako bi se ili pribavilo više informacija od podnositeljke predstavke ili o njenim tvrdnjama ispitali policajci koji su radili na mjestu na kom je bila zatvorena. Zamenik sudije je takođe odbacio njene tvrdnje bez daljeg istraživanja.

Sud smatra da je u ovom slučaju podnositeljka predstavke iznela dokazivu tvrdnju da je bila mučena. Ona je bila istrajna u svojim tvrdnjama sve do suđenja; inertnost koju su ispoljili nadležni organi u vezi sa njenim pritužbama nespojiva je sa proceduralnom obavezom koju imaju na osnovu člana 3 Konvencije. U skladu s tim, Sud smatra da je došlo do povrede tog člana zbog toga što nadležni organi tužene Države nisu sproveli istragu povodom pritužbe podnositeljke predstavke zbog mučenja.

Preuzmite presudu u pdf formatu

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

DRUGO ODELJENJE

PREDMET SEVTAP VEZNEDAROĞLU PROTIV TURSKE

(predstavka br. 32357/96)

PRESUDA

Strazbur,

11. april 2000.

U predmetu Sevtap Veznedaroğlu protiv Turske, Evropski sud za ljudska prava (Drugo odjeljenje), koji je zasijedao u vijeću u sledećem sastavu:

C. L. Rozakis, predsjednik,
M. Fischbach,
G. Bonello,
P. Lorenzen,
A. B. Baka,
E. Levıts, sudije,
F. Gölcüklü, ad hoc sudija,
i E. Frıbergh, sekretar odjeljenja,

pošto je razmatrao predmet na zatvorenoj sjednici 30. marta 2000, donosi sljedeću presudu, usvojenu istog dana:

POSTUPAK

Predmet je formiran na osnovu predstavke (br. 32357/96) protiv Turske koju je Evropskoj komisiji za ljudska prava (u daljem tekstu „Komisija“) u skladu sa nekadašnjim članom 25 Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljem tekstu „Konvencija“) podnijela turska državljanka, Sevtap Veznedaroğlu (u daljem tekstu „podnositeljka predstavke“), 6. aprila 1996.
Podnositeljku predstavke je zastupao Sezgin Tanrıkulu, advokat iz Dijarbakira (Diyarbakır). Vladu Turske (u daljem tekstu „Država“) je zastupao njen zastupnik, Alev Kılıç, izvanredni i opunomoćeni ambasador i stalni predstavnik Turske u Savjetu Evrope.
Podnositeljka predstavke je tvrdila da je bila mučena, dok je bila pritvorena u policiji, što predstavlja povredu člana 3 Konvencije.
Predstavka je proslijeđena Sudu 1. novembra 1998, kada je Protokol br. 11 uz Konvenciju stupio na snagu (čl. 5, st. 2 Protokola br. 11).
Predstavka je dodijeljena Drugom odjeljenju Suda (pravilo 52, st. 1 Poslovnika Suda). U tom Odjeljenju, Vijeće koje će odlučivati o predmetu (čl. 27, st. 1 Konvencije) formirano je u skladu sa pravilom 26, stav 1 Poslovnika Suda. Rıza Türmen, sudija izabran na predlog Turske, povukao se iz odlučivanja u predmetu (pravilo 28). Država je, shodno tome, postavila Feyyaza Gölcüklüa kao ad hoc sudiju (čl. 27, st. 2 Konvencije i pravilo 29, st. 1).
Odlukom od 31. avgusta 1999. Vijeće je predstavku proglasilo prihvatljivom.
I podnositeljka predstavke i Država su priložili napomene o meritumu (pravilo 59, st. 1). Vijeće je, nakon konsultacija sa stranama u postupku, odlučilo da nije potrebna usmena rasprava o meritumu (pravilo 59, st. 2 in fine), a svaka od strana je pismeno odgovorila na napomene druge strane.

ČINJENICE

I. OKOLNOSTI SLUČAJA

Činjenično stanje, kakvim ga je predstavila podnositeljka predstavke, ukratko je izloženo u nastavku. Država osporava opis činjenica koji je dala podnositeljka predstavke.
Podnositeljka predstavke je u relevantnom periodu pohađala poslediplomske studije javnog prava na Univerzitetu u Dijarbakiru i bila je udata za pravnika koji je 1990. bio pokrajinski predsjednik Udruženja za ljudska prava u Dijarbakiru. Prema navodima podnositeljke predstavke, nju je zbog pozicije koju je zauzimao njen suprug stalno pratila policija.
Četvrtog jula 1994, oko 15 časova, osam policajaca je uhapsilo podnositeljku predstavke u njenoj kući, zbog sumnje da je pripadala Kurdskoj radničkoj partiji (u daljem tekstu „PKK“), ilegalnoj organizaciji.
Podnositeljka predstavke je radi pregleda odvedena kod ljekara, specijaliste sudske medicine. Poslije ljekarskog pregleda, vezane su joj oči i odvedena je na nepoznatu lokaciju i smještena u ćeliju. Poslije izvjesnog vremena, ponovo su joj vezane oči i odvedena je u drugu prostoriju da bi bila ispitivana.
Podnositeljku je ispitivalo približno 15 policajaca, koji su je optužili za stvaranje veza sa PKK i rad za tu organizaciju u inostranstvu. Ona je onda skinuta i obješena za ruke. Davani su joj elektroškovi po ustima i polnim organima. Poslije pola sata spuštena je na zemlju, jer se onesvijestila. Islednici, koji su joj prijetili smrću i silovanjem, rekli su joj da ne treba da se bavi ljudskim pravima. Onda je odvedena u svoju ćeliju. Sledećeg dana je ponovo mučena i prijećeno joj je smrću i silovanjem. Mučenje se nastavilo tokom četiri dana. Tokom prva dva dana njenog lišenja slobode, nije joj dato ništa za jelo. Kasnije je dobila samo parče hljeba i nekoliko maslina.
Tokom njenog lišenja slobode, od podnositeljke predstavke je zahtijevano da potpiše neka dokumenta. Rečeno joj je da bi bila mučena i silovana, ako ne bi pristala da ih potpiše. Podnositeljka predstavke je potpisala ta dokumenta. U tim dokumentima, kao objašnjenje za tragove mučenja na njenom tijelu, navedeno je da je podnositeljka predstavke pala dok je pokazivala mjesto koje koristi PKK. Policajci su kremom liječili njene povrede.
Policajci su je 13. jula 1994. odveli ljekaru specijalisti sudske medicine, koji je sačinio izvještaj, u kom se navodi: „tokom pregleda Sevtap Veznedaroğlu, modrice ljubičaste boje primijećene su na lijevoj nadlaktici, površine 1x1 cm, i na desnoj potkoljenici, površine 3x1 cm“.
Podnositeljka predstavke je 15. jula 1994. u pratnji policajaca odvedena u Državnu bolnicu u Dijarbakiru, gdje ju je pregledao ljekar specijalista sudske medicine. U svom izvještaju od 15. jula 1994. ljekar je zabilježio postojanje onih istih modrica na ruci i nozi podnositeljke koje su spomenute u ranijem izvještaju, od 13. jula 1994. U izvještaju se zaključuje da zdravlje podnositeljke predstavke nije ugroženo i da je ona u stanju da radi.
Petnaestog jula 1994. podnositeljka predstavke je izvedena pred javnog tužioca u Sudu za bezbjednost države u Dijarbakiru. Sudski spisi u njenom predmetu sadržali su izvještaje ljekara od 4, 13. i 15. jula 1994. Podnositeljka predstavke je pred javnim tužiocem tvrdila da je potpisala izjavu o priznanju pod pritiskom i pošto je bila mučena dok je bila lišena slobode. Javni tužilac je u predmetu zabilježio da podnositeljka predstavke nije potvrdila izjavu koju je dala policiji.
Istog dana podnositeljka predstavke je izvedena pred zamjenika sudije pri Sudu za bezbjednost države u Dijarbakiru. Podnositeljka predstavke je sudiji ponovila da ne priznaje izjavu koju je od nje uzela policija „pošto je bila mučena i držana pod prinudom nekoliko dana ... i da joj je policija držala ruku i prisilila je da potpiše izjavu policiji“. Izjava podnositeljke predstavke je zabilježena u zapisniku sa saslušanja pred sudijom. Sudija je naredio da podnositeljka predstavke bude puštena na slobodu. Javni tužilac je, sa svoje strane, naredio da se podnositeljka predstavke izvede na suđenje pred Sud za državnu bezbjednost u Dijarbakiru zbog optužbe da je član PKK.
Osamnaestog jula 1994. podnositeljki predstavke je u bolnici Medicinskog fakulteta Univerziteta Dikle (Dicle Üniversitesi) izdato uvjerenje u kome se navodi da na dvadeset dana nije sposobna za rad. Prema izvještaju ljekara, podnositeljka predstavke je bolovala od bronhopneumonije.
Tridesetog oktobra 1995. Sud za bezbjednost države u Dijarbakiru je zbog nedostatka dokaza oslobodio podnositeljku predstavke. Podnositeljka predstavke tog dana nije bila u sudu. U svojoj odluci sud je naveo sljedeću izjavu podnositeljke predstavke, datu tokom usmene rasprave pred sudom održane 13. oktobra 1994. i zabilježenu u zapisniku.

„Iako je u svojim izjavama datim policiji okrivljena priznala krivično djelo koje joj se stavlja na teret, ona je u kasnijoj fazi postupka pred pravosudnim organima tvrdila da je te izjave dala pod prinudom i čak usljed mučenja, i potpisala ih, a da ih nije pročitala.“

II. RELEVANTNO DOMAĆE PRAVO

Turski Krivični zakonik propisuje kao krivično djelo podvrgavanje osobe mučenju ili zlostavljanju (čl. 243 i 245, pri čemu se drugi navedeni član primjenjuje na optužbe protiv državnih službenika).
Krivične prijave se mogu podnijeti, prema članovima 151 i 153 Zakonika o krivičnom postupku, javnom tužiocu ili lokalnim upravnim vlastima. Javni tužilac i policija imaju dužnost da istraže krivična djela koja su im prijavljena, pri čemu tužilac odlučuje da li će biti preduzeto krivično gonjenje, u skladu sa članom 148 Zakonika o krivičnom postupku. Osoba koja je podnijela krivičnu prijavu može uložiti žalbu protiv odluke javnog tužioca da ne pokrene krivični postupak.
Ukoliko je navodni izvršilac krivičnog djela državni funkcioner ili državni službenik, za krivično gonjenje je neophodna dozvola lokalnog upravnog savjeta (izvršnog odbora pokrajinske skupštine). Na odluku lokalnog savjeta može se uputiti žalba Državnom savjetu; protiv odluke kojom se odbija zahtjev za krivično gonjenje ulaže se žalba ovog tipa, i to obavezno, po sili zakona.

PRAVO

I. NAVODNA POVREDA ČLANA 3 KONVENCIJE

Podnositeljka predstavke je tvrdila da je bila mučena, što predstavlja povredu člana 3, koji glasi:

„Niko ne smije biti podvrgnut mučenju ili nečovječnom ili ponižavajućem postupanju ili kažnjavanju.“

Podnositeljka predstavke je tvrdila da je od 4. do 15. jula 1994. bila lišena slobode i da je tokom tog perioda bila mučena i zlostavljana. Ona smatra da njene izjave date nadležnim organima u vezi sa ovim, zajedno sa uvjerenjem koje je izdao Medicinski fakultet Univerziteta Dikle, potvrđuju njene navode.
Država je poricala tvrdnje podnositeljke predstavke. Ona je istakla da je povodom krivične prijave podnositeljke predstavke sprovedena istraga vjerodostojnosti ljekarskog uvjerenja koje je navodno izdao Medicinski fakultet Univerziteta Dikle, odobravajući podnositeljki predstavke 20 dana bolovanja. Ta istraga je otkrila da postoji dobar razlog da se pretpostavi da je cifra „20“ bila falsifikovana, najprije zbog toga što je teško razumjeti zašto bi bilo odobreno tako dugo bolovanje zbog dvije modrice. Značajno je to što je podnositeljki predstavke bilo odobreno bolovanje zbog upale pluća. Pored toga, istragom je utvrđeno da u bolnici ne postoji bilješka o tome da je podnositeljki bilo izdato uvjerenje. Vlada je tvrdila da se mora zaključiti da je ljekarsko uvjerenje, jedini konkretan dokaz koji je priložila podnositeljka predstavke, bilo falsifikovano i da ga ne treba uzeti u obzir.
Za Državu, podnositeljka predstavke je iznijela samo praznu tvrdnju o tome da je bila mučena. Ona nije potkrijepila svoju pritužbu na bilo koji način i nema nikakvog dokaza koji bi potvrdio da je bila podvrgnuta elektrošokovima i obješena za ruke, kao što je tvrdila. U odsusutvu bilo kakvog potkrepljujućeg dokaza, javni tužilac se ne može kriviti zbog toga što nije istražio njenu krivičnu prijavu.
Podnositeljka predstavke je osporila optužbu Države da je ljekarsko uvjerenje bilo falsifikovano. Ona se pozvala na dopis od 12. januara 1998. kojim je predsjednik Odjeljenja interne medicine obavijestio dekana Medicinskog fakulteta Univeziteta Dikle da je podnositeljka predstavke 18. jula 1994. pregledana nezvanično i da zbog toga nije sačuvana bilješka o njenom pregledu. Kopija ovog dopisa je poslata Sudu za državnu bezbjednost u Dijarbakiru i nadležnom ministarstvu, na njihov zahtjev, nakon što je predstavka proslijeđena tuženoj Državi.
Sud podsjeća da član 3 Konvencije štiti jednu od osnovnih vrijednosti demokratskog društva. Čak i u najtežim okolnostima, kao što su borba protiv terorizma i kriminala, Konvencija apsolutno zabranjuje mučenje ili nečovječno ili ponižavajuće postupanje ili kažnjavanje. Za razliku od većine materijalnih odredbi Konvencije i Protokola br. 1 i 4, član 3 ne predviđa izuzetke od ovog pravila i derogacija ove zabrane nije dozvoljena na osnovu člana 15 čak ni u slučaju javne opasnosti koja prijeti opstanku nacije (vidi presudu u predmetu Aksoy protiv Turske od 18. decembra 1996, Reports of Judgments and Decisions 1996-VI, str. 2278, st. 62).
Sud takođe podsjeća da zlostavljanje mora dostići minimalni stepen ozbiljnosti da bi spadalo u opseg člana 3. Procjena ovog minimuma je relativna: zavisi od svih okolnosti slučaja, kao što su trajanje postupanja, njegove fizičke i psihičke posljedice i, u nekim slučajevima, pol, starost i zdravstveno stanje žrtve. U pogledu osobe lišene slobode, primjena sile koja nije bila zaista neophodna usled ponašanja te osobe narušava ljudsko dostojanstvo i, u načelu, predstavlja povredu prava garantovanog članom 3 (vidi presudu u predmetu Tekin protiv Turske od 9. juna 1998, Reports 1998-IV, str. 1517–18, st. 52 i 53).
Sud zapaža da Država nije negirala da je podnositeljka predstavke zadobila povrede dok je bila lišena slobode. Međutim, Država ukazuje na minornu prirodu ovih povreda i ističe da one nijesu u skladu s navodnom surovošću s kojom je prema njoj postupano. Sud sa svoje strane smatra da je na osnovu dokaza koje ima pred sobom nemoguće utvrditi da li je povrede podnositeljke predstavke izazvala policija i da li je ona mučena u mjeri u kojoj tvrdi da jeste. On, međutim, nije ubijeđen da bi saslušanje svjedoka pred Sudom razjasnilo činjenice slučaja i učinilo mogućim da se van razumne sumnje zaključi (vidi presudu u predmetu Aydın protiv Turske od 25. septembra 1997, Reports 1997-VI, str. 1189, st. 73) da su tvrdnje podnositeljke predstavke osnovane.
Međutim, Sud istovremeno napominje da je to što je teško utvrditi da li je postojalo uvjerljivo objašnjenje za povrede pronađene na njenom tijelu, i da li je bilo ikakve istine u njenim tvrdnjama o prirodi postupanja kom je bila podvrgnuta, posljedica toga što nadležni organi nijesu istražili njene tvrdnje.
U vezi sa posljednjim pitanjem, Sud ponovo ističe da, kada pojedinac iznese dokazivu tvrdnju o tome da su ga policajci ili drugi slični državni službenici ozbiljno zlostavljali, nezakonito i u suprotnosti sa članom 3, ta odredba, tumačena zajedno sa opštom obavezom države propisanom u članu 1, da „jemči svakome u [svojoj] nadležnosti prava i slobode određene ... Konvencijom“, zahtijeva da bude sprovedena djelotvorna zvanična istraga, podobna da dovede do toga da odgovorni budu identifikovani i kažnjeni (vidi presudu u predmetu Assenov protiv Bugarske od 28. septembra 1998, Reports 1998VII, str. 3290, st 102). Ukoliko ne bi bilo tako, opšta pravna zabrana mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja bi, uprkos svom suštinskom značaju, bila nedjelotvorna u praksi i bilo bi moguće da u nekim slučajevima službena lica krše prava osoba nad kojim imaju kontrolu bez ikakvog rizika da budu kažnjena (ibid).
Sud zapaža da je 15. jula 1994. podnositeljka predstavke pred javnim tužiocem i zamjenikom sudije pri Sudu za bezbjednost države u Dijarbakiru tvrdila da je bila mučena (vidi gore stavove 16 i 17). Dokumenta podnijeta javnom tužiocu sadrže rezultate ljekarskih pregleda podnositeljke predstavke izvršenih 4, 13. i 15. jula 1994. Ljekarski izvještaji od 13. i 15. jula 1994. pominju svježe modrice na ruci i nozi podnositeljke predstavke. Zamjenik sudije je u zapisniku sa saslušanja zabilježio da je podnositeljka predstavke izjavila da je, dok je bila lišena slobode, bila mučena.
Prema mišljenju Suda, insistiranje podnositeljke predstavke na njenoj pritužbi zbog mučenja, posmatrano zajedno sa medicinskim dokazima iz sudskih spisa, trebalo je da upozori javnog tužioca na potrebu da se istraži sadržina pritužbe, tim prije zbog toga što je ona bila lišena slobode u periodu od 4. jula 1994. do 15. jula 1994. Međutim, ništa nije preduzeto kako bi se ili pribavilo više informacija od podnositeljke predstavke ili o njenim tvrdnjama ispitali policajci koji su radili na mjestu na kom je bila zatvorena. Zamjenik sudije je takođe odbacio njene tvrdnje bez daljeg istraživanja (vidi gore stav 16).
Sud smatra da je u ovom slučaju podnositeljka predstavke iznijela dokazivu tvrdnju da je bila mučena. Takođe, treba reći da je podnositeljka predstavke bila istrajna u svojim tvrdnjama sve do suđenja (vidi gore stav 19). Inertnost koju su ispoljili nadležni organi u vezi sa njenim pritužbama nespojiva je sa proceduralnom obavezom koju imaju na osnovu člana 3 Konvencije.

U skladu s tim, Sud smatra da je došlo do povrede tog člana zbog toga što nadležni organi tužene Države nijesu sproveli istragu povodom pritužbe podnositeljke predstavke zbog mučenja.

II. PRIMJENA ČLANA 41 KONVENCIJE

36. Član 41 Konvencije glasi:

„Kada Sud utvrdi prekršaj Konvencije ili protokola uz nju, a unutrašnje pravo Visoke strane ugovornice u pitanju omogućava samo djelimičnu odštetu, Sud će, ako je to potrebno, pružiti pravično zadovoljenje oštećenoj stranci.“

A. Šteta

Podnositeljka predstavke je tražila 100.000 američkih dolara (USD) na ime naknade nematerijalne štete, uzimajući u obzir patnju koju je doživjela tokom dugog perioda lišenja slobode, psihološke probleme koje je ono izazvalo i štetu koju su optužbe iznijete protiv nje nanijele njenoj akademskoj karijeri i ugledu.
Država nije podnijela napomene u vezi sa ovim zahtjevom.
Sud napominje da je utvrdio da su organi tužene Države prekršili član 3 pošto nijesu istražili tvrdnje podnositeljke predstavke. On nije mogao da donese zaključak u vezi sa sadržinom pritužbe podnositeljke predstavke. Sud smatra da utvrđivanje povrede člana 3 u proceduralnom smislu u ovom slučaju ne može samo po sebi predstavljati dovoljno pravično zadovoljenje za nematerijalnu štetu koju je podnositeljka predstavke pretrpljela. Vršeći procjenu na pravičnoj osnovi, on dodjeljuje podnositeljki predstavke iznos od 2.000 USD.

B. Sudski troškovi

Podnositeljka predstavke je tražila iznos od 221.000.000 turskih lira za naknadu troškova nastalih povodom postupka pred Sudom. Ona je navela da ovaj iznos obuhvata troškove prepiske, faksa i prevođenja. Što se tiče troškova za rad advokata, podnositeljka predstavke je tvrdila da jex njen advokat na njenom predmetu radio 70 sati. Pozivajući se na minimalnu advokatsku tarifu Istanbulske advokatske komore, ona je procijenila da su troškovi angažovanja advokata 7.000 USD.
Država nije imala bilo kakve napomene u vezi sa ovim zahtjevom.
Sud zapaža da podnositeljka predstavke nije priložila bilo kakav dokaz o troškovima koji bi mu dozvolio da utvrdi da li su ovi troškovi zaista nastali i da li su bili neophodni. U pogledu troškova angažovanja advokata, Sud smatra da je zahtjev podnositeljke predstavke pretjeran. Odlučujući na pravičnoj osnovi, on podnositeljki predstavke dodjeljuje iznos od 1.000 USD, uz iznos bilo kog poreza na dodatu vrednost koji se može naplatiti na ovaj iznos.

C. Kamata

Sud smatra da je primjereno da na gore navedeni iznos bude zaračunata kamata u visini od 6% godišnje, pošto su gore navedeni iznosi dodijeljeni u američkim dolarima.

IZ NAVEDENIH RAZLOGA, SUD JEDNOGLASNO

Zaključuje da je došlo do povrede člana 3 zbog toga što vlasti tužene Države nijesu sprovele istragu povodom pritužbe podnositeljke predstavke zbog mučenja;
Zaključuje

(a) da tužena Država treba da plati podnositeljki predstavke, u roku od tri mjeseca od dana kada ova presuda postane pravosnažna u skladu sa članom 44, stav 2 Konvencije, sljedeće iznose, izražene u turskim lirama po kursu važećem na dan izvršenja:

(i) 2.000 (dvije hiljade) američkih dolara kao naknadu nematerijalne štete;

(ii)1.000 (jednu hiljadu) američkih dolara na ime troškova u vezi sa postupkom, uz iznos poreza na dodatu vrednost koji se može naplatiti na ovaj iznos;

(b) da će se od isteka gore pomenutog roka od tri mjeseca do dana izvršenja računati kamata po stopi od 6% godišnje;

Odbija ostatak zahtjeva podnositeljke predstavke za pravično zadovoljenje.

Presuda je izrađena na engleskom jeziku i dostavljena stranama u postupku 11. aprila 2000, u skladu sa pravilom 77, stavovi 2 i 3 Poslovnika Suda.

E. Fribergh C. Rozakıs

sekretar predsednik

U skladu sa članom 45, stav 2 Konvencije i pravilom 74, stav 2 Poslovnika Suda, ovoj presudi je priloženo delimično nesaglasno mišljenje sudije Bonella.

C. R. E. F.

DJELIMIČNO NESAGLASNO MIŠLJENJE SUDIJE BONELLA

Sud je jednoglasno utvrdio da je došlo do povrede člana 3 zbog toga što turske vlasti nijesu istražile pritužbu podnositeljke predstavke zbog mučenja, ali je smatrao da je „na osnovu dokaza koje ima pred sobom nemoguće utvrditi da li je povrede podnositeljke predstavke izazvala policija i da li je ona mučena u mjeri u kojoj tvrdi da jeste“.^{^[1]} Drugim riječima, Sud je odbio zahtjev podnositeljke predstavke i nije smatrao da je „dokazano“ da je ona doživjela mučenje i nečovječno postupanje. Ja se s tim ne slažem.
Prije nego što su policajci ispitivali podnositeljku predstavke u stanici čija lokacija nije utvrđena, nju je pregledao specijalista sudske medicine, i nije bilo navoda o tome da je na njenom tijelu bilo povreda.^{^[2]}
Podnositeljka predstavke je tvrdila da je tokom isleđivanja bila skinuta, obješena za ruke, da je podvrgavana elektro-šokovima u predjelu lica i genitalija i da joj je prijećeno smrću i silovanjem. Ovakve radnje su ponavljane u naredna tri dana. Tokom prva dva dana joj nije davana nikakva hrana.^{^[3]}
Podnositeljka predstavke je još tvrdila da je, pod prijetnjom smrću i silovanjem, potpisala „priznanje“ kojim je potvrdila da je član ilegalne organizacije, PKK. Izjava koju je podnositeljka predstavke potpisala takođe sadrži napomenu o tome da su povrede na njenom tijelu izazvane padom.^{^[4]}
Dva ljekara su, odvojeno, pregledala podnositeljku predstavke, više od nedelju dana poslije okončanja isleđivanja, ali dok je još bila lišena slobode i pod kontrolom policije; oni su pronašli modrice ljubičaste boje na njenoj nadlaktici i desnoj potkoljenici.^{^[5]}
Podnositeljka predstavke se žalila i javnom tužiocu i Sudu za državnu bezbjednost, prije nego što je bila puštena na slobodu, da ju je policija mučila i da je „priznanje“ bilo iznuđeno mučenjem.^{^[6]}
Podnositeljki predstavke je suđeno zbog optužbi da je član PKK. Uprkos njenom potpisanom priznanju, Sud za državnu bezbjednost ju je oslobodio zbog nedostatka dokaza, uzimajući u obzir tvrdnju podnositeljke predstavke da je priznanje dala pod prinudom i uz mučenje.^{^[7]}
Ja vjerujem da je većina, zaključujući da podnositeljka predstavke nije dokazala da je bila mučena i da je njene povrede izazvala policija, zanemarila nekoliko osnovnih i ključnih elemenata pravila o dokazima kojim bi trebalo da se vodi svaki sud.
Prvo, Sud je u više navrata potvrdio svoj stav: „U slučaju da je osoba u trenutku lišavanja slobode i odvođenja u policiju bila dobrog zdravlja, a utvrdi se da u trenutku puštanja na slobodu ima povrede, na Državi je da pruži uvjerljivo objašnjenje o tome na koji način su povrede nastale, a ako to ne učini, očigledno je da se postavlja pitanje povrede člana 3 Konvencije.“^{^[8]} Na osnovu toga je jasno da, ako postoje povrede kojih nije bilo u trenutku hapšenja, nije na podnositeljki predstavke da dokazuje svoje tvrdnje o mučenju ili nečovječnom postupanju. Teret dokazivanja se prebacuje na Državu, na kojoj je da pruži „uvjerljivo objašnjenje“ u vezi sa ovim povredama. U ovom predmetu Država nije uradila ništa kako bi pružila takvo objašnjenje. Prebacivanje tereta dokazivanja je prvo pravilo o dokazivanju koje je u ovoj presudi zanemareno.
Drugo, na sličan način nije uzet u obzir ni glavni zahtjev koji se odnosi na standard dokazivanja. U ovom predmetu Sud nije izričito rekao da je podnositeljka predstavke imala obavezu da dokaže svoje tvrdnje o mučenju „van razumne sumnje“. Ali to jeste standard dokazivanja koji je Sud do sada postavljao u vezi sa tvrdnjama o mučenju i nečovječnom postupanju; očigledno je da je podstaknut ovim zahtjevom u vezi s dokazima, Sud očekivao da podnositeljka predstavke dokaže svoje tvrdnje „van razumne sumnje“.^{^[9]}
Nezavisno od propusta većine da primijeni pravilo prema kojem je na Državi da nosi teret dokazivanja (vidi stav 9 ovog mišljenja), smatram da je standard dokazivanja – van razumne sumnje – koji Sud zahtijeva u predmetima koji se tiču mučenja, pravno neodrživ i u praksi nedostižan.
Dokazivanje „van razumne sumnje“ predstavlja najviši standard, koji je odgovarajući i poželjan kada se utvrđuje krivična odgovornost. Niko pred sudom ne bi smio biti osuđen na gubitak slobode, ili na drugi način kažnjen, ako njegova krivica nije dokazana „van razumne sumnje“. Ja bez ikakvog oklijevanja prihvatam taj strogi standard. Ali u drugim oblastima sudskog odlučivanja, standard dokazivanja treba da bude srazmjeran cilju kojem utvrđivanje istine stremi: najviši stepen pouzdanosti u krivičnim stvarima; ostvarljiv stepen vjerovatnoće u drugim stvarima.
Suočen sa različitim verzijama događaja, Sud ima obavezu da utvrdi (1) na koga zakon stavlja teret dokazivanja, (2) da li ikakve pravne pretpostavke idu u prilog jedne od suprotstavljenih tvrdnji, i (3) koja se od protivrječnih verzija događaja čini pouzdanijom i uvjerljivijom. Dokazivanje „van razumne sumnje“ može, po mom mišljenju, biti samo u ulozi uljeza u „građanskom“ postupku, kakav je kontradiktorni postupak pred ovim Sudom. U stvari, koliko ja znam, Sud je jedini tribunal u Evropi koji zahtijeva dokazivanje „van razumne sumnje“ u stvarima koje nijesu krivične prirode.
Očekivati od onih koji tvrde da su žrtve mučenja da svoje tvrdnje dokažu „van razumne sumnje“ znači staviti na njih teret s kojim se oni ne mogu izboriti, i nepravično je od njih tražiti tako nešto. Nezavisni posmatrači se, koliko je meni poznato, obično ne pozivaju da prisustvuju mučenju, niti se transkripti isleđivanja umnožavaju i dijele na kraju svake runde mučenja; njegove žrtve ostaju same, šćućurene u deprimirajućoj i bolnoj usamljenosti, dok tim islednika ima gotovo neograničene mogućnosti na raspolaganju da poriče da se desila jeziva priredba, ili da negira svoje učešće u njoj. Usamljena pritužba žrtve je skoro uvijek suočena sa poricanjem „potkrijepljenim“ od strane mnogih.
Ako Sud očekuje od žrtava torture bilo kakav „čvrst“ dokaz, mimo onoga što njihove povrede govore same za sebe, on nagrađuje i podstiče „nejednakost oružja“ prisutnu u većini slučajeva mučenja.
Treće, Sud je, po mom mišljenju, ostavio po strani ključno pitanje vjerodostojnosti. Ja se pitam da li Sud, sjećajući se brojnih predmeta koje je razmatrao, a koji su se ticali mučenja, ima ubjedljive razloge da gaji povjerenje u organe bezbjednosti koji za sobom imaju neslavan učinak, prije nego u one koji tvrde da su bili njihove žrtve. Nijesu iznijete tvrdnje kojima bi se osporavali lični integritet i poštenje podnositeljke predstavke, izuzev nesrećne okolnosti da je bila supruga borca za ljudska prava. Pitanje je, u ovom slučaju, trebalo da bude: imajući u vidu vjerodostojnost obje strane, od koje od njih bi se prije moglo očekivati da sudu iznese vjerodostojan opis događaja? Od organa bezbjednosti?
Četvrto, teško je procijeniti kakav je „dokaz“ Sud očekivao od podnositeljke predstavke kako bi potkrijepila svoje tvrdnje da je bila višestruko mučena tako što je nasilno skinuta, vješana, izložena prijetnjama smrću i silovanjem i lišena hrane. Ovakva vrsta razonode ne ostavlja naročito velikodušno za sobom opipljive tragove, tako drage specijalistima sudske medicine. Dakle, ponavljam, jedino razumno pitanje je trebalo biti: ako uporedimo vjerodostojnost obje strane, za koju od njih prije možemo biti uvjereni da je na strani istine?
Lično, ja ne bih imao puno nedoumica u vezi s odgovorom na ovo pitanje. Izgleda da je većina mislila drugačije. I njen zaključak je neosporiv – ako pri ocjeni vjerodostojnosti pođete od pretpostavke da se podnositeljki predstavke (čiji lični integritet i poštenje nijesu osporavani) ne može vjerovati, a organima bezbjednosti, čiju je krivicu za ubistva, mučenje i nečovječno postupanje ovaj Sud utvrdio u više navrata, može.
Na kraju, Sud je jednoglasno utvrdio da je tužena Država prekršila član 3 jer nije istražila pritužbe o mučenju podnositeljke predstavke. Drugim riječima, Sud je smatrao tuženu Državu krivom za neizvršavanje svoje obaveze da sprovede odlučnu istragu, prikupi dokaze i utvrdi činjenice. Ali onda, pošto je utvrdio da je oskudica dokaza krivica tužene Države, Sud posljedice propusta Države svaljuje na podnositeljku predstavke. Ona je kažnjena zbog toga što nije priložila dokaze koje je, prema Konvenciji, Država dužna da pribavi. Ma koliko se trudio, ja ne vidim da je ovo dosledna metoda odlučivanja.

***

[1] Stav 30.

[2] Stav 11.

[3] Stav 12.

[4] Stav 13.

[5] Stav 14.

[6] Stavovi 16 i 17.

[7] Stav 19.

[8] Selmouni protiv Francuske, 28. jul 1999, st 87 (biće objavljeno); Ribitsch protiv Austrije, 4. decembar 1995, A 336, st. 34; Tomasi protiv Francuske, 27. avgust 1992, A 241-A, st. 108–111.

[9] Prvi put izrečeno u predmetu Irska protiv Ujedinjenog Kraljevstva, 18. januar 1978, A 25 st. 162, kasnije i u Labita protiv Italije, 6. april 2000, st. 121 (biće objavljeno). O neadekvatnosti standarda dokazivanja „van razumne sumnje“ u predmetima koji se tiču člana 3 vidi Loukis. G. Loucaides, Essays on the Developing Law of Human Rights, Martinus Nijhoff, str. 158.

________________________________________

Prevod presude je preuzet iz knjige "Zabrana mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja - izabrane presude Evropskog suda za ljudska prava". Knjiga je objavljena u okviru projekta „Monitoring poštovanja ljudskih prava u ustanovama zatvorenog tipa u Crnoj Gori” koji je Akcija za ljudska prava, kao nosilac projekta, sprovela u saradnji sa Centrom za građansko obrazovanje, Centrom za antidiskriminaciju „Ekvista”, Sigurnom ženskom kućom, Beogradskim centrom za ljudska prava i Letonskim centrom za ljudska prava.

SECOND SECTION

CASE OF SEVTAP VEZNEDAROĞLU v. TURKEY

(Application no. 32357/96)

JUDGMENT

STRASBOURG

11 April 2000

FINAL

18/10/2000

This judgment is subject to editorial revision before its reproduction in final form in the official reports of selected judgments and decisions of the Court.

In the case of Sevtap Veznedaroğlu v. Turkey, The European Court of Human Rights (Second Section), sitting as a Chamber composed of:

MrC.L. Rozakis, President,
MrM. Fischbach,
MrG. Bonello,
MrP. Lorenzen,
MrA.B. Baka,
MrE. Levıts, Judges,
MrF. Gölcüklü, ad hoc Judge,
andMrE. Frıbergh, Section Registrar,

Having deliberated in private on 30 March 2000,

Delivers the following judgment, which was adopted on that date:

PROCEDURE

1. The case originated in an application (no. 32357/96) against Turkey lodged with the European Commission of Human Rights (“the Commission”) under former Article 25 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (“the Convention”) by a Turkish national, Mrs Sevtap Veznedaroğlu (“the applicant”), on 6 April 1996.

2. The applicant was represented by Mr Sezgin Tanrıkulu, a lawyer practising in Diyarbakır (Turkey). The Turkish Government (“the Government”) were represented by their Agent, Mr Alev Kılıç, Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary Permanent Representative of Turkey to the Council of Europe.

3. The applicant alleged that she had been tortured while in police custody in violation of Article 3 of the Convention.

4. The application was transmitted to the Court on 1 November 1998, when Protocol No. 11 to the Convention came into force (Article 5 § 2 of Protocol No. 11).

5. The application was allocated to the Second Section of the Court (Rule 52 § 1 of the Rules of Court). Within that Section, the Chamber that would consider the case (Article 27 § 1 of the Convention) was constituted as provided in Rule 26 § 1 of the Rules of Court. Mr Rıza Türmen, the judge elected in respect of Turkey, withdrew from sitting in the case (Rule 28). The Government accordingly appointed Mr Feyyaz Gölcüklü to sit as an ad hoc judge (Article 27 § 2 of the Convention and Rule 29 § 1).

6. By a decision of 31 August 1999, the Chamber declared the application admissible.

7. The applicant and the Government each filed observations on the merits (Rule 59 § 1). The Chamber having decided, after consulting the parties, that no hearing on the merits was required (Rule 59 § 2 in fine), the parties replied in writing to each other’s observations.

AS TO THE FACTS

I.THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE

8. The facts of the case as submitted by the applicant are summarised below. The Government dispute the applicant’s account.

9. The applicant was at the relevant time a research student in public law at Diyarbakır University and married to a lawyer who had been the provincial president of the Diyarbakır Human Rights Association in 1990. According to the applicant she was constantly followed by the police on account of her husband’s position.

10. On 4 July 1994, at about 3 p.m., the applicant was arrested by 8 policemen at her home on suspicion of membership of the Kurdistan Workers Party (“PKK”), an illegal organisation.

11. The applicant was taken to the forensic doctor to be examined. Following the doctor’s examination she was blindfolded and taken to an unknown destination where she was placed in a cell. After a certain period of time, she was again blindfolded and taken to another room to be interrogated.

12. The applicant was interrogated by approximately 15 policemen and accused of forming links with and of working for the PKK abroad. She was then undressed and hung by her arms. She was given electric shocks to her mouth and sexual organs. After half an hour she was taken down as she had fainted. The interrogators, while threatening her with death and rape, told her not to work on human rights matters. She was then taken to her cell. The next day she was again tortured and threatened with death and rape. The torture continued for four days. During the first two days of her custody the applicant was not given anything to eat. Thereafter she was only given a piece of bread and a few olives.

13. During her detention the applicant was requested to sign some documents. She was told that she would be tortured and raped if she did not agree to sign them. The applicant signed the documents. In the documents, by way of explanation for the marks of torture on her body, it was stated that the applicant had fallen while indicating a place used by the PKK. The policemen applied cream to the applicant’s injuries.

14. On 13 July 1994 the police officers brought her to the forensic doctor who drew up a report which stated: “Upon the examination of Sevtap Veznedaroğlu, violet-coloured bruises were identified on the left upper arm 1 by 1 cm and on the right tibia 3 by 1 cm”.

15. On 15 July 1994 the applicant, accompanied by police officers, was taken to the Diyarbakır State Hospital where she was examined by a forensic doctor. In his report dated 15 July 1994 the doctor noted the presence of the same bruising on the applicant’s arm and leg as indicated in the earlier report of 13 July 1994. The report concluded that the applicant’s health was not at risk and that she was fit to work.

16. On 15 July 1994 the applicant was brought before the public prosecutor at the Diyarbakır State Security Court. Her file contained the medical reports dated 4, 13 and 15 July 1994. The applicant maintained before the public prosecutor that she had signed the confession statement under pressure and as a result of being tortured while in detention. The public prosecutor recorded in the file that the applicant did not acknowledge the statement which she gave to the police.

17. On the same day the applicant appeared before a substitute judge attached to the Diyarbakır State Security Court. The applicant repeated to the judge that she did not acknowledge the statement taken from her by the police “since she had been tortured and held under duress for many days ... and that the police had held her wrist and forced her to sign the police statement”. The applicant’s statement was recorded in the minutes of the hearing before the judge. The judge directed that the applicant be released from custody. The public prosecutor for his part ordered that the applicant stand trial before the Diyarbakır State Security Court on a charge of being a member of the PKK.

18. On 18 July 1994 the applicant was given a certificate by the Medical Faculty Hospital of Dicle University indicating that she was unable to work for 20 days. According to the medical report the applicant was suffering from bronchopneumonia.

19. On 30 October 1995 the applicant was acquitted by the Diyarbakır State Security Court on the ground of lack of evidence. The applicant was not in court on that day. In its ruling the court noted as follows the declarations made by the applicant during a court hearing held on 13 October 1994 and which was recorded in the minutes.

“Although the accused admitted to the offence with which she was charged in her statements to the police, at a later stage during the proceedings before the judicial organs she claimed that she had made them under duress and even torture and had signed them without having read them.”

II.RELEVANT DOMESTIC LAW

20. The Turkish Criminal Code makes it a criminal offence to subject an individual to torture or ill-treatment (Articles 243 and 245 respectively, the latter provision applying to allegations made against civil servants).

21. Complaints may be lodged, pursuant to Articles 151 and 153 of the Code of Criminal Procedure, with the public prosecutor or the local administrative authorities. The public prosecutor and the police have a duty to investigate criminal offences reported to them, the former deciding whether a prosecution should be initiated, pursuant to Article 148 of the Code of Criminal Procedure. A complainant may appeal against the decision of the public prosecutor not to institute criminal proceedings.

22. If the alleged author of a criminal offence is a State official or civil servant, permission to prosecute must be obtained from the local administrative council (the Executive Committee of the Provincial Assembly). The decision of a local council may be appealed to the Council of State; a refusal to prosecute is subject to an automatic appeal of this kind.

AS TO THE LAW

I.ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 3 OF THE CONVENTION

23. The applicant alleged that she had been tortured in violation of Article 3 of the Convention, which provides:

“No one shall be subjected to torture or to inhuman or degrading treatment or punishment.”

24. The applicant maintained that she was held in custody between 4 and 15 July 1994 and tortured and ill-treated during that time. In her submission her statements to the authorities to this effect coupled with the medical certificate drawn up by the Medical Faculty of Dicle University bear out the truth of her allegations.

25. The Government repudiated the applicant’s claim. They stressed that following the communication of the applicant’s complaint an investigation was conducted into the authenticity of the medical certificate allegedly drawn up by the Dicle University Medical Faculty granting her 20 days’ sick leave. That investigation revealed that there was good reason to suggest that the figure “20” had been falsified, all the more so since it was difficult to understand why such a long period of sick leave would be granted on the strength of two bruises. Significantly, the applicant had been authorised to take sick leave on the grounds that she was suffering from pneumonia. Furthermore, the investigation also established that there was no record in the hospital of the certificate having been issued to the applicant. The Government asserted that it must be concluded that the medical certificate, the only concrete evidence submitted by the applicant, was falsified and should therefore be discounted.

26. For the Government, the applicant only made a bare allegation about having been tortured. She failed to substantiate the complaint in any way and there was no evidence whatsoever which confirmed that she had been given electric shocks and hung up by the arms as alleged. In the absence of any corroborating evidence, the public prosecutor cannot be faulted for not investigating the complaint.

27. The applicant disputed the Government’s accusation that the medical certificate had been falsified. She referred to a letter dated 12 January 1998 in which the President of the Department of Internal Medicine informed the Head of the Dicle University Medical Faculty that the applicant had been examined on 18 July 1994 standing up and for that reason no medical record had been kept of her examination. A copy of that letter was sent to the Diyarbakır State Security Court and to the responsible Ministry on their request following the communication of her application to the respondent Government.

28. The Court recalls that Article 3 of the Convention enshrines one of the fundamental values of democratic society. Even in the most difficult of circumstances, such as the fight against terrorism or crime, the Convention prohibits in absolute terms torture or inhuman or degrading treatment or punishment. Unlike most of the substantive clauses of the Convention and of Protocols Nos. 1 and 4, Article 3 makes no provision for exceptions and no derogation from it is permissible under Article 15 even in the event of a public emergency threatening the life of the nation (see the Aksoy v. Turkey judgment of 18 December 1996, Reports of Judgments and Decisions 1996‑VI, p. 2278, § 62).

29. The Court also recalls that ill-treatment must attain a minimum level of severity if it is to fall within the scope of Article 3. The assessment of this minimum is relative: it depends on all the circumstances of the case, such as the duration of the treatment, its physical and/or mental effects and, in some cases, the sex, age and state of health of the victim. In respect of a person deprived of his liberty, recourse to physical force which has not been made strictly necessary by his own conduct diminishes human dignity and is in principle an infringement of the right set forth in Article 3 (see the Tekin v. Turkey judgment of 9 June 1998, Reports 1998-IV, pp. 1517–18, §§ 52 and 53).

30. The Court notes that the Government do not deny that the applicant sustained bruising to her person during her time in custody. However, they point to the minor nature of these injuries and stress that they are at variance with the severity of the treatment allegedly suffered. The Court for its part finds it impossible to establish on the basis of the evidence before it whether or not the applicant’s injuries were caused by the police or whether she was tortured to the extent claimed. It is not persuaded either that the hearing of witnesses by the Court would clarify the facts of the case or make it possible to conclude, beyond reasonable doubt (see the Aydın v. Turkey judgment of 25 September 1997, Reports 1997-VI, p. 1189, § 73), that the applicant’s allegations are substantiated.

31. However it would observe at the same time that the difficulty in determining whether there was a plausible explanation for the bruising found on her body or whether there was any substance to her allegations on the nature of the treatment she allegedly endured rests with the failure of the authorities to investigate her complaints.

32. In this latter connection the Court reiterates that, where an individual raises an arguable claim that he has been seriously ill-treated by the police or other such agents of the State unlawfully and in breach of Article 3, that provision, read in conjunction with the State’s general duty under Article 1 of the Convention to “secure to everyone within their jurisdiction the rights and freedoms defined in … [the] Convention”, requires by implication that there should be an effective official investigation capable of leading to the identification and punishment of those responsible (see the Assenov v. Bulgaria judgment of 28 September 1998, Reports 1998-VII, p. 3290 § 102). If this were not the case, the general legal prohibition of torture and inhuman and degrading treatment and punishment, despite its fundamental importance, would be ineffective in practice and it would be possible in some cases for agents of the State to abuse the rights of those within their control with virtual impunity (ibid.)

33. The Court notes that, on 15 July 1994, the applicant alleged before the public prosecutor and the substitute judge attached to the Diyarbakır State Security Court that she had been tortured (see paragraphs 16 and 17 above). The file presented to the public prosecutor contained the results of the medical examinations carried out on the applicant on 4, 13 and 15 July 1994. The medical reports dated 13 and 15 July 1994 indicated fresh bruising to the applicant’s arm and leg. The substitute judge noted in the minutes of the hearing the applicant’s statement that she had been tortured in custody.

34. In the opinion of the Court the applicant’s insistence on her complaint of torture taken with the medical evidence in the file should have been sufficient to alert the public prosecutor to the need to investigate the substance of the complaint, all the more so since she had been held in custody between 4 July 1994 and 15 July 1994. However, no steps were taken either to obtain further details from the applicant or to question the police officers at her place of detention about her allegations. The substitute judge also dismissed her allegations without further enquiry (see paragraph 16 above).

35. The Court considers that in the circumstances the applicant had laid the basis of an arguable claim that she had been tortured. It is to be noted also that the applicant persisted in her allegations right up to the stage of trial (see paragraph 19 above). The inertia displayed by the authorities in response to her allegations was inconsistent with the procedural obligation which devolves on them under Article 3 of the Convention. In consequence, the Court finds that there has been a violation of that Article on account of the failure of the authorities of the respondent State to investigate the applicant’s complaint of torture.

II.APPLICATION OF ARTICLE 41 OF THE CONVENTION

36. Article 41 of the Convention provides:

“If the Court finds that there has been a violation of the Convention or the Protocols thereto, and if the internal law of the High Contracting Party concerned allows only partial reparation to be made, the Court shall, if necessary, afford just satisfaction to the injured party.”

A.Damages

37. The applicant claimed the sum of USD 100,000 by way of compensation for non-pecuniary damage, having regard to the suffering she endured during a lengthy period of custody, the resultant psychological problems and the damage to her academic career and standing caused by the criminal charges brought against her.

38. The Government did not make any submissions on this claim.

39. The Court observes that it has found the authorities of the respondent State to be in breach of Article 3 on account of their failure to investigate the applicant’s allegations. It has reached no conclusion on the substance of that complaint. The Court considers that a finding of a breach of Article 3 under its procedural head cannot be said in the circumstances to constitute in itself sufficient just satisfaction for any non-pecuniary damage sustained by the applicant. In its view, the applicant must be taken to have suffered some degree of frustration and anguish in regard to the lack of concern displayed by the authorities with respect to her complaint. Making an assessment on an equitable basis, it awards the applicant the sum of USD 2,000.

B.Costs and expenses

40. The applicant claimed the sum of TRL 221,000,000 to compensate her for the expenses incurred in bringing her case before the Convention institutions. She stated that this amount comprised post, fax and translation costs. As to her legal fees, the applicant claimed that her lawyer had worked seventy hours on her case. Basing herself on the minimum rate scales of the Istanbul Bar she assessed his fees at USD 7,000.

41. The Government did not make any submissions on this claim.

42. The Court notes that the applicant has not provided any proof of the costs and expenses claimed to enable it to determine whether they have been actually and necessarily incurred. As to legal fees the Court considers the claim to be excessive. Deciding on an equitable basis, it awards the applicant the sum of USD 1,000 together with any VAT that may be payable.

C.Default interest

43. The Court considers it appropriate to provide for payment of default interest at the annual rate of 6% since the sums have been awarded in US dollars.

FOR THESE REASONS, THE COURT UNANIMOUSLY

1.Holds that there has been a violation of Article 3 of the Convention on account of the failure of the authorities of the respondent State to investigate the applicant’s complaint of torture;

2.Holds

(a)that the respondent State is to pay the applicant, within three months from the date on which the judgment becomes final according to Article 44 § 2 of the Convention, the following sums to be converted into Turkish liras at the rate applicable at the date of payment:

(i) 2,000 (two thousand) US dollars as compensation for non-pecuniary damage;

(ii) 1,000 (one thousand) US dollars for legal fees together with any value-added tax that may be chargeable;

(b)that simple interest at an annual rate of 6% shall be payable from the expiry of the above-mentioned three months until settlement;

3.Dismisses the remainder of the applicant’s claims for just satisfaction.

Done in English and notified in writing on 11 April 2000, pursuant to Rule 77 §§ 2 and 3 of the Rules of Court.

Erik Fribergh Christos Rozakıs
Registrar President

In accordance with Article 45 § 2 of the Convention and Rule 74 § 2 of the Rules of Court, the partly dissenting opinion of Mr Bonello is annexed to this judgment.

C. R.
E. F.

PARTLY DISSENTING OPINION OF MR BONELLO

1. The Court has unanimously found a violation of Article 3 on account of the failure by the Turkish authorities to investigate the applicant’s complaint of torture, but has held that it is “impossible to establish on the basis of the evidence before it, whether or not the applicant’s injuries were caused by the police or whether she was tortured to the extent claimed”.[1] In other words, the Court dismissed the applicant’s claim and was not satisfied, on the ‘evidence’ that she had suffered torture or inhuman treatment. I disagree.

2. Before the applicant’s interrogation by policemen in an undisclosed station, she was examined by a forensic doctor, and there is no allegation that her body showed any trace of trauma.[2]

3. The applicant claims that, during interrogation, she was undressed, hung up by her arms, given electric shocks in her mouth and genitals, threatened with death and rape. This routine was repeated on the following three days. During the first two days she was left without any food at all.[3]

4. The applicant further alleged that, under threat of death and rape, she signed a ‘confession’ admitting membership of an outlawed organisation, the PKK. The statement which the applicant signed also included a disclaimer to the effect that the bruises on her body had been caused by a fall.[4]

5. Two doctors examined the applicant separately over a week after the interrogation ended, but when still in police custody; they found violet coloured bruises on her upper arm and on her right tibia.[5]

6. The applicant complained both to the public prosecutor and to the State Security Court, before being released from detention, that she had been tortured by the police and that the ‘confession’ had been extracted under torture.[6]

7. The applicant was tried on a charge of being a member of the PKK. Despite her signed confession, the State Security Court acquitted her on the ground of lack of evidence, having noted the applicant’s claim that the confession had been obtained by duress and torture.[7]

8. I believe that the majority, concluding that the applicant had not proved that she had been tortured and that the injuries to her person were caused by the police, disregarded several basic and vital elements of the rules of evidence that should inspire any court.

9. Firstly, this Court has repeatedly held that: “Where an individual, when taken in police custody, is in good health, but is found to be injured at the time of release, it is incumbent on the State to provide a plausible explanation of how those injuries were caused, failing which a clear issue arises under Article 3 of the Convention”.[8] This plainly posits that, in the presence of injuries which were not there at the time of arrest, it is not for the applicant to substantiate her allegations of torture or inhuman treatment. The onus of proof shifts to the State to provide a ‘plausible explanation’ of those injuries. In the present case the State has done nothing by way of explanation. The shift in the onus of proof is the first evidential norm neglected in the judgment.

10. Secondly, a cardinal requirement relating to the standard of proof was similarly discounted. In the present case the Court did not expressly assert that the applicant had an obligation to prove her allegations of torture “beyond reasonable doubt”. But that is the standard of proof hitherto ordained by the Court in allegations of torture and inhuman treatment; it is evident that, in the wake of this evidentiary imperative, the Court expected the applicant to prove her allegations “beyond reasonable doubt”.[9]

11. Independently of the failure by the majority to apply the rule that it was incumbent on the State to discharge the burden of evidence (v. § 9), I find the standard of proof - beyond reasonable doubt - required by the Court in torture cases to be legally untenable and, in practice, unachievable.

12. Proof “beyond reasonable doubt” reflects a maximum standard relevant and desirable to establish criminal culpability. No person shall be judicially deprived of liberty, or otherwise penally censured, unless his guilt is manifest “beyond reasonable doubt”. I subscribe to that stringent standard without hesitation. But in other fields of judicial enquiry, the standard of proof should be proportionate to the aim which the search for truth pursues: the highest degree of certainty, in criminal matters; a workable degree of probability in others.

13. Confronted by conflicting versions, the Court is under an obligation to establish (1) on whom the law places the burden of proof, (2) whether any legal presumptions militate in favour of one of the opposing accounts, and (3) “on a balance of probabilities”, which of the conflicting versions appears to be more plausible and credible. Proof “beyond reasonable doubt” can, in my view, only claim a spurious standing in ‘civil’ litigation, like the adversarial proceedings before this Court. In fact, to the best of my knowledge, the Court is the only tribunal in Europe that requires proof “beyond reasonable doubt” in non-criminal matters.

14. Expecting those who claim to be victims of torture to prove their allegations “beyond reasonable doubt” places on them a burden that is as impossible to meet as it is unfair to request. Independent observers are not, to my knowledge, usually invited to witness the rack, nor is a transcript of proceedings in triplicate handed over at the end of each session of torture; its victims cower alone in oppressive and painful solitude, while the team of interrogators has almost unlimited means at its disposal to deny the happening of, or their participation in, the gruesome pageant. The solitary victim’s complaint is almost invariably confronted with the negation “corroborated” by many.

15. For the Court to expect from torture victims any ‘hard’ evidence, beyond the eloquence of their injuries, is to reward and invigorate the ‘inequality of arms’ inherent in most torture scenarios.

16. Thirdly, the Court has, in my view, side-tracked the key question of credibility. I ask if, relying on its memory in handling so many cases of torture, the Court has compelling reasons to award more faith and credit to security forces which have an unenviable track-record to live down, rather than to those who claim to be their victims. No allegation has been made against the personal integrity and uprightness of the applicant, other than the damning circumstance that she was the wife of a human rights activist. The test, in the event, should have been: on a balance of credibility, who is likelier to have provided the court with a more reliable version of the incidents? The security forces?

17. Fourthly, it is difficult to envisage what “proof” the Court expected from the applicant in order to substantiate her claim that she was repeatedly tortured by being forcibly undressed, suspended, threatened with death and rape and deprived of food. These amusements are particularly ungenerous with those tangible signs dear to forensic experts. So, again, the only reasonable test ought to have been: on a balance of credibility, which of the two parties rests more convincingly on the side of truth?

18. Personally, I would have little hesitation with the answer. The majority seem to have thought otherwise. And its conclusion is unassailable - if you start your assessment of credibility from the premise that the applicant, (whose personal integrity and honour are not in dispute), is neither to be trusted nor believed, while the security forces, repeatedly found guilty by this Court of killings, torture and inhuman behaviour, are.

19. Finally, the Court has unanimously affirmed that the respondent State breached Article 3 in that it failed to investigate the applicant’s complaints of torture. In other words, the Court has held the respondent State guilty of defaulting in its obligation to unearth evidence by means of a determined fact-finding exercise. But then, after having established that the dearth of evidence is the defendant’s fault, the Court visited the consequences of this failure on the applicant. She has been penalised for not coming up with evidence that the Convention obliges the State to procure. Hard as I try, I cannot see this as a consequent technique of decision-making.

[1] Para 30.

[2] Para 11.

[3] Para 12.

[4] Para 13.

[5] Para 14.

[6] Paras 16 and 17.

[7] Para 19.

[8] Selmouni v. France, 28 July, 1999 § 87 (to be published); Ribitsch v. Austria, 4 December 1995, A 336, § 34; Tomasi v. France, 27 August 1992, A 241-A, §§ 108-111.

[9] First enunciated in Ireland v. U.K., 18 January 1978, A 25 § 162, followed up in Labita v. Italy, 6 April 2000, § 121 (to be published). For the inadequacy of the ‘beyond reasonable doubt’ standard of proof in Article 3 cases, vide Loukis. G. Loucaides, Essays on the Developing Law of Human Rights, Martinus Nijhoff, p. 158.

Nema povezane prakse za ovu presudu.

Sažmi komentare

Komentari

Relevantni komentari iz drugih presuda

Član 3 | DIC | Habimi i drugi protiv Srbije

Presuda je navedena u presudi Gž br. 4027/17 od 27.04.2018. godine Apelacionog suda u Beogradu, kojom se potvrđuje presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P br. 17805/11 od 05.04.2017. godine u stavu prvom izreke, u delu stava drugog izreke kojim je odbijen tužbeni zahtev u delu u kome je traženo da se obaveže tužena Republika Srbija da tužiocu AA na ime naknade nematerijalne štete isplati za pretrplјene duševne bolove zbog neosnovanog lišenja slobode još iznos od 400.000,00 dinara, za pretrplјeni strah usled torture još iznos od 150.000,00 dinara i za pretrplјene fizičke bolove usled torture još iznos od 150.000,00 dinara, u stavu trećem izreke i u stavu četvrtom izreke i žalbe tužioca AA i Republike Srbije u ovom delu odbijaju, kao neosnovane, dok se presuda preinačava u preostalom delu stava drugog izreke tako što se obavezuje tužena Republika Srbija da tužiocu AA na ime naknade nematerijalne štete za pretrplјene duševne bolove zbog neosnovanog lišenja slobode isplati još iznos od 350.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.04.2017. godine pa do isplate, i preinačava rešenje o troškovima sadržano u stavovima petom i šestom izreke presude tako što se obavezuje tužena Republika Srbija da tužiocu AA na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 301.350,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom.

U vreme lišenja slobode tužilac je bio policijski pripravnik već šest meseci i raspoređen na rad u Policijskoj stanici Palilula. Odmah po lišenju slobode odveden je u Policijsku stanicu u Ulici 29. novembra gde je bio "obrađivan" tri dana i iznudili priznanje dela primenom sile i fizičkim maltretiranjem. Prva tri dana koja je proveo u policijskoj stanici kod tužioca su dovele do snažne psihotraume i fizičke traume usled čega je razvijen strah najjačeg intenziteta u trajanju od tri dana sa kliničkom slikom akutne reakcije na stres. Tokom boravka u pritvoru narednih 6 meseci doživlјava strah srednjeg do jakog intenziteta usled socijalne izolacije, patnje, duševnog bola zbog sumnje da je počinio navedeno krivično delo, nemogućnosti komunikacije sa bliskim osobama, strah od neizvesnosti sudskog postupka u vidu posttraumatskog stresnog sindroma. U periodu izlaska iz pritvora tužilac doživlјava strah srednjeg intenziteta, a potom slabog intenziteta uz duševnu patnju zbog povrede ugleda i časti doživlјaj stida i osramoćenosti u jakom stečenu u trajanju od dve godine.

Pravilno je prvostepeni sud utvrdio i da je nad tužiocem vršena tortura jer je podvrgnut fizičkom mučenju, ponižavajućem postupanju i kažnjavanju od strane policije, ali i prilikom boravka u pritvoru čime su povređena njegova prava zaštićena članom 3 Evropske konvencije o lјudskim pravima i osnovnim slobodama.

Neosnovani su žalbeni navodi tužioca da je visina dosuđene naknade za pretrplјeni strah i bol zbog torture prenisko određena sa pozivanjem na visinu štete dosuđene pred Evropskim sudom za lјudska prava obzirom da je iznos naknade štete za pretrplјeni strah i bol zbog torture prema tužiocu u zbiru približno iste visine kao onaj koji je dosuđen svakom od oštećenih, kao podnosilaca predstavke u odluci Evropskog suda za lјudska prava Habimi protiv Srbije.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 3 | DIC | Đorđević protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa presudom Kzz 1268/2019 od 11.12.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojom se odbija kao neosnovan zahtev za zaštitu zakonitosti branioca maloletnih AA i BB, podnet protiv pravnosnažnih rešenja Višeg suda u Zaječaru Km.6/19 od 18.04.2019.godine i Apelacionog suda u Nišu Kžm1 43/19 od 02.08.2019.godine, u odnosu na povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2) Zakonika o krivičnom postupku u vezi člana 61. Krivičnog zakonika, dok se u ostalom delu zahtev za zaštitu zakonitosti branioca maloletnih odbacuje kao nedozvolјen.

Rešenjem Višeg suda u Zaječaru Km.6/19 od 18.04.2019.godine, između ostalih, maloletnima AA i BB su zbog izvršenja produženog krivičnog dela silovanje iz člana 178. stav 3. u vezi stava 2. i 1. u vezi člana 61. KZ izrečene vaspitne mere pojačan nadzor od strane roditelјa koje mogu trajati najmanje 6 (šest) meseci, a najviše 2 (dve) godine, a u koje mere se maloletnima uračunava vreme provedeno u pritvoru od 10.12.2018.godine do 18.12.2018.godine, s tim što će sud naknadno odlučiti o njihovom prestanku.

Rešenjem Apelacionog suda u Nišu Kžm1 43/19 od 02.08.2019.godine odbijena je kao neosnovana žalba zajedničkog branioca maloletnih AA i BB i potvrđeno je rešenje Višeg suda u Zaječaru Km.6/19 od 18.04.2019.godine.

Presuda je dostupna u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3033/2019 od 05.09.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1. 65/17 od 18.04.2018. godine, stavom prvim izreke, tužena je obavezana da tužiocu naknadi štetu koja je izazvana povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Osnovnog suda u Vranju I 1022/09 u iznosu od 69.702,00 dinara, na ime troškova parničnog postupka u iznosu od 27.376,00 dinara i na ime troškova izvršnog postupka u iznosu od 19.600,00 dinara, pripadajućom kamatom. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu u kom je odlučeno o glavnoj stvari, dok je preinačena odluka o troškovima parničnog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Pogosjan i Bagdasarjan protiv Jermenije

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 627/2020 od 07.02.2020. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine.

Rešenjem Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine, odbijena je žalba punomoćnika predlagača izjavlјena protiv rešenja Osnovnog suda u Leskovcu R4 I 109/19 od 09.09.2019. godine, kojim je odbijen prigovor predlagača za ubrzanje postupka, zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku u predmetu tog suda I 7838/10, kao neosnovan.
Protiv navedenog rešenja, predlagač je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešnog i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se revizija smatra izuzetno dozvolјenom, u skladu sa odredbom član 404. ZPP.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC | Stojanović protiv Hrvatske

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3050/2019 od 18.09.2019. godine godine, Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine i odbija kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine, obavezana je tužena da tužiocu plati na ime naknade imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Opštinskog suda u Vranju
I br. 1012/09 (ranije I. br. 850/05) iznose sa zateznom kamatom od dospeća pa do isplate bliže navedene u izreci pod 1. Tužana je obavezana da tužiocu na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 24.000,00 dinara.
Viši sud u Vranju je presudom Gž 1751/18 od 13.11.2018. godine odbio kao neosnovanu žalbu tužene i potvrdio presudu Osnovnog suda u Vranju Prr1 22/17 od 09.02.2018. godine. Odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde